معرفی و آشنایی با پژوهشکده و رشتهٔ تاریخ علم در دانشگاه تهران


پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران که موضوع اصلی پژوهش‌های آن علم در سده‌های میانه، به ویژه علم دورهٔ اسلامی است، سی سال سابقه دارد. بیست سال است که در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد و چهار سال است در مقطع دکتری دانشجو می‌گیرد.

به علاقه‌مندانی که به تحصیلات میان‌رشته‌ای در حوزه‌های علوم پایه و علوم انسانی علاقه دارند توصیه می‌کنیم در این برنامه شرکت کنند.

با حضور اعضای هیئت علمی پژوهشکده، دکتر حنیف قلندری و دکتر امیرمحمد گمینی و جمعی از دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و پژوهشگران


💎 دوشنبه، ۱۷ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۳۰
💎 تهران، خیابان ۱۶ آذر، باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران، سالن گفتگو


🔰پیوند جلسهٔ مجازی:
skyroom.online/ch/shevar/anjoman

حضور در جلسه آزاد و رایگان است، اما اگر شرکت می‌کنید ما را مطلع کنید.
09353373897 (تلفن و تلگرام)

(در صورت غیرحضوری شدن دانشگاه‌ها، جلسهٔ مجازی همچنان برقرار است)

🔰انجمن علمی‌دانشجویی تاریخ علم

Читать полностью…

ادامۀ یادداشت👆

🔸آنچه رحمانیان از آن غفلت می‌کند فضا و زمانی است که در آن به‌عنوان استاد تاریخ مشغول تدریس است و سیاست واژه‌های «تاریخ» و «استاد» را قبلاً تعریف و استانداردسازی کرده است و اتفاقاً دانشگاه مادر سلسله‌جنبان این قضیه است. فلذا، اشکال ایجاد رشته و ساختار آن و مؤسسان اگر برای ایران‌شناسی به‌حق باشد، دربارۀ تمام رشته‌های دانشگاهی که کار اداری انجام می‌دهند تا علمی نیز درست است و این سخن رحمانیان اول دربارۀ خود ایشان و رشتۀ مطبوعشان صدق می‌کند و بعد بقیه. «اینکه بنشینیم و با هم تصمیم بگیریم و چند میان‌رشته‌ای خوب تأسیس کنیم»، با کمال اعتذار بیشتر نشناختن دانشگاه به‌عنوان محل علمی و اشتباه گرفتن آن با مونتاژ ماشین‌های ساخت وطن است. علم با تصمیم و خواست مراکز بوروکراتیک، که به‌اشتباه نام دانشگاه به خود گرفته‌اند، تأسیس نمی‌شود. تأسیس علم اول از همه از نیازهای واقعی جامعه و با تئوریزه شدن در کتاب‌ها و مقالات به‌وسیلۀ نویسندگان صورت می‌گیرد. به‌عبارتی، ارتباطی ارگانیک بین نیازهای جامعه و اندیشوران واقعی آن به وجود می‌آید و افراد متفکر سعی در ایجاد ادبیات آن نیازها می‌کنند. از ادارات دولتی انتظار تولید علم کردن (که ترکیبی غلط است و باید به آن پرداخت) و نشستن و رشته تأسیس کردن انتظاری عبث و نابجاست.

