1313
بو کانالدا ایران توركلري و ایران چئوره سينده‌كي تورکلرين فولکلورو و یئرل سؤزلری پایلاشیلیر. باغلانتی یولو @folklorumuz
⭕️بیر ایل گئچدی سنسیز...
✍یازان: #شبنم_توحیدی – سانجاق گۆننامه‌سی‌نین سوْرۇملوسو
حیاتین آچدیغی بۆتون یوْللار گئج - تئز بیزلری اؤلۆمه آپاریب چیخاراجاق. اؤلمزلیڲه ایسه، انسان آنجاق اؤز آچدیغی یوْللا چاتا بیلر. حیاتین آغری - آجیسینی گؤرن و درک ائدن انسان، فلسفه‌نی حیاتین اؤز کتابیندان دا، اوْخویا بیلر. اوْنونلا بیرلیکده عُمرۆنون آخیرینا قدر یوْل گئدیب، یوْلۇنا ایشیق ساچار. انسان وار بدبختلیڲی اؤزۆندن قاباق دنیایا گلیب، اوْنو قاراباقارا ایزله‌ییب یوْل یوْلداشی اوْلور، یوْلونا تیکان اَکیر، قاراچۇخاسینی باشی‌نین اۆستۆندن اسیرگه‌میر! انسان دا وار، سیزین کیمی گۆلر اۆزو، بیتیب - تۆکنمه‌ین گۆجو ایله بۆتون چتینلیکلری یئنیب و یۆکسلیر.
عمرۆ یاریمچیق، آرزولاری بیتمه‌میش دڲرلی استادیم! سیز آلله‌ین سئویملی مَلک‌لریندن اوْلدۇز. تانری سئودیڲی بنده‌لرینی تئز آپاریب، اؤلمزلیڲه قوْوۇشدورور. مئشه‌یه گئدن کیمسه، اَڲری آغاجی کسمیر، هامی دۆز آغاجی سئچیر، هامی دۆز آختاریب، دۆزۆ کسیر.
عَملی، ایستڲی دۆز، آرزولاری پاک، اۆرڲی تمیز، قلبی کؤورَک (بیر آز دا نیسگیللی)، صبرلی، تَمکینلی، هامی‌نین سئوینجینه شریک، کَدرینه اوْرتاق اوْلان مَلک اۆزلو استادیم، سیزه نوبت چوْخ تئز چاتدی. هله گؤرۆلمه‌میش، ناقص قالان ایشلریمیز واردی... هله بالالارینیزی یئزبه‌یئر ائتمه‌میشدینیز. اؤلۆمله قوْل - بوْیون اوْلۆب، بیزی یوْلۇن اوْرتاسیندا یالنیز قوْیوب گئتدینیز...
سیز حیاتی، طبیعتی، انسانلاری نئجه ده قارشیلیقسیز سئویردینیز، اوْنلارا قایغی ایله یاناشیردینیز... همین بو انسانلارین چوْخ آز ساییسی بیزیم بو بیر ایلده، ایشلریمیزی، چابالاریمیزی، چالیشمالاریمیزی گؤرۆب، گؤرمزدن گلدیلر. من بو انسانلارا اؤفکه‌لی دڲیلم... چۆنکو بۆتۆن گۆجۆمله چالیشدیم منه بۇ آلتی - یئددی ایلده اؤڲرتدیکلرینیزی یئرینه یئتیرم. بو بیر ایلین ایچینده هئچ بیر آخساقلیق اوْلمادان هر گۆن - تعطیل گۆنلریندن ساوایی - گۆننامه‌میزین صفحه‌لری یاییملاندی و ده یاییملاناجاق... سیزین امکلرینیز بوْشا گئتمه‌ییب.
دڲرلی امکداشیم، فکرداشیم، جان دوْستوم گۆنش خانیم امانی و سئوگیلی خانیم افسانه یحیوی یانیمدا اوْلدوغو سۆره‌جه بو بایراق همیشه ذِروه‌لرده دالغالانمالی‌دیر. یازیمی نئچه کلمه اۆرک سؤزلریله بیتیریرم:
🔷بو ...
بو آغاجا سۇ اوْلوم کی، قۇروماسین...
یوْخ، بو آچان چیچک‌لرین یانیندان
قیشین سوْیوق واختیندا گئچه بیلمیرم...
قارانلیغا الیمی آتدیم و تئز ده سێخدێم،
سیزه بیر اوْوۇج ایشیق گتیریم دییه...
بئله‌ده سَما ائیله گئنیش گؤرۆنۆر کی،
کاش بیرجه مصراع سؤزلریمدن سێغایدی بو نهایت‌سیزلیڲه...
(یکشنبه ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ – خیاو شهری)
@SancaqDergisi
/channel/Sancaq_media/6117
«#سانجاق»، سیاسی- اجتماعی مهد تمدن گونده‌لیگی‌نین ۲۱۳۱. سایینداکی تورکجه صفحه
@SancaqDergisi
آتا - بابالاریمیزدان بیزه یادگار قالان گون آدلاری‌نین بیری ده "وعده یئلی"دیر
محمد علی اوجاقی
@yarpaq2
🌖 نام اصلی روستای با نام رسمی سهلان، ساغالان (سا+غا+لان) میباشد.
منابع زیر نشان می‌دهند، نام اصلی روستای با اسم رسمی سهلان (تبریز) #ساغالان میباشد. همانطوریکه در مقاله سوم ذکر شده، شیوه بومی رایج اغلب روستاهای منطقه جهت نامیدن این روستا همان ساغالان است. نیز شیوه رایج بومی فعلی خود این روستا، ساآلان میباشد که تلفظ ساغالان است، درست مانند ترکی استانبولی.
منابع:
۱- ریشه شناسی نام روستای سهلان، قدرت ابوالحسنی سهلان، ماهنامه ائل بیلیمی ویژه نامه ساغالان (سهلان)، شماره ۷۸، تبریز، تیرماه ۱۳۹۵ شمسی
۲- اولیا چلبی و روستای سهلان، قدرت ابوالحسنی سهلان، ماهنامه ائل بیلیمی، شماره ۱۱۶، تبریز، شهریورماه ۱۳۹۸ شمسی
۳- ساغالان (بازخوانی یک سند تاریخی)، قدرت ابوالحسنی سهلان و جلیل یاری، ماهنامه اوزان، شماره ۲۰، تهران، فروردینماه ۱۴۰۰ شمسی
۴- ساغالان در اسناد تاریخی سه قرن گذشته، قدرت ابوالحسنی سهلان، ماهنامه خدا آفرین، شماره ۲۱۱، تهران، ویژه آبان، آذر و دیماه ۱۴۰۱ شمسی
قدرت ابوالحسنی سهلان
@el_bilimi
#سیزدن_گلن_پیاملار
سلاملار و سایقیلار
هر ایل ۳۶۵ گون و تقریبن آلتی ساحاتدیر ، رسمی تقویمده اوچ ایلین آلتی ساحاتی کسیلیر و دؤردونجو ایلین آلتی ساحاتیلا بیرگه ساییلیر ، و بیر گون ایل گونلرینه آرتیریلیر (کبیسه ایل)
بونا باخاراق کی گلن ایل کبیسه ایلدیر پس کئچن ایکی ایل و بو ایلین آلتی ساحاتلاری رسمی ایلدن کسیلیب ؛ بو حئسابلا او چرشنبه کی ایل‌سایاردا گلن ایلین ایلک گونو یازیلیب اصلینده بو ایلدن‌دیر.
