2837
💎گروه بحث تاریخ و فرهنگ بلوچستان💎 ⌲ https://t.me/joinchat/tHLNWwBQh1hiZGU0 منتظر انتقاد و پیشنهاد شما و پاسخگوی سوالاتتان هستیم🌻 🔖 پست اول کانال: https://t.me/balochs_history/3
🔹 کلات سردار محمدعمر خان سنجرانی
💠 گَلوگاه، بخش کورین، شهرستان زاهدان
#تاریخ
💠 @balochs_history
🔹 دریاچهٔ سد کهیر
💠 شهرستان نیکشهر
#طبیعت
💠 @balochs_history
🔹 رودخانه کهیر
💠 شهرستان نیکشهر
#طبیعت
💠 @balochs_history
🔹 گویش سراوانی
━━━━≼🔸≽━━━━
🔹 آواشناسی و واج‌شناسی
💠 همخوان‌های گویش سراوانی همانند همخوان‌های دیگر گویش‌های بلوچی عبارت‌اند از:
- انسدادی:
/g/, /k/, /d/, /t/, /b/, /p/, /ţ/, /đ/.
- سایشی:
/h/, /(g)/, /(x)/, /ž/, /š/, /z/, /s/, /(f)/.
-انسدادی - سایشی:
/č/, /ǰ/.
- خیشومی:
/m/, /n/.
- کناری:
/l/.
- زنشی:
/r/, /ŗ/.
- غلت:
/w/, /y/.
💠 در نظام واکه‌ای این گویش، واکه‌های کشیدهٔ
/ī/ /ē/ /ā/ /ō/ /ū/
واکه‌های کوتاه
/e/, /a/, /o/
و واکه‌های مرکب
/ey/, /aw/
وجود دارد.
💠 ساخت هجا در گویش سراوانی به صورت
(c)(c) v(c)(c)
است؛ مانند:
o: وَ (حرف ربط)
āp: آب
ši: این
trū: خاله، عمه
gōk: گاو
wašš: خوش (خوب)
gwāt: باد
gwahr: سردی، سرما
💠 مشدّدشدگی همخوانی هم در وام‌واژه‌ها و هم در واژه‌های اصیل گویش سراوانی مشاهده می‌شود. الگوی تکیه در اسم، صفت و قید، ثابت است و هجای پایانی آنها تکیه‌بر است، ولی الگوی تکیهٔ فعل ثابت نیست.
📃/۳
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 گویش سراوانی
━━━━≼🔸≽━━━━
🔹 آواشناسی و واج‌شناسی
💠 همخوان‌های گویش سراوانی همانند همخوان‌های دیگر گویش‌های بلوچی عبارت‌اند از:
- انسدادی:
/g/, /k/, /d/, /t/, /b/, /p/, /ţ/, /đ/.
- سایشی:
/h/, /(g)/, /(x)/, /ž/, /š/, /z/, /s/, /(f)/.
-انسدادی - سایشی:
/č/, /j/.
- خیشومی:
/m/, /n/.
- کناری:
/l/.
- زنشی:
/r/, /ŗ/.
- غلت:
/w/, /y/.
💠 بر اساس دیدگاه بارانزهی، واج‌های:
/f/, /x/, /q/, /ġ/
که در زبانهای عربی، فارسی و وام‌واژه‌های زبانهای اروپایی یافت می‌شوند، به ترتیب به صورت واج‌های
/p/, /h/, /k/, /g/
در زبان بیشتر افراد بی‌سواد کاربرد دارند.
💠 همخوان‌های دمیده نیز شامل
/tʰ/, /čʰ/, /pʰ/, /kʰ/, /ţʰ/
هستند که در ابتدای واژه‌های یک‌هجایی یا هجای تکیه‌دارِ واژه‌های چندهجایی تحقق می‌یابند؛ مانند:
kʰawš - کفش
čʰenka - چه‌قدر
📃/۲
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 گویش سراوانی
━━━━≼🔸≽━━━━
📖 منبع: مقالهٔ «گویش سراوانی» در دانشنامهٔ جهان اسلام، به قلم عباسعلی آهنگر.