🔸برای تأسیس هر رشته‌ای پس از اینکه ارتباط ارگانیک بین بدنۀ جامعه و دانشگاه به‌عنوان عقل منفصل و نقاد برقرار شد، آن‌گاه متفکران با تولید ادبیات مربوطه پیشنهاد ایجاد آن را می‌دهند. طبیعی است در جامعه‌ای نقاد، که اساتید فاقد رانت‌های گزینشی و ایدئولوژیک هستند، توانایی تولید این ادبیات را دارند و چون شامۀ علمی تیز و صائبی پیدا کرده‌اند قطعاً می‌توانند هم یک رشتۀ علمی با دیسیپلین صحیح ایجاد کنند و هم جا برای نقادی آن باقی بگذارند و در اثنای این گفت‌وگوها، ادبیات مربوطه نیز ایجاد شود. حلقۀ مفقوده‌ای که قطعاً در رشتۀ تحصیلی و تدریسی رحمانیان به‌دلیل گسترۀ ایدئولوژی وجود ندارد و مجموعۀ خود ایشان هم ناتوان از پیگیری مدعای خود هستند، زیرا سالبه به انتفای موضوع است و فقدان نقد، ایدئولوژیک شدن رشتۀ تاریخ و وجود استاد-کارمندان در دانشگاه‌ها به هرچه بینجامد به تولید تفکر و اندیشه نخواهد انجامید.

🔸دربارۀ سایر موارد منقول ایشان هم باید در فرصتی مقتضی و مناسب به آن پرداخته شود و فعلاً اولاً و بالذات مشکل تفکر نقاد را حل کنند تا نوبت به بقیۀ امور اداری و استخدامی برسد که قطعاً ایشان اختیاری در گزینش آنها ندارد. فلذا، تا اطلاع ثانوی به انحطاط و شرایط امتناع تفکر ادامه می‌دهیم.

✍علیرضا محمدی، دانشجوی دکتری ایران‌شناسی بنیاد ایران‌شناسی، ۱۰ آذر ۱۴۰۴.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

✅ بازدید از منزل و کتابخانۀ محمدابراهیم باستانی پاریزی
با همراهی و گفت‌وگو با حمید باستانی پاریزی و حسن باستانی راد

برای مشاهدۀ فیلم این دیدار پیوند زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=rCDBCmA2gRE

📌 با مردم‌نامه در یوتیوب و آپارات همراه باشید.

Читать полностью…

https://youtube.com/shorts/Toe0qoCNKc8?si=gU981AKVfBuox6gS

Читать полностью…

نگاهی به کتابخانۀ تخصصی فولکلور ایران در بخش مردم‌شناسی دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی

https://youtube.com/shorts/bPl1__xIJVM

Читать полностью…

✅ فولکلور ایرانی چه نسبتی با هویت ملی ایران دارد؟
گفت‌وگو با محمد جعفری قنواتی

برای مشاهدۀ این گفت‌وگو پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.aparat.com/v/yfm9t56

🔗 https://youtu.be/T5PybueWowo

📌 مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال و با بازنشر و پسند ویدیوها از ما پشتیبانی کنید.

Читать полностью…

♦️ایران‌شناسی در ایران: از تعارض مفهومی تا تعارض کارکردی

🔸در هفته‌های اخیر، بحث در مورد بنیاد و رشتۀ ایران‌شناسی در ایران بسامد قابل‌توجهی در فضای دانشگاهی و مجازی داشته است. ازجمله بحث‌هایی که دربارۀ فلسفۀ وجودی این حوزه از دانش در ایران و دغدغه‌های هویتی و رشته‌ای-کارکردی مترتب بر آن برانگیخته است.

🔸با توجه به برجستگی تاریخ ایران در مشرق‌زمین، به همان اندازه که پیدایش این حوزۀ مطالعاتی-رشته‌ای در خارج از ایران (از غرب و روسیه تا ژاپن و...) ذیل «شرق‌شناسی» نتیجۀ روندی کمابیش طبیعی و قابل‌درک است، درک چرایی پیدایش «بنیاد ایران‌شناسی» و بیرون کشیدن رشته از درون آن برای مخاطب ایرانی دشوار است. کمااینکه در کشورهای دیگر هم نمی‌توان مشابهی برای آن یافت (ژاپن‌شناسی در ژاپن یا آلمان‌شناسی در آلمان و...). در گفت‌وگویی که حدود دو سال پیش با جمعی از دوستان در این زمینه داشتم به برخی از ابهامات و تعارضات در این زمینه اشاره کردم و در زمان عضویت در کارگروه علوم تاریخی (شورای تحول علوم انسانی) نیز بر ضرورت بازنگری در مورد این رشته و کارکرد آن تأکید کردم که نمی‌دانم بحث پیرامون آن به کجا رسید.