✍️ زیبا پیله‌ور
@el_bilimi
بو ایل نوروز بایرامی، چرشنبه گونونه دوشوب، او اوزدن ایل‌آخیر چرشنبه بیر هفته اوندان اول و اسفندین ۲۲-سینده توتولمالیدی.
قید ائتمک لازمدیر کی موسم مراسیملری او جمله‌دن (آخیر چرشنبه و نوروز بایرامی) گونش تقویمی‌یله توتولوب و اوست-اوسته دوشمه‌مه‌لیدیر.
آذربایجاندا و عموما مسلمان اؤلکه‌لرینده «گون» آخشامدان باشلار تا صاباح آخشاما قدر.
چرشنبه گونو اصلینده سالی گونو یا سه‌شنبه آخشام ساعت ۶- دان باشلار تا چرشنبه ساعت ۶- یا کیمی.
بیلگیلرینیز اوچون بو ایل مارتین ۱۹-و آخشام چاغیندان اعتیبارا تا مارتین ۲۰- سی آخشام چاغینا کیمی چهارشنبه گونو ساییلیر.
و چهارشنبه گونو صبح ساعت ۶:۳۶ (باکی وقتی‌یله ۷:۰۶) یئنی ایلیمیز باشلانیر .
یئری گلمیشکن بو حاقدا منی بیلگیلندیرن یوسف بگ شیرین‌پور، دکتر محمد عبادی (آلیشیق) و مهندس سعید فیوضاتا منتدارلیغیمی بیلدیرمک ایستیرم.
#علیرضا_صرافی
@el_bilimi
باياتي فالي بئله توتولور‌كي: نئچه نفر يادداشيندا ياخشي باياتيلار توپلايان كيمسه‌لر اصلي عضو كيمي شيركت ائديب بير نفر ايسه ماللا يا بؤيوك باش سئچيلير. ماللا الينه بير تسبيح آليب دانالارينين بير بؤلومون آييريب الينده ساخلايير. دؤوره اوتورانلارين بيريندن ايسته‌يير نيّت ائله‌سين، نيّت ائديلندن سونرا ماللانين بويوروغو ايله باياتي بيلنلر سيرا ايله باياتيلارينين اول مصرعين اوخوماغا باشلاييرلار. مثلا ايلك نفر دئيير: «عزيزينم گول اللر»، ايكينجي نفر دئيير: «آغلارام آغلار كيمي» و ... هر نفر سؤيله‌دييي باياتي‌سينين ايلك مصرعين اوخودوقدا ماللا تسبيح دانالارينين بيريني چيخير. ماللا تسبيح دانالاريني اووجوندا گيزلتديي اوچون نيّت ائدن له باشقالاري تسبيحين سون داناسينين هاچان يئتيشه‌جك واختيني بيلميرلر. باياتي سؤيله‌مك سيرا ايله داوام تاپير هامي اؤزل بير هيجانلا ماللانين «وئر باشا» سؤزون گؤزله‌ييرلر. تسبيحين سون داناسي يئتيشديكده ماللا باياتي سؤيله‌ين كيمسه‌يه «وئر باشا» دئيير. باياتي كاميل سؤيلنديكده نيّت ائدن كيمسه اؤز نيّت ائتديي آرزو _ آمالينين نتيجه‌لنمه‌سين او باياتيدا اولان پيامدان آلير. گاهدان باياتي سؤيله‌ينلر خاص بير باجاريقلا باياتينين سؤزلريني دَييشيب شنليك يايماق اوچون ساتريك دئييملي بير سؤزلرله باياتيني تاماملايارلار.
اؤرنك اوچون:
عزيزيم ناتارازي
بوداشدي بو تارازي
كيشينين ائوين ييخار
آروادين ناتارازي
***
عزيزيم يوزده وار
اللي ده وار يوزده وار
اؤپمه‌لي توپوق گؤردوم
توپورمه‌لي اوزده وار.
*
دريادا چوخ باليق وار
روزي وئرن خاليق وار
جوانلار ائولنمه‌يير
دئييرلر باهاليق وار.
ايلك نيّت ائده‌نين اوغرونا چيخان باياتي دئييلندن سونرا ايكينجي نفر نيّت ائديب، ماللانين ايلك باياتي دئيه‌نه خيطاب ائتديي «باشلا» سؤزو ايله فال توتماق باشلانير. گاهدان اجبار كيمي نيّت ائتمك بوتون مجليسينده اولانلارا تكليف اولونور. باياتي فالي باشلانيب سونا چاتماسي ساعاتلار سورور. دئمك بو مجليسلرده چاي ايچمكدن باشقا دادلي _ دادلي شبچرزلر ده يئييلير. اؤرنك اوچون: بادام، قوز ایچی ، قورو توت، یئمیش، ایده ، قورو انجیر، میلاخ،آسما آلما، آسما هئیوا، آسما‌آرموت، قاباق توخومو، قارپیز و قاوین( قووون) توخومو. گونه باخان توخومو. اریک چرده‌یی، آلچا قوروسو، قاویرقا(قووورقا)، اریک قاخی، پیشمیش پاخلا...
/channel/Adabiyyatsevanlar
«احد فرهمندی»
باياتی فالی
ائشيكده قاراچي‌لار
اوتوروب فال آچيرلار
دئييرلر يارين گلير
هاني به يالانچي‌لار!
تاریخ بویونجا اینسانلار گله‌جکده نه‌لر اولاجاغینی ماراقلانمیش، بو ماراقلاری كؤلگه‌‌سینده فالچیلیق، کاهينچیلیق کیمی قونولارلا ايلگيلنميشلر. کیمیلری نه واخت ائولنه‌جکلرینی، کیمیلری نه واخت اؤله‌جکلرینی، کیمیلری ده نه‌لر یاشایاجاقلارینی اؤیرنمک اوچون بو یوللارا اوز چئويرميشلر. آنجاق بعضي اینسانلارین بیر ایلنجه و ایلنمه مقصدی ایله ماراقلاندیقلاری فالچیلیغی گولونج بير ايش بيليب‌لر.
فالچیلیق چوخ اسكي چاغلاردان بری اینسانلارین آراسیندا مشهور اولان بیر مشغولیتدیر. اینسانلارین گله‌جک حاقّیندا بيلگي يييه‌سي اولماق ماراقيندان فايدالاناراق، بو ايش فرصت داليسيجا گزنلره بیر قازانج قاپیسینا چئوریليب. فال‌لارينا باخدیرانلار، چوخ واخت ائشیتدیکلریندن خوشلانماز و یا قارشیسینداکیلارین اونون خوشونا گله‌جگینی دوشوندویو بوش وعده‌لر وئرمه‌سی سببییله گرکسیز گؤزلمه‌لره گیره‌رک، بونلارین رئاللاشماماسی نتیجه‌سینده عیصیانکارليقلا حیرصلی داورانیشلارگؤسته‌ره‌رلر.