━━━━≼🔸≽━━━━
💠 سراوانی [۱] در تقسیم‌بندی الفنین، گویشی مستقل از گویش‌های شش‌گانهٔ زبان بلوچی است. البته در مرزبندی گویشی بنابرنظر جهانی و کورن، سراوانی گویشی انتقالی حدّواسط بین بلوچی غربی (رخشانی) و بلوچی جنوبی (مکرانی) قلمداد گردیده است. گویش سراوانی در عرض مرز پاکستان تا شمال نوشْکی و از سمت جنوب تا کلات گسترده است. به‌گفتهٔ الفنبين، بلوچی سراوانی در ایران اعتبار زیادی دارد. مرکز قلمرو آن سراوان است. این گویش در شرق مرز پاکستان نیز تکلم می‌شود، اما قلمرو اصلی آن در ایران است. قلمرو این گویش به سمت جنوب تا نزدیکی راشک و تا شمال ایرانشهر امتداد یافته و دو شهر مهم بمپور و ایرانشهر در حوزهٔ گویش سراوانی قرار دارند[۲].
💠 بررسی تنوعات لهجه‌ای گویشوران سراوانی نشان می‌دهد که ارائه توصیف زبان‌شناختی یکسانی از این گویش دشوار است و به پژوهش‌های زبان‌شناختی بیشتری نیاز دارد. باوجود این، در بلوچستان ایران بنا به اظهار بارانزهی، در درهٔ سراوان (شامل زنگیان، دِزَک، سَرجو و بَخشان، هوشک، گُشت، جالق، کَلَّگان و ناهوک)، پَسکوه و سِب در درهٔ سوران و پشت رشته‌کوه سیاهان، تقریباً گویش یکسانی به نام گویش سراوانی مرکزی به کار برده می‌شود. در دیگر نقاط درهٔ سوران و نواحی اطراف دهوار گویش دیگری به نام گویش سورانی / دهواری [۳] رایج است. به باور بارانزهی، سراوانی مرکزی ویژگی‌های زیادی دارد که به دشواری می‌توان آن را در دستهٔ بلوچی جنوبی (مکرانی) یا غربی (رخشانی) جای داد. در حالی که گویش سورانی / دهواری که در سراوان تکلم می‌شود، احتمالاً می‌تواند گویشی انتقالی بین بلوچی غربی و جنوبی در نظر گرفته شود.
🪶 پی‌نوشت ۱: گویش بلوچی سراوانی؛ با گویش براهویی سراوانی متفاوت است.
🪶 پی‌نوشت ۲: در تحقیقات جدید، ایرانشهر و بمپور و لاشار، در حوزهٔ گویش لاشاری قرار دارند [←نقشهٔ گویش‌های بلوچی].
🪶 پی‌نوشت ۳: گویش بلوچی دهواری؛ با گویش فارسی دهواری تفاوت دارد.
📃/۱
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 سراوان
━━≼🔸≽━━
💠 شهرستان سراوان، واقع در شرقی‌ترین نقطه ایران و در مرز پاکستان، در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد و جز در قسمت‌های غربی و جنوب‌غربی آن که دشت گُشت و مرادآباد واقع شده، فاقد زمین کشاورزی است.
💠 شهر سراوان در ارتفاع ۱۱۶۵ متری از سطح دریا قرار دارد. رشته‌کوه باداموکوه (بلندترین قله: ۲۶۱۸ متر) که به طول ۱۰۵ و عرض ۵ تا ۱۲ کیلومتر از شرق روستای گشت تا مرز پاکستان امتداد دارد، شمال‌شرقی و شرق این شهرستان را احاطه کرده است. رودهای فراوانی در این شهرستان جاری‌اند که مهم ترین آنها رودخانه ماشْکِل/ماشکیل است. دیگر رودهای این شهرستان همچون جالق، پَسکوه، کرم‌بخش، سی‌میش و شاهی‌کَور فصلی‌اند و اغلب در فصل بهار سیراب می‌شوند. به همین سبب دشت سراوان سرسبزترین دشت بلوچستان است. بیشتر آب رودخانه ماشکل وارد پاکستان می‌شود. رودخانه‌ها ۱۱٫۹%، قنات‌ها ۳۲٫۲%، و چشمه‌ها ۲۲,۶% آب این شهرستان را تأمین می‌کنند. آب‌و‌هوای شهرستان معتدل مایل به گرم و خشک است. بارش سالانهٔ شهر سراوان حدود در ۲۵۸ میلی‌متر، بیشترین دما در تابستان تا بالای °۴۰ هم می‌رسد و کم‌ترین آن در زمستان کمی زیر صفر است.