🔸چنان‌که اشاره شد، وجود عرصه‌هایی مانند «ایران‌شناسی» و «مطالعات ایرانی» در خارج از ایران برای تربیت دانش‌آموختگان و کارشناسانی آشنا با ایران، مردم، فرهنگ، زبان، اقتصاد و دیگر حوزه‌های مرتبط برای اشتغال در برخی بخش‌ها (دستگاه‌های دیپلماتیک، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و...) پذیرفتنی و کاربردی است و نمونه‌های دانش‌آموختگان آن هم در میان دیپلمات‌ها و کارگزاران دولت‌های خارجی (اروپایی، امریکایی، قفقازی و...) در گذشته و حال قابل‌شناسایی هستند، اما ایجاد و گسترش «رشته‌»ای از این دست در داخل ایران و برای مخاطب ایرانی کارکرد و کاربرد روشنی ندارد و به‌خصوص در دورۀ کارشناسی به چیزی بیشتر از تربیت افرادی برخوردار از دانشی عمومی در مورد ایران و فرهنگ و هویت ایرانی (آمیخته‌ای از دروس جغرافیا، تاریخ، زبان فارسی، جامعه، اقتصاد و...) نمی‌انجامد. این مدعا هم که ایجاد رشتۀ ایران‌شناسی در ایران برای رفع کاستی‌های ایران‌شناسی غربی یا غیرایرانی ضروری است، اگرچه با نگاه پسااستعماری و ادواردسعیدی احساس‌برانگیز و درک‌شدنی است، اما در صحنۀ عمل، دست‌کم تاکنون، دستاورد مشخصی نداشته است. اساساً نقد دستاوردهای ایران‌شناسی غربی و جز آن از مسیر تقویت و کارآمدتر کردن رشته‌های تخصصی مانند تاریخ، زبان و ادبیات فارسی، جامعه‌شناسی و دیگر رشته‌های مرتبط امکان‌پذیرتر است و اگر در این زمینه کوتاهی شده است ناشی از کم‌کاری در این رشته‌ها است و نه کمبود رشتۀ جدید.

🔸به‌رغم آنچه گذشت با این واقعیت روبه‌رو هستیم که نادیده‌ گرفتن «بنیاد»ی با خاستگاه عمدتاً غیردانشگاهی و برخوردار از پشتوانۀ حکومتی در ایران (در انتخاب رؤسای آن مشهود است) و ایجاد رشته از مسیر آن با موانع سازمانی و شغلی متعددی روبه‌رو است. براین‌اساس، بازنگری بنیادین در این مورد می‌تواند مد نظر قرار گیرد. برخی از پیشنهادها در این زمینه از این قرارند:

ادامۀ یادداشت👇

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

ادامۀ یادداشت👆

🔸ایران‌شناسی برخلاف تصور، رشته‌ای پراکند‌ه‌کار نیست. شاخه‌های آن عبارت‌اند از: زبان‌ها و ادبیات ایرانی، ایران پیش از اسلام، ایران پس از اسلام، دین‌پژوهی ایرانی، اسطوره‌شناسی و فرهنگ عامه،  ایران در مطالعات تطبیقی،  ایران در اسناد باستانی، مردم‌شناسی و قوم‌نگاری ایرانی. اینها همگی تخصصی‌تر از واحدهای عمومی تاریخ هستند.
جهان به‌سمت تخصصی‌تر شدن مطالعات ایران حرکت می‌کند و حذف ایران‌شناسی عقب‌گرد است. در غرب، مطالعات ایران از یک واحد درس تاریخی به ده‌ها گرایش تخصصی تبدیل شده است. این دقیقاً همان مسیری است که علم در جهان طی می‌کند. حذف ایران‌شناسی برخلاف روند علمی جهانی است. ایران‌شناسی نه‌تنها تخصصی است، بلکه پاسخ به همان نیازهایی است که سال‌هاست در رشتۀ تاریخ احساس می‌شود. رشتۀ تاریخ نیز همچون تمام رشته‌های علوم انسانی ایرادات ساختاری دارد، اما هیچ اندیشمند یا دانشگاهی در جهان نسخۀ حذف را برای حل کاستی‌ها تجویز نمی‌کند. راه درست و علمی، تخصصی‌سازی، اصلاح، تقویت و به‌روزرسانی است نه حذف یا انحلال.