فالچیلیق، زامان چئوره‌سينده ايكي يئره بؤلونور:
الف. کئچمیشی گؤرمك
ب. گلهجگی گؤرمك
فالچیلیغین، تخمیناً، آشاغیداکی نؤوعلری بیر _ بیریندن فرقلندیریله بیلر:
1. گؤی جیسیملرینین وضعیتینه اساساً فالا باخما
2. کیتاب آچماقلا فالا باخما
3. گوزگو فالی
4. پوشک آتما اوصولو
5. کفکیر و چرچیوه ایله فالا باخما
6. بؤجکلرین حرکتله داورانیشینا اساسلانان فالا باخما
7. توستویه اساسلانان فالا باخما
8. رقم فالی
9. یوخو یوزما
10. قوشلارین حرکت، سس و داورانیشینا اساسلانان فالا باخما
11. ایلانلارین حرکت و داورانیشینا اساسلانان فالا باخما
12. اوْد فالی
13. وحی‌له گله‌جک گؤرمك
14. اوزون و بد‌نین قورولوش ناخیشلارینا اساسلانان فالا باخما
15. ال ایزلرینه اساساً فالا باخما
16. دمله‌مه‌ليلرله فالا باخما
دئمك بونلار هله هامیسی دئییل.
چئشيدلي فالا باخما مئتودلارینین كؤكو هر هانسی واریانتدانسا تحت الشعور اوزریندن شعور نظارتینی گؤتورمک، یا مختلیف واسیطه‌لرله تحت الشعور کودلارینی، سیمووللارینی، سیقناللارینی عادی شعور اوچون آنلاشیقلی اولان فورمایا چئویرمکدیر. بعضیلری بونو گوزگو واسیطه‌سیله، كيمسه‌لري کارت واسیطه‌سیله، چوخلاري کیتاب واسیطه‌سیله، بیر باشقالاری دا آيري _ آيري يوللارلا حیاتا کئچیریر. اکثر حاللاردا دا بو باجاريغا يييه اولان اینسانلار اؤز چيخارلارينا ناماز قیلماق، قارشیلارینا قورآن کیتابی قویماق، فالا عرب قرافیکاسی ایله یازیلمیش کیتابلارلا باخماق و ... کیمی فندلرله بیر قدر ایلاهی دوْن گئییندیریرلر. دوغروسو ایسه کیتابلا فالا باخان بیر چوخ فالچیلارین قارشیلارینا قویوب و طالعی اورادان اوخودوقلاری کیتابلاردا دانیشدیقلارینین هئچ بیری اولمور. ساده جه اولاراق، بو اونلارا، اؤز ایشلرینین شيطان عملی یوخ، آللاه قابیلیییتی اولدوغونو باشقالارینا ثبوت ائتمک اوچون لازیم اولان بیر آلتدیر.
جاببار محمدوو «دیپلوماتیک پسیخولوگییا» يازير
قدیم عربستان دا، ایسلامدان قاباق چوخ گوجلو ائتكي‌سي اولان قوتسال وارلیق کیمی تانینمیش بیر بوت واریمیش. عربستان یاریم آداسی‌نین هر طرفیندن اونا نذیرلر آخیشیب گلر. او اینسانلارین بیر چوخ آرزوسونو یئرینه یئتیررمیش. آنجاق زامان سوره‌سينده آرادان گئدير. چوخ _ چوخ سونرالار بو بوتون خیدمتچیلریندن بیری اونون «معجوزه‌لرینین» سیرری باره ده آشاغیداکیلاری یازدیر:
«من گؤزومو آچاندان بو معبدده اولموشام، دؤزومسوزلوكله، نه واختسا اوستادیم کاهین مقدس بوتو راضی سالماق اوچون اوخودوغو گیزلی طیلسیملری منه ده اؤیرده‌جک گونو گؤزله‌ییردیم. بو طیلسیملر ایسه بیر تک اونا معلوم ایدی، اهالی‌نین چوخ سایلی یالواریشلاریندان، نذیر_ نیازیندان سونرا اوخودوغو بو طیلسیملرله مقدس بوت یاغیش یاغدیریر، اووچولارا اوغورلو اوو گؤندریر و ... نهایت، او گون گلیب چاتدی، اوستادیم کاهین دونیادان کؤچمزدن اوّل بو سیرلری منه ده آچماغا راضی اولدو. بو سیرلری اؤیرندیکدن سونرا ایسه منیم اؤزومون بوته بسله‌دیییم اینام یئرلی _ دیبلی یوخا چیخدی. بئله کی، سن دئمه بوتون بو معجوز‌لرین همین بوته هئچ بیر عایدیاتی یوخ ایمیش و مسئله تامام باشقا بیر اولاي ایله ايلگيليمیش. اوستادیم اؤیرتدی کی، بونون اوچون هاوانین نئجه اولاجاغینی، اووون نه زامان گور اولاجاغینی و ... قاباقجادان مرتبلشديرمك بيرآز چتين ايدي، یاغیشین فیلان واختی یاغاجاغینی دقیق بیلدیکدن سونرا جاماعاتین گؤزو قارشیسیندا بوته یالوارماق لازیمدیر، نه واخت گلدی یوخ.
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
ایکینجی بؤلۆم
قدیم تاریخه مالِک «خضر نبی بایرامێ» اوّللر آذربایجا‌نێن بۆتۆن بؤلگه‌لرینده داها طنطنه ایله قید ائدیلیب. خضر نبی عادتاً طبیعتین اوْیانماسێ، اوْتلارێن جۆجرمه‌سی، آخار سوُیوُن تمیزلنمه‌سی و دیگر طبیعی پروسه‌لرله همراهلێق ائدیلیب. هر ایل قێش یارێ اوْلاندا بؤیۆک چیلّه ایله کیچیک چیلّه آراسێندا خضر نبی بایرامێ گئچیریلیب.
بیر چوْخ منبعلرده خضر نبی بایرامێ‌نێن ایکینجی چیلّه‌نین قوُرتارماسێنا ۲-۵ گۆن قالمێش گئچیریلدیڲی بیلدیریلیر. بایرامێن تصادف ائتدیڲی گۆنلرله باغلێ تحقیقاتچێلار آراسێندا مختلف فکرلر موجوددور.
قدیمدن خلق تقویمینده قێش فصلی ایکی اساس مرحله‌یه - ۴۰ گۆن سۆرن بؤیۆک چیلّه‌یه (۲دی – ۱۲ بهمن) و کیچیک چیلّه‌یه (۱۳ بهمن - ۲ اسفند) بؤلۆنۆب، سوْنراکی ۳۰ گۆن ایسه بۇز آی آدلانێب. بهمن‌ین ۱۳.ده قێش فصلی‌نین أن سوْیۇق گۆنلری، قار – چوْوغۇنلۇ زمانێ اوْلان کیچیک چیلّه باشلایێر. قدیم خلق مراسملریندن بیری اوْلان «خضر نبی» بایرامێ دا چیلّه گۆنلرینه - بهمن آیێ‌نێن ۲۲.سینه دۆشۆر.
خضر نبی بایرامێندان سوْنرا آرتێق یالانچێ چرشنبه گلیر. داها سوْنرا خبرچی چرشنبه و بۇز آی گلیر. بۇز آیدان سوْنرا ایسه، اوْ بیری چرشنبه‌لر باشلایێر. یعنی بۇ بایرام نوْروزا گیریش بایرامێدێر، طبیعتین اوْیانماسێنا باشلانغێجدێر.
تحقیقلرده خضر نبی «سۇیۇن، کۆلڲین و هاوانێن حِمایه‌چیسی» کیمی تقدیم اوْلۇنۇر، خضر پیغمبرلرله عینی‌لشدیریلیر. خضر نبی بایرامێ‌نێن نه وقتدن بری گئچیریلدیڲی تام معلوم اوْلماسا دا، اوْنۇن تۆرک خلقلری آراسێندا میتوْلوژیسینده* میتیک* کاراکتر (اسطوره‌ای شخصیت)، یازێن گلیشینی خبر وئرن فصل مراسمیدیر. اوْنا گؤره ده بۇ بایرام یئرینی دَڲیشمیر. عادتاً بۇ بایرام قێشدا، کیچیک چیلّه‌نین ۱۰. گۆنۆ گئچیریلیر.