💠 اقتصاد شهرستان سراوان بر کشاورزی و دامداری استوار است. به سبب بارندگی کم، کمبود آب‌های زیرزمینی و نیز نامناسب بودن زمین، کشاورزی رونق چندانی ندارد. با این حال مهم‌ترین محصولات این شهرستان ذرت، خرما، باقلا و گندم است و خرما و روغن مازاد آن به سایر شهرستان‌ها و حتی تهران صادر می‌شود. دامداری در این شهرستان، به شیوهٔ سنتی و به صورت ییلاق و قشلاق انجام می‌شود.
💠 از #صنایع_دستی، سوزندوزی، دست‌دوزی (گلدوزی)، بافت چادرهای سیاه با نام گِدام، سفالگری حصیربافی و سبدباقی از نوعی نخل وحشی با نام «داز» در این شهرستان رواج دارد.
پایان.
📃/۴
#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history
🏛📚 ۴۰ کانال برتر تاریخی و فرهنگی و ادبی!
🎓👌اگه دنبال محتوای مفید و خاص هستی، حتماً ببین!👇
📌 /channel/addlist/YkXIykr055o2ZTk0
🔻این پایین یه کانال نمونه رو بدون جوین هم می‌تونی ببینی!👀
🔹 تصویر زن بلوچ در حال سوزندوزی؛ در پس‌زمینه نیز سکه‌دوزی بلوچی خودنمایی می‌کند.
💠 @balochs_history
🔹 گنز ایرندگان
💠 #طبیعت
💠 @balochs_history
🔹 عنوان تصویر:
مردان پارسی* روستای تمندان در کنار سرو کهنسال تمندان
🔹تصویر از:
کلارمون پرسیوال اسکراین (۱۸۸۴-۱۹۷۴م)
🔹 توضیحات:
«مطابق مشاهدات نویسنده، این افراد که از طایفهٔ تمندانی هستند به گویشی عجیب از زبان فارسی تکلم می‌کردند که با فارسیِ سیستان مشابه بود اما تفاوت‌هایی هم داشت. تمندانی‌ها خود را ایرانی می‌دانستند (* و به همین دلیل توسط نویسنده با عنوانِ پارسی «ایرانی :persian» معرفی شده‌اند). وی همچنین حدس می‌زند که زبان فارسی که تمندانی‌ها و سایر ساکنان دره‌های مرتفع کوهستان سرحد (تفتان) از بازمانده‌های زبان اوستایی باشد. او اضافه می‌کند که محلی‌ها بر این باورند که این مردم (فارسی‌زبانان سرحد) از اعقاب گبر‌ها (زرتشتیان) هستند».
🔹 یادداشت محسن شهرنازدار بر این مطلب:
«به گویش بخشی از مردمان دامنهٔ تفتان که دربردارندهٔ گنجینه‌ای از واژگان فارسی و پهلوی است، «پارسیوانی» می‌گویند. وجود آتشکده‌هایی در منطقه که به آن خَلَه‌گوری (= قلعه گبری) می‌گویند و سرودهای کهنسالی که به پیش از اسلام نسبت می‌دهند و محوطه‌های باستانی و قبور زرتشتی این ادعا را تصدیق می‌کنند».
🔹 منبع:
مجموعه نویسندگان، به اهتمام محسن شهرنازدار: «بلوچستان اسرارآمیز؛ چند سفرنامهٔ اروپایی از ۱۸۰۹ تا ۱۹۵۷ میلادی»، سفرنامهٔ کلارمون اسکراین با عنوانِ «مناطق کوهستانی بلوچستان ایران» (صص ۱۰۹-۱۴۲). تهران: موسسه آبی پارسی، انتشارات پل فیروزه، ۱۴۰۲.