✍ آزاده خزائی، کارشناس‌ارشد ایران‌شناسی دانشگاه تهران، ۵ آذر ۱۴۰۴.

* لازم به ذکر است که نویسنده دربارۀ داریوش رحمانیان از عبارت «جناب استاد» بهره برده بود که به‌منظور رعایت اصول مردم‌نامه حذف شد. در مردم‌نامه اصل بر این است که عنوان و لقب‌هایی مانند «دکتر»، «استاد» و... به کار نرود. و.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

گفت و گو پیرامون رشته ایران شناسی در ایران: جواد عباسی، بهزاد کریمی، جمشید روستا، محمد ابراهیم زارعی، سامان قاسمی فیروزآّبادی، محمد کشاورز، علی شهیدی، پوران طاحونی

Читать полностью…

ویژه برنامه افتتاحیه اندیشکده ایران‌اندیشی آتوسا

پخش پیام‌های استادان و پژوهشگران علوم انسانی

سخنران مهمان: دکتر حمید برنجی (دانشمند ایرانی و عضو ناسا)

ادبیات و فلسفه:

▪️سایه اقتصادی‌نیا
▪️بهنام جودی
▪️محمد رسولی
▪️جمال رشیدی

تاریخ:

▪️گودرز رشتیانی
▪️علیرضا ملائی‌توانی
▪️ابوالفضل رضوی
▪️جواد مرشدلو
▪️مقصودعلی صادقی‌گندمانی
▪️شهرام جلیلیان
▪️آرزو رسولی
▪️بهزاد کریمی
▪️زاگرس زند
▪️سید سعید میرمحمد صادق
▪️احسان هوشمند
▪️روزبه زرین‌کوب
▪️شهرام یوسفی‌فر

زبان‌های باستانی و باستان‌شناسی:

▪️سیروس نصرالله‌زاده
▪️ابوالقاسم اسماعیل پور
▪️حکمت‌الله ملاصالحی
▪️مصطفی ده‌پهلوان
▪️فرزانه گشتاسب
▪️نادیا حاجی‌پور
▪️میثم لباف‌خانیکی

مدیران و فعالان فرهنگی:

▪️مهدی کریمی‌تفرشی
▪️روشنک مرادی غرببوند
▪️سیما اهوز
▪️محمد رسولی‌پور

زمان برگزاری: ۱۳ آذرماه لغایت ۲۷ آذرماه
پخش از شبکه‌های اجتماعی اندیشکده ایران‌اندیشی آتوسا

🆔 @Atusathinktank1

Читать полностью…

ضرورت بازاندیشی تاریخ ایران و اسلام
بازاندیشی تاریخ ایران و اسلام یک ضرورت است و بلکه فوریت دارد.
گفتارهایی از قبیل آن‌چه که از علی بهرامیان، حسن انصاری، هاشم آقاجری، مقصودعلی صادقی و... در یوتیوب مردم‌نامه منتشر شده است می‌تواند در این باره به سهم خود و بدرجات ره‌گشا باشد. گفت‌وگوی اخیر مردم‌نامه با علی بهرامیان را ببینید.👆
با عضویت در یوتیوب مردم‌نامه و فراخواندن دیگران به عضویت، این پویش را پشتیبانی کنید.
در این راه دشوار به پشتیبانی و همراهی شما بسیار نیازمندیم.
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