خضر نبی خلقین ذهنیتینده حیات گۆجۆ، حیات عشقی، اوْد، ایستیلیک گتیرن بیر شخصیت کیمی تصویر اوْلۇنۇب. بیر چوْخ منبعلرده حاضردا یئل چرشنبه‌سینده یئرینه یئتیریلن آئین‌لرین اوّللر خضر نبی بایرامێندا قید اوْلدۇغۇ یازێلێر. دئییلنلره گؤره، خضر نبی بایرامێندان اۆچ گۆن اوّل، اۆچ گۆن ده سوْنرا اسن یئل اوْنۇن کۆلڲیدیر. اوْنا «خضر نبی یئلی» دئییرلر. خلق آراسێندا دئییلیر کی، همین وقت خضر نبی یئل قانادلێ آتێ ایله اوْبایا چێخێر، ائولری گزیب، اؤز پایێنێ گؤتۆرۆر.
ایللر اؤتدۆکجه اۇنۇتماغا باشلایان خضر نبی بایرامێندا یئرینه یئتیریلن آئینلر باره‌ده «رۇزیه قۇلی‌یِوا» بؤیله دئییب:
«بهمن‌ین ۱۳.جۆ اوْن گۆنلۆڲۆ عرضینده آخشام شر قارێشاندان سوْنرا اۇشاقلار، جوانلار بیر یئره توْپلاشار، دسته‌لنیب خضر نغمه‌سی اوْخۇیا – اوْخۇیا قاپێلارێ دؤڲر، خضر آدێنا پای یێغاردێلار. هر قاپێدا «خضر پایێ» قوْیاردێلار. کیمی بیر بایدا سۆت، کیمی بیر توْربا اۇن…
همین پایلارێ گئجه بیر یئره یێغێب ساخلایاردێلار. سحر اوْنلاردان اڲری کؤمبه‌لر دۆزلدردیلر و یئددی نعمتدن - (بۇغدا، قوْز، فێندێق، بادام، کۆنجۆد، قارغێ‌دالێ، آرپا) قوْوۇرغا قوْورۇلۇر، قوْوۇت حاضرلانێر. اوْ گئجه‌نین آدێ «خضر گئجه‌سی»دیر. دئییلنلره گؤره، چوْخ مبارک گئجه‌دیر. بایرامێن یئمکلری ایسه، قوْورۇلمۇش بۇغدا و قوْوۇتدۇر. خلق اینانجلارێنا گؤره، افسانه‌وی خضر گلن گۆن قوْورۇلمۇش بۇغدادان چکیلن قوْوۇت اۇنۇندان خلوت بیر یئره قوْیۇرلار. ائله بیر یئره کی، اوْرا انسان نفسی، ال – آیاق توْخۇنمۇر. حتی اوْرا اوْنۇ قوْیان آدامێن اؤزۆ بئله گیرمه‌مه‌لیدیر. هانسێ ائوده قوْوۇتۇن اۆزَ‌رینه خضرێن بارماق ایزلری دۆشرسه، همین ائوده بؤیۆک بایرام ائدردیلر، همین ایل اوْ ائوده روزی – برکت اوْلار. بیر گۆن اوّل تاخێل قوْورۇلاراق، ال هَوَنگینده چکیله‌رک اۇن حالێنا سالێناردێ. قوْوۇت اۇنۇ بؤیۆک بیر سینی‌یه تؤکۆلردی و آخشام بیر طرفه قوْیۇلاردێ. گویا گئجه وقتی خضر نبی آتێ ایله چاپاراق گلیر و قوْوۇت اۇنۇنا ال باسێر، اوْنۇ اوْوسۇنلایێر (سِحر ائیلیر). بئله‌لیکله ده، گلن ایل برکتلی اوْلۇر. خضر داردا قالانلارا کؤمک ائدن، سئوگیلیلری قوْوۇشدۇران بیر قوّه‌دیر.
صاباحی، بایرام گۆنۆ قوْوۇت حاضرلاناردێ. ساده‌جه، قوْوۇت اۇنۇنا شیرین سۇ تؤکۆله‌رک قارێشدێرێلێر و قوْوۇت حالێنا گتیریلیردی. بۇنۇنلا یاناشێ باشقا نعمتلر ده بیشیریلردی.
آردینی اوْخۇیۇن 👇
@SancaqDergisi
/channel/Sancaq_media/6025
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
بیرینجی بؤلۆم
بو بایرام ایندی ده بعضی بؤلگه‌لریمیزده یاشادێلێر. ائلیمیزین اینانجێنا گؤره، دوْندۇران آیێن (بهمن)ێن ۱۲.دن باشلایان کیچیک چیلّه‌نین ایلک اوْن گۆنلۆڲۆنۆ یاشاماقدایێق. یۆزایللر بوْیۇ بهمن‌ین ۱۸ – ۲۲. بؤلگه‌لریمیزده خضِر نبی بایرامێ گئچیریلیب. بو بایرام ایندی ده بعضی بؤلگه‌لریمیزده قالماقدادێر.
تحقیقاتچێلارێن سؤزلرینه گؤره، یالنێز آذربایجاندا دڲیل، باشقا تۆرک خَلقلرینده ده «خضر»لا باغلێ اینانجلار درین کؤک سالێب.
بس خضِر کیمدیر؟ نئچه‌نجی عصرده یاشایێب؟ نه اۆچۆن فوْلکلوْردا بو قدر چوْخ‌شاخه‌لی یانسێیێب؟
خضر نبی بعضی قایناقلاردا ال – حادر، ال – حیدر شکلینده گؤرۆنسه ده، دوْغروُسوُنوُن ال – حادێر اوْلدۇغو قبول ائدیلیر. بو سؤز تۆرک‌لرده حضِر، نادر حاللاردا حێدێر، قێرقێز تۆرک‌لرینده کێدێر («خێدێر آتا»)، ایرانلێ‌لاردا Khezz، آذربایجاندا خضر شکلینده استفاده ائدیلیر. بیر یئرده «خضر»ێن سوْیۇ «نوح» پیغمبره، اوْ بیریسینده «ابراهیم» پیغمبره گئدیب چێخێر. باشقا قایناقدا ایسه «آدم» پیغمبرین نوه‌سی کیمی گؤستریلیر. بو چوْخ‌چِشیدلیڲیه باخمایاراق، قایناقلاردان أن چوْخ اعتبار ائدیلن بیرینجیدیر.
خضر شخصیتی أن چوْخ سوُیوُن و توْرپاغێن صاحبی کیمی تانێنێب. افسانه‌لره گؤره، خضر الیاس سوُیوُن، خضر نبی ایسه قوُروُنوُن یییه‌سیدیر. خضر پیغمبرین «بوْز آت» مینمه‌سینه آذربایجان فوْلکلوْرۇنون مختلف ژانرلارێندا راست گلینیر. بعضاً خضر آغ آت اۆزَ‌رینده ده تصویر اوْلۇنور.