🔹 نیز بنگرید به:
۱- آشنایی با گویش کُه‌پارسی رایج در تفتان، ضرب‌المثل‌های کُه‌پارسی: (بخش اول - بخش دوم)، شعری به گویش کُه‌پارسی دربارهٔ نوروز.
۲- ملاحظاتی بر زبان و هویت در سنگان: (بخش اول، بخش دوم، بخش سوم، بخش چهارم).
۳- رشته‌مطالب «تفتان»: (بخش اول، بخش دوم، بخش سوم، بخش چهارم، بخش پنجم، بخش ششم).
۴- تقدس درختان در بلوچستان
۵- تصویر سرو کهنسال سنگان، تصویر سرو کهنسال دهپابید، تصویر سرو کهنسال کوشه.
۶- تصاویر دخمه‌های زرتشتی در تمین: (آلبوم اول، آلبوم دوم، آلبوم سوم).
#تاریخ
💠 @balochs_history
💠 نقاشی سرباز قرن نوزدهمی بلوچ
💠 @balochs_history
🔹 نقشه‌ای از جهان اسلام به زبان فارسی
🔹این نقشه که در تاریخ ۱۷۹۰ میلادی به زبان فارسی در هند به نگارش درآمده است، از ملک ایران [زندیه] و ملک بلوچان [خانات کلات]، در شمال بحر فارس یاد کرده است.
💠 @balochs_history
🔹 گویش سراوانی
━━━━≼🔸≽━━━━
🔹 صرف (در مقوله‌های اسم و ضمیر و فعل بررسی می‌شود).
🔹 ب) فعل
💠 وندهای تصریفی فعل شامل پیشوندها و پسوندهای تصریفی است. پیشوندهای تصریفی بلوچی سراوانی عبارت‌اند از:
پیشوند التزامی‌ساز: «-be- /b» مانند (be-wān-ey)؛ بخوانی.
پیشوند امری‌ساز: «-be- /b» مانند (b-ǰeh)؛ بدویید، بجهید، فرار کنید.
پیشوند نفی: «-na» مانند (na-prošta)؛ نشکسته است.
پیشوند نهی: «-ma» مانند (ma-rēč)؛ نریز.
💠 پسوندهای تصریفی فعل در این گویش نیز شامل شناسه‌های شخصی یا پایانه‌های فعل، صورت‌های فعل ربطی اسنادی (استن / بودن) که به شکل وند تحقق می‌یابند، پسوندهای سببی‌ساز، و پسوند التزامی (گذشته) ساز است.
💠 شناسه‌های شخصی این گویش شناسه‌های شخصی غیرگذشته (حال) و گذشته‌اند (←جدول ۵).
💠 شناسه‌های شخصی غیرگذشته و گذشته در فعلهای لازم غیر گذشته فقط در سوم شخص مفرد (با تکواژ ∅-) با یکدیگر متفاوت است. همچنین، با توجه به اینکه شناسهٔ اول شخص غیرگذشته (n)a- در فعلهای متعدی فقط در گفتار گویشوران سراوانی مرکزی به کار می‌رود، و در سایر مناطق رواج این گویش افزون بر این شناسه، شناسهٔ اول شخص غیرگذشته (n)o- نیز مشاهده می‌شود، می‌توان گفت که در فعلهای متعدی غیرگذشته، شناسه‌های شخصی غیرگذشته و گذشته تنها در شناسهٔ اول شخص مفرد با (n)o- و سوم شخص مفرد (∅-) یکسان نیست. درواقع، در نظام غیرگذشته و گذشته، ستاک فعل باعث تفاوت صورت غیرگذشته و گذشتهٔ آن می‌شود. همان‌گونه که در جدول ۵ مشاهده می‌شود، به جز شناسهٔ سوم شخص مفرد غیرگذشته در دیگر شناسه‌های شخصی، گویشوران همخوان یا همخوان‌های پایانی را حذف می‌کنند و شناسه‌های شخصی را با واکهٔ آغازی به کار می‌برند. واکهٔ ماقبل همخوان خیشومی n پس از حذف این همخوان به تنهایی یا حذف خوشهٔ همخوانی nt به صورت واکهٔ خیشومی‌شده به کار می‌رود.