🔴 کانون جهان ایرانی دانشگاه تهران برگزار می‌کند:

سلسله نشست‌های ادبی کانون جهان ایرانی
به شکل حضوری_آفلاین

🔸️باسخنرانی:

• ژاله آموزگار
• علی‌اشرف صادقی
• علی بهرامیان
• روح‌الله هادی
• بهرام پروین گنابادی
• مهدی علیایی مقدم
• گودرز رشتیانی

⏳️ زمان: به مدت دو ماه، یکشنبه‌ها ساعت ۱۳

📍مکان: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

🔸️ رایگان و آزاد، اما نیازمند نام‌نویسی است.

مهلت ثبت نام: تا ۱۰ آذر ماه ۱۴۰۴

📎 برای ثبت نام به نشانی زیر پیام ارسال فرمایید:
@jahaneiraniut

کانون جهان ایرانی دانشگاه تهران
@jahaneirani_ut

Читать полностью…

https://www.youtube.com/watch?v=KvsN9qTxlAY

Читать полностью…

🔶روش‌های خرید فصلنامۀ مردم‌نامه

مردم‌نامه (فصلنامۀ تاریخ مردم)
به‌سردبیری داریوش رحمانیان
شمارۀ ۳۲ و ۳۳

♦️نسخۀ کاغذی این شماره را می‌توانید از کتاب‌فروشی‌ توس تهیه کنید.

🔸همچنین، می‌توانید نسخۀ کاغذی این شماره را از طریق پیوند‌های زیر سفارش دهید:

🔗http://toosbook.ir/p/مردمنامه۳۲-۳۳

🔗http://yun.ir/9m1mw3

🔗https://www.iranketab.ir/book/172777-mardom-nameh

🔸می‌توانید نسخۀ الکترونیک این شماره را از پیوندهای زیر تهیه کنید:

🔗https://taaghche.com/book/241452

🔗https://fidibo.com/book/185030-فصلنامه-مردم-نامه


در این شماره می‌خوانید:

🔸برخی از ویژگی‌های تاریخی زندگی شهری و سازمان‌های صنفی در دورۀ اسلامی/احمد اشرف
🔸جامعۀ طبقاتی در اندیشه و فرهنگ ایران دورۀ ساسانی/امین بابادی
🔸خسروانی/سید احمدرضا قائم‌مقامی
🔸بررسی تطبیقی شعر «حیدربابایا سلام» از شهریار و شعر «بوجه» از مرتضی فرهادی/سید احمد مرتضوی

🔷نظریه و روش: تاریخ خُرد
🔹خردتاریخ؛ رهیافتی روش‌شناختی به مطالعات تاریخی و میان‌رشته‌ای/جواد مرشدلو
🔹پنیر و کرم‌ها/سید هاشم آقاجری
🔹چرا یک آسیابان؟ اهمیت حیات مینوکیو نزد کارلو گینزبورگ/محمدجواد عبدالهی
🔹کارلو گینزبورگ و انسان‌شناسی تفسیری: خیلی دور، خیلی نزدیک/هادی آقاجانزاده
🔹خردتاریخ/کارل آپون/ترجمۀ ایلیا ارکیان
🔹خردتاریخ: اندک‌چیزی که از آن می‌دانم/کارلو گینزبورگ/ترجمۀ فروغ صمدی
🔹منابع تاریخ اجتماعی/مری لیندمان/ترجمۀ جواد مرشدلو

📕مردم‌نامه را بخوانید و به دوستان و آشنایان بشناسانید. این مهم‌ترین و مؤثرترین کمک به حرکت مردم‌نامه است. ماندگاری و بالندگی مردم‌نامه در گرو همراهی و پشتیبانی شماست.