فوْلکلوْرۇموزدا خضر بیر نئچه آدلا «خێدێر، خێزێر، خێزێر الیاس، خێزێر نبی و باشقا آدلارلا تانێنێر. آذربایجان خضرێ داها چوْخ یازێن گلیشی ایله علاقه‌داردێر. خضرێن نوْروزلا باغلێلێغێ همیشه فوْلکلوْرشناسلارێن دقت مرکزینده اوْلوب. دده – بابادان هر ایل قێش یارێ اوْلاندا بؤیۆک چیلّه‌یله، کیچیک چیلّه آراسێندا خضر بایرامێ گئچیریلردی. قاباقلار کیچیک چیلّه‌نین اوّلینده، ایندیکی وقتده فئورالێن بیرینجی اوْن گۆنلۆڲۆنده آخشام شر قارێشاندان سوْنرا اوشاقلار، جوانلار بیر یئره توْپلاشار، دسته‌لنیب خضر نغمه‌سی اوْخویا – اوْخویا قاپێلارێ دؤڲر، خضر آدێنا پای یێغاردێلار. هر قاپێدا «خضر پایێ» قوْیاردێلار.
خضر نبی بایرامێ هم ده قدیم اکینچیلیک گؤرۆشلری ایله باغلێدێر. اۆچ گۆندن عبارت اوْلان خضر نبی بایرامێ‌نێن بیرینجی گۆنۆ توْرپاق اؤڲۆلردی. اوْد قالاناردێ کی، توْرپاغێن نفسی قێزسێن. باغلار تمیزله‌نیلر، چؤر – چؤپ، خزل یێغێلێب یاندێرێلاردێ. بایرامێن ایکینجی گۆنۆ ائوده‌کی هر اؤکۆزۆن آدێنا اۆچ دوُزسوُز کؤمبه بیشیریلیب، اؤکوزلرین قارنێ‌نێن آلتێندان گئچیرردیلر و اوْخویاردێلار:
خێدێر نبی، خێدێر الیاس،
بیتدی چیچک، اوْلدو یاز!
بایرامێن اۆچۆنجۆ گۆنۆ چۆتچۆ و اکینچی‌نین شخصینده توْرپاغێ بئجَرن، یئر شوُملایان، اکین اکن امکچیلر تعریف اوْلوناردێ.
بوْز آت اۆزَ‌رینده گله‌جک خضر نبی‌نین الینده اوْد اوْلاجاغێ و انسانلارا ساغلاملێق گتیره‌جڲی دۆشۆنۆلردی.
مراسِمده اکینچی، چۆتچۆ و سایاچێ نغمه‌لری اوْخونار، خضر نبی‌یه نغمه‌لر، شعرلر قوْشولاردێ. بایرامێن هر اۆچ گۆنۆنده جوانلار هاوا ایشێقلانمادان قاباق اللرینده شمع، اکین یئرلریندن گئچیب، «خضر نبی»نی آختارماغا گئدردی. اوْنلارا «خضرچێ» دییرمیشلر.
همین مراسم وقتینده گرک هر ائو، هر عائله بو مراسمه حاضرلاشسێن، مراسم طنطنه ایله گئچسین. مراسمی هامێ‌نێن اجرا ائده بیلمه‌سی اۆچۆن یوْخسوللارا یاردێم ائدرمیشلر کی، بایرام آخشامێ بیر ائو بئله آذوقه‌نین یوْخلوغوندان اذیت چکمه‌سین و هر ائوده سُفره آچێلسێن.
اڲر بؤیله اوْلمازسا، خضر بۇنۇ اؤزۆنه سایغێسێزلێق سایار و کۆسۆب گئدر، باهارێن گلیشی اوُزانار:
خان خێدێر آتدێ گلدی،
پالچێغا باتدێ گلدی.
خان خێدێرێم آدلێدێ،
خان خێدێرێم اوْددوُدوُ،
سۆنبۆلۆ دادلێدێ.
دای وئرین خێدێرا،
پای وئرین خێدێرا،
های وئرین خێدێرا.
سُفره‌سی داددێ گلدی،
خان خێدێر آتدێ گلدی.
ائل آراسێندا خضرێن ابدیلیڲی و اؤلمزلیڲی سوُ ایله باغلێدێر. بلکه بوُنوُن نتیجه‌سیدیر کی، نوْروز بایرامێندا ایلک چرشبنه محض سوُ چرشنبه‌سی کیمی گئچیریلیر. خَلقده بؤیله بیر دئییم وار کی، ایلک چرشنبه‌ده خضر پیغمبر سوُ اۆستۆنه گلیر و اوْندان سوْنرا سوُلار شێرێلتێ ایله آخماغا باشلایێر.
آردینی اوْخۇیۇن 👇
@SancaqDergisi
/channel/Sancaq_media/6022
سیبی میان دو آینه (نگاهی به تاریخ ترکان و ادبیات ترکی در ایران به‌بهانه چاپ جلد نخست دیوان حکیم تیلیم‌خان ساوه‌ای)
نویسنده: سیدحیدر بیات
محل انتشار: کتاب یادنامه حکیم تیلیم‌خان به گردآوری اسدالله امیری
تاریخ انتشار: 1387
زبان: فارسی و ترکی
@El_Bilimi
مقايسه صرفی اجزای كلام در گويش تركي روستای «همه‌كسی» و گويش تركی «بهار» در استان همدان
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: علی طالبی انوری
محل دفاع: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبان‌شناسی
تاریخ دفاع: 1389
@El_Bilimi
شناسایی، ریشه‌یابی و احیاء طرح و نقش قالی شاهسون بغدادی (ارائه یک اثر طراحی مبتنی بر موضوع)
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: مینا عسگری
محل دفاع: دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده فرش، گروه فرش
تاریخ دفاع: 1393
@El_Bilimi
توصیف زبان‌شناختی گویش ترکی روستاي قدیم‌آباد قزوین
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: مهری نیاوند
محل دفاع: دانشگاه شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
تاریخ دفاع: 1391
@El_Bilimi
تأثیر زبان فارسی بر زبان خلجی
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: علی چراغی
محل دفاع: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی
تاریخ دفاع: 1392
@El_Bilimi
■ 2131 مین شماره روزنامه سیاسی واجتماعی مهدتمدن در 16 صفحه به زبان های ترکی و فارسی روز پنجشنبه 17 اسفندماه 1402
🔹فایل pdf صفحات نشریه در لینک کانال تلگرام مهدتمدن⬇️
/channel/mtnewspaper
🌐 www.mtnews.ir
🌐 www.asanews.ir
☎️ 04135550663
📳 09362822918
🆔 @asanews
🔹مراسم نکوداشت اولین سالگرد درگذشت سوسن نواده رضی روز پنجشنبه ۱۷ اسفندماه در تالار اندیشه پارک ائل گؤلی برگزار می‌شود.
این مراسم از ساعت ۱۶الی۱۹ توسط مؤسسه ائل بیلیمی و خانواده مرحوم نواده رضی با حضور هنرمندان و اساتید شعر و ادب برگزار می‌شود.
سوسن نواده رضی شاعر و نویسنده‌ی آذربایجانی متولد ۱۳۴۱ در محله شهریار تبریز بود و سالها به همراه استاد یحیی شیدا در بخش ترکی روزنامه مهد آزادی فعال بود و همچنین سالهای پایانی عمر خود را صرف بخش ترکی روزنامه مهد تمدن (سانجاق) کرده بود.
او عضو هیئت مدیره‌ی موسسه‌ی آذربایجان ائل‌بیلیمی بود و گروه "فولکلورچو خانیملار" را رهبری می‌کرد.