📃/۶
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 گویش سراوانی
━━━━≼🔸≽━━━━
🔹 صرف (در مقوله‌های اسم و ضمیر و فعل بررسی می‌شود).
🔹 الف) اسم و ضمیر
💠 حالت کنایی دوگانه نیز در این گویش مشاهده می‌شود. در این نظام، فاعل معنایی به‌صورت یکی از ضمایر متصل (پسوندهای ضمیری) به کار می‌رود و فعل برای تمام این ضمایر به‌صورت فعل سوم شخص مفرد تحقق می‌یابد، مانند:
ـ nān -on wārt: [من] نان (غذا) خوردم.
ـ nān -et wārt: [تو] نان (غذا) خوردی.
ـ nān -eš wārt: [آنها] نان (غذا) خوردند.
💠 نظام ضمایر شامل ضماير منفصل، متصل، انعکاسی متقابل و اشاره است. ضمایر منفصل و متصل (جدول‌های ۲ و ۳) از نظر شخص با سه تمایز اول شخص، دوم شخص و سوم شخص به کار می‌روند. ضمایر منفصل خود به ضمایر منفصل فاعلی و غیرفاعلی تقسیم می‌شوند.
💠 ضمایر متصل با توجه به بافت نحوی مربوط، به‌صورت فاعلی، مفعولی و ملکی به کار می‌روند،
فاعلى: ـ počč-ān-eš šōšt: [آنها] لباس‌ها را شستند.
مفعولی: ـ dist-on-ī: [من] او را دیدم.
ملکی: dēm-et: صورتت، صورت تو، روبه‌روی تو.
💠 ضمایر انعکاسی از ترکیب ضمیر مشترک wat (خود) به همراه ضمایر متصل ساخته می‌شود، مانند: wat-on (خودم) و wat-eš (خودشان). تنها ضمیر متقابل گویش سراوانی نیز yakk o dega است که معادل یکدیگر / همدیگر در زبان فارسی است. ضمایر اشارهٔ این گویش نیز در جدول ۴ ذکر شده است.
📃/۵
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 گویش سراوانی
━━━━≼🔸≽━━━━
🔹 صرف (در مقوله‌های اسم و ضمیر و فعل بررسی می‌شود).
🔹 الف) اسم و ضمیر
💠 مقوله‌های تصریفی اسم در سراوانی شخص، شمار، معرفگی و حالت هستند که با نشانهٔ ساختواژی یا بافت نحوی تحقق می‌یابند. در این گویش، پسوند تصریفی جنس دستوری وجود ندارد. اسم به صورت مفرد یا جمع به کار می‌رود. اسم مفرد نشانهٔ ساختواژی ندارد و نشانهٔ جمع پسوند تصریفی ān «ـان» است، مانند:
ـ māt-ān ـ «ماتان» ـ مادران.
💠 پسوند مفعولی معرفه‌ساز (ra) -a «ءَ یا رَء» به اسم یا گروه اسمی در جایگاه مفعول صریح اضافه می‌شود و آن را معرفه می‌کند. مانند:
ـ nešār-a - «نِشار ءَ» ـ عروس (خانواده) را.
ـ ā-ra - «آرَء» - او را، آن را.
💠 اسم نکره نیز با پسوند نکره‌ساز ē- «ے» به همراه عدد yakk «یَک»، یا بدون آن به کار می‌رود، مانند:
(Yakk) gwarag-ē
(یک) گْوَرَگے
(یک) برّه‌ای
💠 حالت دستوری در این گویش به دو صورت فاعلی و غیرفاعلی تحقق ساختواژی - نحوی می‌یابد. حالت فاعلی فاقد نشانه است و به صورت تکواژ صفر (∅) تحقق می‌یابد. حالت غیرفاعلی نیز به نوبهٔ خود شامل حالت‌های رایی اضافی / ملکی، برایی، ندایی، به‌ای، بایی، ازی و دری (مکانی) است. در این گویش حالت برایی، بایی، ازی نیز فاقد نشانهٔ ساختواژی است و اسم یا گروه اسمی مفرد و جمع، پس از حروف اضافه‌ای از قبیل:
pa(r) - «برای - «پَر
go(n) - «با - «گوں
ez - «اَز - «اِز
به کار می‌روند.