📌پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

ادامۀ فرستۀ بالا:
لاثت خمارها على رأسها
"خمار" خویش را بر سر محکم بست؛
محمدعلی کوشا در ترجمۀ تحقیقی خود از قرآن که به‌تازگی توسط نشر نی منتشر شده‌است (چاپ اول: 1402 و چاپ سوم با ویرایش چاپ‌های قبلی: 1404)، ذیل آیۀ 31 سورۀ نور، خمار را اینگونه معنی کرده است: هر پوششی است که زنان به اقتضای فرهنگ زمانه سر و سینۀ خود را با آن می‌پوشانند.
[واشتملت بجلبابها]
"جِلبابِ" خود را بر تن پیچید؛
این عبارت و عبارت بعدی به این دلیل در کروشه آمده در برخی نقل‌های این روایت، این عبارت آمده و در برخی نقل‌ها نیامده است. (در الاحتجاج علی اهل اللجاج (طبرسی، ج 1، ص 98) و شرح نهج البلاغة (ابن‌ابی‌الحدید، ج 16، ص 249) و برخی نسخ بلاغات النساء (ابن‌طیفور، چاپ قم، ص 23)، این عبارت هست.)
کوشا ذیل آیۀ 59 سورۀ احزاب، جلباب را اینگونه معنی کرده است: جامۀ نسبتاً بزرگ و گشادی بوده که با آن سر و سینه را می‌پوشانیدند. روسری بلند و مقنعه، شاید از مصادیق جلباب باشد، ولی چادر امروزی از مصادیق آن نیست؛ چرا که چادر جامه‌ای بر روی جامه‌های زیرین است، در حالی که جلباب جامه‌ای بلندتر از مقنعه و کوتاه‌تر از رداء، و در حقیقت همان جامه‌ای بوده است که اعضای بدن را از دید دیگران پنهان می‌ساخته و به دلیل اندازۀ پوشش، گاهی برخی از اعضای بدن از زیر آن نمایان می‌شده است و غالباً دست‌ها و صاعدها در این پوشش عریان بوده و تعبیر «یدنین علیهن» [در آیۀ 59 سورۀ احزاب] برای جلوگیری از همین امر است.
وأقبلت في لمة من حفدتها [وَ نِسَاءٍ مِنْ قَوْمِهَا]
و در حالی که گروهی از خدمتکارانش و زنانی از قوم و خاندانش او را احاطه کرده بودند، آمد؛
تطأ ذيولها
در حالی که دنبالهٔ لباسش روی زمین کشیده می‌شد و او روی آن قدم برمی‌داشت؛
ما تخرم من مشية رسول الله شيئاً
و شیوۀ راه رفتن او هیچ تفاوتی با راه رفتن رسول خدا نداشت؛

تا آنکه بر ابوبکر وارد شد؛ در حالی که او در جمعی از مهاجران و انصار نشسته بود.

فنيطت دونها ملأة
پس پرده‌ای در مقابل او (بین او و جمعیت) کشیده شد؛

سپس [حضرت زهرا] ناله‌ای برآورد که حاضران از گریه به هق‌هق افتادند و مجلس دگرگون شد. او درنگ کرد تا نالهٔ مردم آرام گرفت و التهابشان فرو نشست. آنگاه سخن را با حمد و ثنای خداوند و درود بر رسول خدا آغاز کرد. مردم دوباره به گریه افتادند. چون سکوت کردند، سخن خود را ادامه داد و فرمود: به‌راستی پیامبری از میان خودتان به سوی شما آمد…» (ابن‌طیفور، چاپ قاهره، ص 16)

نگارنده: محمدجواد محمدحسینی

منابع:
قرآن کریم؛ ترجمۀ محمدعلی کوشا، نشر نی، تهران، 1404 ش

ابن‌طیفور؛ بلاغات النساء؛ شرح و تصحیح: احمد الألفی؛ مطبعة مدرسة والدة عباس الأول، القاهرة، 1326 ق

ابن‌طیفور؛ بلاغات النساء؛ الشریف الرضی، قم، بی‌تا

ابن‌ابی‌الحدید؛ شرح نهج البلاغة لابن‌ابی‌الحدید؛ تصحیح: محمدابوالفضل ابراهیم؛ مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی، قم، 1404 ق