از آثار برجسته‌ی مکتوب او می‌توان به کتابهای اننم‌نن من، آرزولارین یئنی گولشان باغی، تبریزیم کیمی، گون‌لرین بیر گونونده، مونجوق حیکایه‌لری و... اشاره نمود.
@el_bilimi
سلام زیبا خانیم پیله‌ور
وئردیگینیز ایضاحاتا گؤره تشکر ائدیریک.
بیز ده آرتیرمالی‌ییق کی 👇👇👇
بورداکی پروبلم ایکی فرقلی سیستم‌ین قاریشیق سالماسیندان عمله گلیب:
بیر بو کی ایلین کبیسه اولوب، اولمادیغیندان آسیلی اولمییاراق بیزده یئنی ایلین باشلانقیجی یا تحویل زمانی، یئر کوره‌سینین وضعی حرکتی اوزوندن دقیقه و ثانیه‌سی‌یله حساب اولور و کریستیان ایللرین عکسینه هر ایل بوتون دونیادا عینی ساعتده ایل تحویل اولور.
مثلا بو ایل چرشنبه گونو سحر چاغی ساعت ۶ و ۳۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه ۱۴۰۳ نجو ایله کئچیریک.
آما کریستیان تقویمده ثابت اولاراق هر مملکتین اؤز محلی وقتی‌یله گئجه یاریسی ساعت ۲۴ (صفر دقیقه صفر ثانیه)ده یئنی مسیحی ایله کئچیلیر .
۲- مسلمانلارین تقویمینده گونلر آخشام گون باتاندان باشلار.
مسیحیلرده گونلر گئجه‌یاریسی ساعت ۲۴ دن باشلار.
اونا گؤره بیزده سه‌شنبه گونو ساعت ۶ دان سونرایا چرشنبه آخشامی دئییلر چونکو چرشنبه گونونون ایلک ساعتی‌دیر.
نتیجه‌ده بو ایل، آخر چرشنبه میز اسفندین ۲۲-سی آخشامدان اعتیبارا ۲۳- و آخشاما کیمی‌دیر.
ایلین تحویلی ده چرشنبه گونو سحر ساعت ۶ و ۳۶ دقیقه‌ده‌دیر. اوچون چرشنبه آخشامی اصلینده بایرام آخشامیدیر. دئمک ایلین اول گونو چرشنبه‌دیر. ۱۴۰۲-جی ایلین آخیر چرشنبه‌سی ده بیر هفته اوندان اول اولاجاق.
یازی‌دا بونو ایضاح ائتمگیمیز چتین اولسا بلکه بونو گله‌جکده شکیللرله ایضاح ائدک، کی مسئله‌نی داها راحات و آنلاشیلسین و باشا دوشولسون.
فایل، نسخه الکترونیکی مجموعه داستان کوتاه و شعر ترکی ساغالان نوشته قدرت ابوالحسنی سهلان میباشد. این نسخه در واقع چاپ دوم کتاب سهلان مییاشد. کتاب دارای ۵۲ داستان، ۱۱ شعر و ۵ ضمیمه میباشد.
@el_bilimi
بو ایل نوروز بایرامی، چرشنبه گونونه دوشوب، او اوزدن ایل‌آخیر چرشنبه بیر هفته اوندان اول و اسفندین ۲۲-سینده توتولمالیدی.
قید ائتمک لازمدیر کی موسم مراسیملری او جمله‌دن آخیر چرشنبه و نوروز بایرامی هر ایکیسی ده عینی گونش تقویمی‌یله توتولوب و اوست-اوسته دوشمه‌مه‌لیدیر.
آذربایجان و عموما مسلمان توپلوملاردا «گون» آخشامدان باشلار تا صاباح گون‌باتانا قدر.
چرشنبه گونو اصلینده سالی گونو یا سه‌شنبه آخشام ساعت ۶- دان باشلار تا چرشنبه ساعت ۶- یا کیمی.
بیلگیلرینیز اوچون بو ایل مارتین ۱۹-آخشام چاغیندان اعتیبارا تا مارتین ۲۰- سی آخشام چاغینا کیمی چهارشنبه گونو ساییلیر.
و چهارشنبه گونو صبح ساعت ۶:۳۶ (باکی وقتی‌یله ۷:۰۶) یئنی ایلیمیز باشلاییر .
بو وسیله ایله بو حاقدا منی بیلگیلندیرن یوسف بگ شیرین‌پور و دکتر محمد عبادی (آلیشیق) مهندس سعید فیوضاتا منتدارلیغیمی بیلدیرمک ایستیرم.
#علیرضا_صرافی
@el_bilimi
بایرام آیی هردن دؤرد چرشنبه اولار هردن بئش. بئش اولان ایللر، ایلک چرشنبه کوله چرشنبه آدلانار. کوله خیردا دئمک‌دی. چیلله‌یه یاخین اولدوغو اوچون قیسسا اولور، بو اوزدن کوله آدلانیر.
آتا بابالاریمیز بو چرشنبه‌نی نحس بیلیب، اؤزلرین هابئله عایئله‌لرین قوروماق اوچون اؤزل ایشلر گؤررمیشلر. آغیرلیق، کوله‌لیک‌دن قورونماق اوچون آتلارین قویروغون‌دان، بوتون عایئله‌نین دیرناغین‌دان، گلین‌لرین تئللرین‌دن، اکینجک یئرلرینین داشین‌دان، تندیرلرین، اوجاقلارین کولون‌دن، تؤوله‌لرین زیبیلین‌دن گؤتوروب، یاشادیقلاری یئردن اوزاق بیر سویا آتارمیشلار.
کوله چرشنبه بوتون دونیایا صولح گتیریب، آغیرلیقدان قورویوب، باریش یایسین آرزیلاییرام.
حؤرمتله: جانای
🌞🌞🌞🌞🌞🔥🔥🔥🔥🔥
@el_bilimi
اوستادیم بونون اوچون مختلیف جوجولرین، حیوانلارین داورانیشیندان فايدالانيرمیش، آریلارین اوزاغا گئتمه‌ییب اؤز پتیینه توپلاشماسیندان، قورباغالارین رنگینی دییشیب، قارامتیل رنگ آلماسیندان، زلیلرین سویون اوزونه چیخماسیندان و ... تئزلیکله یاغیش یاغاجاق، یالنیز اوندا، يالواريشا گلمیشلرین نذیرینی قبول ائدیب، بوت دن یاغیش گؤندرمه‌سینی ايسته‌يه‌جك سونوجونو اله ساليرميش. باشقا واخت ایسه مختلیف بهانهلرله جاوابدان یاییناردی. معبدده ساخلادیقلاری دووشانلارین، قوشلارین و بالیقلارین فاللاشماسیندان، یئم آختارماق اوچون اورا _ بورا وورنوخماسیندان بئله نتیجه چیخاراردی کی، ایقلیم عینی بؤلگه‌نین عینی نؤوعلو بوتون جانلیلارینی عینی واختدا سوستلشدیریب، هامان واختدا فاللاشدیردیغیندان، دئملی، اگر بوراداکی دووشانلار، ککلیکلر و یا بالیقلار فاللاشیب، یئم آختاریشینا باشلادیسا، مئشه و چایلارداکی بوتون نؤع دووشان، ککلیک و بالیقلار دا یئم اوچون وورنوخماغا باشلادیغی واختدیر و یالنیز اوندا قاپییا دوزولن اووچولاردان نذیر آلیب بوتدن اونلارا یاخشی اوو یئتیرمه‌سینی آرزولایارمیش. اؤزو ده بو زامان مسئله‌یه واقعيت دونو گئیدیرمک اوچون معناسینی اؤزو ده بیلمه‌دییی بعضی اویدورما سؤزلر ده اوخویارمیش کی، گویا، بو دا طیلسیمدیر. دوغروداندا، بوته نذیر وئریلن گون باشقا گونلره نیسبتاً قات _ قات آرتیق اوو راست اولورموش، بو دا بوته اولان اینامی گون_ گوندن آرتیراردی.