📃/۴
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 کاشت و برداشت برنج در مُخت
💠 شهرستان نیکشهر
💠 @balochs_history
🔹 تصویر دو مرد بلوچ در حال آواز خواندن و نواختن دونَلی (سازِ بلوچی متشکل از دو نِی)
💠 @balochs_history
🔹 جدول‌های گویش سراوانی:
۱- نظام حالت اسم
۲- ضمایر منفصل
۳- ضمایر متصل
۴- ضمایر اشاره
۵- شناسه‌های شخصی گذشته و غیرگذشته
#زبان #گویش
💠 @balochs_history
🔹 کوه‌های مریخی مکران
💠 #طبیعت
💠 @balochs_history
🔹 سراوان
━━≼🔸≽━━
💠 پس از ویرانی قلعه دزک (داورپناه) و برقراری نظم و آرامش، از به هم پیوستن دو آبادی شستون و بخشان در مجاورت این قلعه، هستهٔ اولیه شهر سراوان تشکیل شد. سراوان تا ۱۳۱۰ش یکی از نواحی چهارگانهٔ بلوچستان بود که بین بلوچستان انگلیس و ناحیهٔ بمپور واقع بود. در ۱۳۱۶ش، بر طبق قانون تقسیمات کشوری، سراوان (به مرکزیت شهستان/سراوان) بخشی در شهرستان خاش در استان هشتم (کرمان و مکران) بود. این بخش در ۱۳۲۶ش به شهرستان ارتقا یافت. در ۱۳۳۳ش، شهستان/سراوان رسماً شهر شد. با تشکیل استان سیستان و بلوچستان در ۱۳۳۶ش، شهرستان سراوان از توابع این استان شد.
💠 شهرستان سراوان مشتمل است بر بخش‌های مرکزی (به مرکزیت شهر سراوان) بَم‌پُشت (به مرکزیت سیرکان) و جالق (به مرکزیت جالق) و نیز مشتمل است بر دهستان‌های حومه، گُشت، بم‌پشت، کشتگان، کوهکِ اسفندک، جالق، کَلَگان و ناهوگ. شهرهای این شهرستان نیز شامل سراوان، سيركان (از ۱۳۷۹ش)، جالق (از ۱۳۶۹ش)، گشت (از ۱۳۸۶ش) و محمدی (از ۱۳۸۶ش) می‌باشد.
💠 بر اساس آخرین سرشماری نفوس مسکمن در ۱۳۹۰ش، جمعیت شهرستان سراوان ۱۷۵ هزار نفر بوده است، که ۹۰ هزار نفر از آنان شهرنشین و بقیه روستانشین بوده‌اند. بر اساس همین سرشماری ۶۰ هزار نفر در شهر سراوان ساکن‌اند. مردم شهرستان سراوان اکثراً سنی حنفی هستند، و به زبان بلوچی با گویش سراوانی تکلم می‌کنند. در آنجا شیعه و فارسی‌زبان زندگی می‌کند. جمعیت سراوان ساختار طایفه‌ای دارد و تمام طوایف این شهرستان نیز بلوچ‌اند که بزرگ‌ترین آنها گمشادزی است. از دیگر طوایف مشهور این شهرستان بارَک‌زی، بزرگزاده، میرمرادزی، دهواری، دُرّازی، دهانی، رئیس، آسکانی، باران‌زی، سیاهانی، ملوک‌زی، سپاهی، مزارزی خاکی‌زی و اَرزی‌زی هستند.