شهیدی، سیدجعفر؛ زندگانی فاطمۀ زهرا (س)؛ دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1372 ش

طبرسی، احمدبن‌علی؛ الاحتجاج علی اهل اللجاج؛ مصحح: محمدباقر خرسان؛ نشر مرتضی، مشهد، 1403 ق

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

https://youtube.com/shorts/eEoSw_ayDJE?si=YohNjOTbPWkN70-E

Читать полностью…

♦️نقدهایی بر سخنان داریوش رحمانیان دربارۀ انحلال رشتۀ ایران‌شناسی

🔸آنچه فلسفۀ تأسیس دانشگاه در مفهوم امروزین آن است نقد و نقادی همۀ ساحت‌های وجودی و معرفتی موجود بدون حضور موانع غیرمعرفتی است. به‌عبارتی، آنچه مسئله نامیده می‌شود را با توجه به عقبۀ فلسفی و تاریخی دانشگاه می‌توان در محیطی علمی و نقادانه و بدون دخالت امور غیرمعرفتی در معرفت ورز داد و به گفت‌وگو نشست و الزاماً به نتیجۀ خاصی هم منتج نشد. دانشگاه غربی از دل سنت غربی بیرون آمده است و آنچه فلاسفۀ اولیۀ دورۀ مدرن بر آن تأکید داشته‌اند به پرسش کشیدن تمامی مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی بوده است. آنچه دانشگاه را به محل تضارب آرا و افکار مبدل می‌کند دیالکتیک فکری و تضاد و تناقض گروه‌های مختلف فکری است که به شکوفایی آن می‌انجامد. کانت در مقالۀ «روشنگری» دقیقاً از صغارت بیرون آمدن انسان و پرسش مستقل از وجود و هستی و انسان را به جرئت اندیشیدن تعبیر می‌کند و آن را لازمۀ تحول و بیرون آمدن از صغارت می‌داند. بنابراین، آنچه در آنجا اتفاق می‌افتد در اینجا مغفول است و یا دچار تقدیر سیاسی و فرهنگی می‌شود. اگر قرار است علم به وجود آید، قطعاً وجود فضای نقاد و رهایی معرفت از سیاست از ابتدایی‌ترین لوازم آن است.

🔸در دوران شوروی سابق، اداره‌ای به نام ادارۀ کشاورزی شوروی تأسیس شده بود که مسئول اصلی آن لیسنکو بود و سعی داشت متناسب با نگاه مارکسیستی-استالینی زیست‌شناسی متناسب با نگاه سیاسی و در تقابل با زیست‌شناسی داروینی (بخوانید امپریالیستی) تأسیس کند. کماکان همگان می‌دانند نتیجۀ آن چه شد. مسلماً وقتی سیاست برای حقیقت تعیین‌تکلیف کند آنچه می‌ماند دستورالعمل‌های اداری و بوروکراتیک است که عده‌ای در قامت استاد و دانشجو آن دستورالعمل‌ها را اجرا می‌کنند و آنچه قربانی اصلی است علم است. کارل پوپر، فیلسوف علم قرن بیستم، تمام جهان را حل مسئله (problem solving) می‌داند که توسط افراد با هر پیشینۀ فکری و تربیتی و فرهنگی قابل طرح باشد و شناخته و شناسایی شود و این شناسایی با فضای نقاد قابل تبیین و ایضاح است.

ادامۀ یادداشت👇

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

✅ فتوای مهم آیت‌الله سیستانی برای استقلال نهاد دین از نهاد قدرت و حکومت

السؤال: في بعض الدول الإسلامية تخصص الحكومة راتباً شهرياً لأئمة الجماعة في المساجد وقسم منهم من رجال الدين الشيعة، فما هو نظركم الشريف بهذا الخصوص؟

الجواب: ننصح المؤمنين (أعزّهم الله تعالى) أن لا يصلوا خلف من يتقاضى راتباً حكومياً، وليس هذا للقدح فيه والطعن في عدالته، ولكن لتبقى هذه المواقع ومواقف أصحابها بمنأى تام عن أي تدخل حكومي محتمل ولو في مستقبل الأيام.