اوستادیمین اؤلوموندن سونرا من ده بیر مودّت بو جور علامه‌لیک ائتدیم و اینصافاً بوتون «قدرتین»دن اولان اینامی و دئملی، بورا آخیشیب گلن نذیرلرین میقدارینی بیره _ بئش آرتیرا بیلدیم. آنجاق تئزلیکله ایسلامین بو یئرلره آیاق آچماسی ایله، منیم بوتوم ایشسیز قالدی و اؤزومون ده بازاریم باغلاندی»
ایندیکی واختدا بیر چوخ آدام گله‌جکدن خبر وئره‌جه‌يینی و بونو کيمسه‌لرین فاللارینا باخاراق ائده‌جه‌يینی ایدعا ائده‌رک اینسانلاری آلداتماقدادیر. اینسانلار بو فالچيلارين نيّتلريني بیلمه‌لرینه باخمایاراق بونلارین ضررسیز مشغول اولدوغونو ایدعا ائدرکن، کیمیلری ده اینسانلارین بو عاجیز دوشونجه‌لریندن قازانجليلار تاپيرلار.
گله‌جکدن يوخسا کئچمیشدن خبر وئره‌بیله‌جکلرینی ایدعا ائدن فالچیلارين، كئچميشله گله‌جكدن بیلمه‌لری اولاسي دئییل. جینلرله امکداشلیق ایچریسینده اولان بو کیمی کسلر یالنیز گومانلا یالان دانیشانلارديلار. بو اویدورمالار، خورافاتا بويون ايَن كيمسه‌لرده داها آرتيق اولور. بو کسلر اؤزلرینه فالچی دئینلردن ائشیتدیکلری بوش سؤزلر سببییله قورخار، کدرلنر، سئوینر، اؤزلرینجه اؤزل يوللار آختارديقلاري زامان گولونج بير دورورما دوشرلر. فالچیلارين سؤزلرينه اويماق، گله‌جكله کئچمیش اوچون بيلگيلنمك گوماني، اونلارين گؤستردييي يولدا آدديملاماق بؤیوک بیر آزغینلیق ساييلا بيلر.
آذربايجان عاييله‌لري آراسيندا اوزون گئجه‌لري دئييب گولوب خوشلوقلا كئچيرمك اوچون فلكلور خزينهميزه آرخالاناراق ايكي تور فال توتماغا راست گليريك بو فال توتمالار، «فال باياتي/ باياتي فالي» آدلاناراق گؤزل بير دوروملا باشلانيب قورتولور.
ايلك باياتي فالي بئله اولوركي: بير كاغاذ اوزه‌رينده بير- بيرينده‌ن مضمون باخيميندان فرقلي اولاراق دؤرد بوجاقلي چيزگي يا دايره شكيل‌لرين ايچينده باياتيلار يازيلير. نيّت ائدن كيمسه گؤزلريني يوماراق باش بارماغيني باياتي يازيلان كاغاذين اوستونده گزديريب اوره‌يي ايسته‌ين يئرده ساخلايير. بارماغي هانسي باياتينين اوستونده دايانيرسا هامان باياتي اونون فالي حسابلانير. او فال باياتي اوجادان اوخونور، نيّت ائدن ايسه اؤز اوريينده توتدوغونو همين باياتيدا اولان پيامدان آلير. فالين ياخشي يوخسا پيس گلمه‌ييني نيّت ائدن كيمسه يالنير اؤزو دوشونور. آرتيرمالي‌يام بئله فال توتماغا قاتيلانلار اوزولمه‌سين دئيه، اؤنجه كاغاذين اوزه‌رينه باياتي يازانلار چاليشارلار؛ نيّت ائدنلري گله‌جك ياشاييشلارينا آرتيق اومودلانديرماق اوچون، اوره‌كلري سيغاللاييب، شنليك تؤره‌دن باياتيلاردان فايدالانسينلار. دئمك باياتيلار بير صفحه دن نئچه صفحه‌يه قدر يازيلا بيلير. فال باياتيلاردان اورنك:
درويشم كشكولوم وار
هر باغدا بئش گولوم وار
چاغيررام يا ايلاهي!
سن آچان موشكولوم وار.
*
داغلار دومان آرزيلار
چايلار چمن آرزيلار
منيم ده سينيق كؤنلوم
سني يامان آرزيلار.
ايكينجي باياتي فاليندا داها آرتيق هيجانلا شنليك وار. بو فالا قوْشولانلارين آراسيندا بوللو صميمت‌له گولوش دولو ايلنجه ياراديليب شيرين _ شيرين اونودولماز لحظه‌لر ذهنلره يئرلشديريلر.
👇
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
ایکینجی بؤلۆمۆن دوامی
انسانلار بیربیرینه قوْناق گئدر، شادلێق ائدردیلر. بایرامدان بیر گۆن اوّل ائوین کیچیک اولادێنێ (اوْغلان اۇشاغێ) آلما آغاجێ‌نێن چۇبۇغۇ دالێنجا گؤندررلر. گتیریلن شؤولر اۆچ طرفدن سلیقه ایله پامبێغا سارێنێب یاغدا قێزاردێلار. آخشام ائوین بؤیۆڲۆ بیر بیر شؤولری گؤتۆرۆب نیّتلرینی سادالایار. هر شؤو بیر نیّت ایچۆندۆر.
یۇردۇن سلامتلیڲی، مال - قارانێن محصولدارلێغێ، باغ - باغچادا بوْللۇق، اوْغۇل - قێز توْیۇ و سایر نیّتلر ائدیلیر. سوْنرا همین شؤولر دسته‌لنیب اوْرتا حصّه‌دن پامبێقلا باغلانار و قاباقداکی اۇنۇن اۆستۆنه سانجێلار. بۇرادا خضر نبی‌نین اوْنلارێن اۆستۆنده گؤزۆ اوْلماسێ ایچۆن آیرێجا چۇبۇق قوْیۇلار.
گئجه دۆشنده همین دسته‌لنمیش چۇبۇ‌قلار شمع کیمی یاندێرێلێر. اؤزۆ یانێب گئچَنه‌دک اوْنا توْخۇنۇلماز. هم ده سحره‌دک قابلارداکێ اۇنا ال وۇرۇلماز. چۆنکی اوّلجه خضر نبی گلیب اؤز پایێنێ گؤتۆرمه‌لیدیر».
🔸هر بیرینیزین سُفره‌نیز روزیلی - برکتلی اوْلسۇن، خضر نبی بایرامێنێز مبارک!
#سون
🔸قایناق: vaxt.az
(شنبه ۸ بهمن ۱۴۰۱ – خیاو شهری)
🔷آچیقلاما؛
۱. میتوْلوژی: «فرا. Mythologie»، «انگ. Mythology». اساطیر، اسطوره‌لر بیلیمی. آذربایجان جمهوریسینده روسجادان متأثر اوْلاراق «میفوْلوگیا» (روسجا. МИФОЛОГИЯ) سؤیلنیشی منیمسنمیشدیر. ایران تۆرک‌لری تۆرکیه تۆرک‌لری کیمی بؤیله کلمه‌لرین فرانسیزجا و بعضاً ده انگلیسجه سؤیلنیشلرینی منیمسرلر. (ن ـ .)