📃/۳
#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history
🔹 سراوان
━━≼🔸≽━━
💠 جالْق و دزک در سراسر دورهٔ اسلامی، از مهم‌ترین شهرهای منطقهٔ سراوان و از کهن ترین شهرهای ایالت مکران بودند که از نظر کشاورزی و تجاری شهرت داشتند. از این دو شهر، دزک به سبب دارا بودن قلعه‌ای مستحکم و زمین‌های زراعی، به‌ویژه در دو دههٔ پیش از حمله قشون رضاشاه به آنجا، که نواحی بلوچستان توسط خان‌ها اداره می‌شد، اهمیت بیشتری یافته بود.
💠 نخستین بار پاتینجر به نام سراوان اشاره و آن را شهری کوچک با حدود پانصد خانه وصف کرده است که گل‌محمدخان با دویست سرباز در آنجا مستقر بود و به خان کلات (حاکم ناحیهٔ وسیعی از بلوچستان) نیز باج پرداخت نمی‌کرد. به گزارش سپهر، در ۱۲۷۰، لشکری که محمدحسن‌خان سردار به فرماندهی موسی‌خان قاجار گسیل کرده بود، به زحمت توانست شورش اهالی قلاع سراوان و دزک را سرکوب کند.
💠 با روی‌کارآمدن رضا شاه پهلوی و درپیش‌گرفتن سیاست مهار قدر‌‌ت‌های محلی و سرکوب شورش‌های یاغیان، در پیِ «عملیات قشون» در ۱۳۰۷ش، منطقهٔ بلوچستان از جمله سراوان به اطاعت [کنترل مستقیم] دولت درآمد. دوست‌محمد‌خان [بارانزهی]، که در ایالت بلوچستان سر به طغیان برداشته بود، ناحیهٔ سراوان را، که آباد و دارای قلاع مستحکم بود، به پدرش علی‌محمدخان واگذار کرد. قلعهٔ مستحکم دزک، محل استقرار على‌محمد‌خان، پس از درگیری‌های بسیار در همین سال به تصرف قشون دولت درآمد. پس از آن تا حدود پنجاه سال، قلعهٔ دزک به نام سرهنگ باقرآقاخان داورپناه، که برای تصرف آن قلعه بسیار کوشیده و جان خود را بر سر آن از دست داده بود، داورپناه خوانده می‌شد.
📃/۲
#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history
🔹 سراوان
━━━≼🔸≽━━━
📖 منبع: مقالهٔ «سراوان» در دانشنامهٔ جهان اسلام، به قلم عیسی ابراهیم‌زاده.
━━━≼🔸≽━━━
💠 سراوان، شهر و شهرستانی مرزی در استان سیستان و بلوچستان، در جنوب شرقی ایران قرار دارد. شهر سراوان در فاصلهٔ ۲۷۵ کیلومتری جنوب شرقی زاهدان واقع شده است. این شهر، که پیش‌تر آبادی کوچکی در کنار دِزَک (داورپناه) بود شراستون، شَهِستان / شَستان / شستون و سرابستان نامیده می‌شد. به به عقیدهٔ جانب‌اللهی، سرابستان به تدریج به سراوان تغییر یافت. اما هنری پاتینجر، سیاح انگلیسی که در ۱۲۲۵ به ایران سفر کرده، نام سراوان را برگرفته از کوه‌های سراوانی در نزدیکی سراوان دانسته است[۱].
💠 آثار باستانی و تاریخی موجود در محدودهٔ شهر و شهرستان سراوان، قدمت سکونت در این ناحیه را به پیش از اسلام می‌رساند؛ که از مهم ترین این آثار این‌ها هستند: تپهٔ کَلاتک در شهر سراوان، تپهٔ کلاتک بَخشان در مسیر جاده سراوان به خاش، و تپهٔ ميل مارو در جنوب‌غربی شهر سراوان، هر سه از هزارهٔ اول پیش از میلاد تا سده‌های نخست اسلامی. سنگ‌نگاره‌های درهٔ شیر و پلنگان از پیش از تاریخ، در روستای شیر و پلنگان در بخش مرکزی؛ و سنگ‌نگاره‌های دره نگاران از هزارهٔ اول پیش از میلاد در روستای نگاران. همچنین ابزارهای کشف‌شدهٔ کشاورزی و شکار در اطراف رودخانه سی‌میش، حاکی از استقرار انسان در دورهٔ پارینهسنگی در این شهرستان است[۲].