۲. میتیک: «فرا. Mythique»، «انگ. Mythic(al)»، اساطیری، افسانوی. // میت: «فرا. Mythe» افسانه‌لشن مفهوم و یا کیشی، شخصیت، کاراکتر، تیپ، پِرسوْناژ. آذربایجان جمهوریسینده روسجادان متأثر «میفیک» سؤیلنر. آیریجا آذربایجان جمهوریسینده روس کؤکلۆ «اوْبراز» (روسجا. образ) دییه بیر کلمه یایغیندیر. معناسی، «صورت، یۆز، کاراکتر، تیپ، شخصیت، پرسوْناژ» دئمکدیر. ایران تۆرک‌لری‌نین دیلینده هیچ ایشلک اوْلمادیغی حالده، بیریلری‌نین اصرارلا –بلیغ بیر تۆرکجه یازماق توهّمیله – بؤیله یئرسیز و گرکسیز کلمه‌لری دیله یۆکله‌مڲه چالیشمالارینی مدرن تۆرکجه‌یه بیر آفت اوْلاراقدان بیلمکده‌ییک. (ن ـ .)
@SancaqDergisi
/channel/Sancaq_media/6025
@el_bilimi
👇
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
بیرینجی بؤلۆمۆن دوامی
🔸آچێقلاما؛
🔷خضر:
تۆرکجه‌ده ائل آراسیندا بعضاً «خێدێر» /xıdır/ بیچیمینده تلفظ اوْلۇنان لفظ، دوْغرۇسۇ عربجه «خضر» کلمه‌سیندن اَوریلمیشدیر. بۇ کلمه قرآن کریم‌ده داخی اؤلۆمسۆز و بیلگه بیر شخصیت اوْلاراق آدی گئچن «خضر» پیغمبرین آدیدیر (خصوصیله موسی و خضر قصّه‌سینه باخیلابیلیر). دوْلاییسیله بۇ شخصیت، گیت گیده اسلامی بؤلگه‌لرده میتوْلوژیک (آیریجا اؤلمز و ماورایی گۆجۆ و نقشی اوْلان) بیر کاراکتره چَوریلمیشدیر. صائب تبریزی غزللری‌نین بیرینده یازار:
یوْلداش اوْلدۇر کیم قرا گۆنلرده یوْلدان چیقماسۇن
کسمه یوْلداشدان «خضِر» تک چشمۀ حیوان ایچۆن
(چشمۀ حیوان دا اؤلمزلیک سۇیۇنۇن سمبوْلۇ اوْلاراقدان بیلینیر. خضر نبی اوْ سۇدان ایچر و اؤلمز اوْلار.)
اتیموْلوژیست‌لره گؤره، مذکور کلمه عربجه‌ده «یاشیللیق، یاش میوه و تره» کیمی معنالارا گلن «خِضْر» کؤکۆندن یارانمیشدیر. «أخضر» (یاشیل) کلمه‌سیله ده اش‌کؤکلۆدۆر. (چاغداش تۆرکجه‌نین اتیموْلوژیسی، سوان نشانیان).
عربجه‌ده «ض» حرفی، «د» حرفینه یاخین بیر تلفظ داشیر. بۇ سسین دوْغرۇ سؤیلنیشینی ادا ائیله‌مک عرب اوْلمایانلارا بیرآز چتیندیر. بۇ یۆزدن شیوه‌لرده «ض» حرفینی «د» کیمی سؤیله‌مڲه اڲیملی (متمایل) اوْلمۇشلار. مثلا استانبول‌دا «قاضی» کلمه‌سینی «کادی» /kadı/ اوْلاراق تلفظ ائیلرلر: قاضی > کادی (استانبول شیوه‌سینده «ق > ک»یه، «ض > د»یه دؤنۆشمۆشدۆر). یا «غذا» کلمه‌سینی «قیدا» اوْلاراق سؤیلرلر. اوْیسا تۆرکجه‌ده «کادی» و «قیدا» دییه بیر کلمه یوْقدۇر. بۇنلار اصلینده عربجه «قاضی، غذا» سؤزلری‌نین تحریف اوْلۇنمۇش بیچیمیلردیر. ولاغیر.
بۇ آرادا آذربایجاندا «خیدیر» یاراندیغی کیمی، گۆنۆمۆز تۆرکیه‌سینده داخی «حێدێراللز» /hıdırellez/ فوْرمۇنۇ قازانمیش بیرلشیک بیر کلمه گؤزه چارپار. «تۆرکیه تۆرک دیل قۇرۇمۇ»نۇن یازمیش اوْلدۇغۇ «گۆنجل تۆرکچه سؤزلۆك»ده بۇ کلمه بؤیله‌سینه آچیقلانمیشدیر:
حیدیراللز: [عربجه خضر + الیاس] ۱. خضر و الیاس پیغمبرلرین هر ییل بۇلۇشدۇقلارینا اینانیلان ۶ ماییس گۆنۆ. ۲. هر ییلین ۶ ماییس گۆنۆنده قۇتلانان گله‌نکلیک بایرام.
🔸نتیجه‌ده: بۇ کلمه‌لرله باغلی علمی و درین بیر آراشدیرمایا دایانمادان اۇیدۇرۇلمۇش اوْلان بیر آوۇج اتیموْلوژیکی گؤرۆشلری جدّی‌یه آلماماق گرکدیر. اتیموْلوژی، «بنزرلیک»لر علمی دڲیلدیر.
#آردی_وار...
@SancaqDergisi
/channel/Sancaq_media/6022
@ebl_bilimi
🔹عروسک قیچچا گلین ثبت‌ملی شد
عروسک قیچچا گلین یکی از عروسک‌های سنتی آذربایجان است. این عروسک را با استفاده از چوب معروف به (هاچا) و پارچه‌های گلدار ساخته و به وسیله زغال برای عروسک چشمان بزرگ درست میکنند عروسک قیچچا گلین و مهارت ساخت آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بناهای استان همدان در دوره صفویه (907-1135 ه.ق)
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: زهرا پورشعبانیان
محل دفاع: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه تاریخ و باستان‌شناسی
@El_Bilimi
گردآوری، تدوین و تحلیل افسانه‌ها، داستان‌ها، باورها و آیین‌های مردم شهرستان زرندیه (استان مرکزی)
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: هدی فرزانه
محل دفاع: دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ دفاع: 1399
@El_Bilimi
سازه‌های پس از فعل در زبان تركی شهرستان اسدآباد (همدان)
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: پریان گنجی
محل دفاع: دانشگاه بوعلی‌سینا، دانشکده علوم انسانی، گروه آموزشی زبان‌شناسی همگانی
تاریخ دفاع: 1399
@El_Bilimi
تک‌نگاری منطقه شراء با تأکید بر تاریخ
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: مجید گودرزی
محل دفاع: دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ دفاع: 1398
@El_Bilimi
بررسی ویژگی‌های آوایی و فرایندهای واجی گونه‌ی ترکی فراهان: واج‌شناسی زایشی
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
محقق: مریم عظیمی بزچلویی
محل دفاع: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی
تاریخ دفاع: 1398
@El_Bilimi