🪶 پی‌نوشت ۱:
معنی «سراوان» در فرهنگ بلوچی-فارسی (گردآوری: عبدالغفور جهاندیده): محل یا آن بخش از روستا یا شهر که در بالادست قرار دارد و آب چشمه یا قنات از آن سرچشمه می‌گیرد [مقابل: جَهلاوان].
🪶 پی‌نوشت ۲:
ابزارهای کشف‌شده از دورهٔ پارینهسنگی ارتباطی به کشاورزی ندارند، بلکه با شکار و گردآوری مرتبط می‌شوند.
📃/۱
#تاریخ
💠 @balochs_history
🔹 گورهای صخره‌ای منطقهٔ تفتان
💠 #تاریخ
💠 @balochs_history
🔹 مجسمه بانو مهتاب نوروزی (هنرمند برجستهٔ بلوچ در زمینه سوزندوزی بلوچی)
💠 اثر استاد یادگارزاده
💠 @balochs_history
🔹 نقاشی هانی و شِیهْ (شیخ) مُرید
💠 عشاق مشهور بلوچ در ادبیات بلوچی
💠 @balochs_history
🔹 روستای زیبای تمین در کوه‌پایه تفتان
#طبیعت
💠 @balochs_history
🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام
━━━≼🔸≽━━━
📃 موسیقی بلوچی
🪶 محمدتقی مسعودیه
━━━≼🔸≽━━━
🔹 این آوازها زیر در مراسم ازدواج با تولد خوانده می‌شود:
🔹 نازینک
🔹 این واژه به معنای «پرستش» یا «ستایش» است (فعل: نازینَگ از ناز) و در درجه اول در ستایش عروس و داماد وـنوزاد است، ولی متضمن ستایش خداوند نیز هست.
🔹 لادو و هالو
🔹 لادو ( يا ليلو / لیلری) و هالو، مانند نازینک، مختص مراسم ازدواج است.
🔹 شَپتاکی (نیز سِپَت)
🔹 آوازی است در ستایش خدا و پیغمبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم و بزرگان دین؛ این آواز را، بدون همراهی موسیقی، خویشاوندان و دوستانی می‌خوانند که در شب پس از تولد نوزاد در اتاق زائو گرد آمده‌اند. این مراسم از شش تا چهل شب به طول می‌انجامد و طول آن به وضع مالی خانواده بستگی دارد. در این آواز معمولاً دو گروه خواننده شرکت دارند که اشعار و ترجیع‌بندها را به تناوب می‌خوانند.
🔹 سِپَت / وَزیَت / نات (نعت)
🔹 سپت (صفت) را نیز هنگام مراسم تولد نوزاد به افتخار مادر می‌خوانند. در متن سپت یا وَزیَت، به ستایش خدا و ائمه و بزرگان دین نیز می‌پردازند. نات (نعت) طی مراسم شپتاکی اجرا می‌شود و مانند شپتاکی آوازی است که اشعار آن در مدح پیامبر صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اولاد او و دیگر بزرگان اسلام است.
🔹 صوت
🔹 این واژه به الحان بسیاری در موسیقی بلوچستان اطلاق می‌شود و هر یک از آلات موسیقی رایج در آنجا ممکن است آن را همراهی کنند. اشعار آن در موضوع عشق یا شادی است و «شَیّانی صوت» نامیده می‌شوند. اجراکنندگان صوت، معروف به «صوتی» در مراسم نامزدی و ازدواج و ختنه‌سوران و جشن‌ها و اعیاد دیگر هنرنمایی می‌کنند (این واژه به شعرهای کوتاهی نیز اطلاق می‌شود که لزوماً در آواز خواندن مورد استفاده نیستند).
🌻 پایان رشته‌مطالب «بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام»
📃/۱۱۴
#موسیقی
💠 @balochs_history