ترجمه:
پرسش: در برخی کشورهای اسلامی، دولت برای امامان جماعتِ مساجد حقوق ماهیانه تعیین می‌کند و برخی از آنان از روحانیون شیعه هستند. نظر شریف شما در این‌باره چیست؟

پاسخ: به مؤمنان سفارش می‌کنیم که پشت سر کسی که حقوق دولتی دریافت می‌کند نماز نخوانند. این توصیه نه برای خدشه وارد کردن به او و نه برای تضعیف عدالت وی است، بلکه برای آن است که این جایگاه‌ها و صاحبانشان کاملاً از هرگونه دخالت احتمالی دولت—ولو در آینده—مصون بمانند.

منبع:
https://www.sistani.org/arabic/qa/26952/

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

🔶روش‌های خرید فصلنامۀ مردم‌نامه

مردم‌نامه (فصلنامۀ تاریخ مردم)
به‌سردبیری داریوش رحمانیان
شمارۀ ۳۲ و ۳۳

♦️نسخۀ کاغذی این شماره را می‌توانید از کتاب‌فروشی‌ توس تهیه کنید.

🔸همچنین، می‌توانید نسخۀ کاغذی این شماره را از طریق پیوند‌های زیر سفارش دهید:

🔗http://toosbook.ir/p/مردمنامه۳۲-۳۳

🔗http://yun.ir/9m1mw3

🔗https://www.iranketab.ir/book/172777-mardom-nameh

🔸می‌توانید نسخۀ الکترونیک این شماره را از پیوندهای زیر تهیه کنید:

🔗https://taaghche.com/book/241452

🔗https://fidibo.com/book/185030-فصلنامه-مردم-نامه


در این شماره می‌خوانید:

🔸برخی از ویژگی‌های تاریخی زندگی شهری و سازمان‌های صنفی در دورۀ اسلامی/احمد اشرف
🔸جامعۀ طبقاتی در اندیشه و فرهنگ ایران دورۀ ساسانی/امین بابادی
🔸خسروانی/سید احمدرضا قائم‌مقامی
🔸بررسی تطبیقی شعر «حیدربابایا سلام» از شهریار و شعر «بوجه» از مرتضی فرهادی/سید احمد مرتضوی

🔷نظریه و روش: تاریخ خُرد
🔹خردتاریخ؛ رهیافتی روش‌شناختی به مطالعات تاریخی و میان‌رشته‌ای/جواد مرشدلو
🔹پنیر و کرم‌ها/سید هاشم آقاجری
🔹چرا یک آسیابان؟ اهمیت حیات مینوکیو نزد کارلو گینزبورگ/محمدجواد عبدالهی
🔹کارلو گینزبورگ و انسان‌شناسی تفسیری: خیلی دور، خیلی نزدیک/هادی آقاجانزاده
🔹خردتاریخ/کارل آپون/ترجمۀ ایلیا ارکیان
🔹خردتاریخ: اندک‌چیزی که از آن می‌دانم/کارلو گینزبورگ/ترجمۀ فروغ صمدی
🔹منابع تاریخ اجتماعی/مری لیندمان/ترجمۀ جواد مرشدلو

📕مردم‌نامه را بخوانید و به دوستان و آشنایان بشناسانید. این مهم‌ترین و مؤثرترین کمک به حرکت مردم‌نامه است. ماندگاری و بالندگی مردم‌نامه در گرو همراهی و پشتیبانی شماست.

📌پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

مؤسسۀ «دیروز» | اهداف و برنامه‌ها

◀️ در این ویدئو، مؤسسۀ «دیروز» را معرفی می‌کنیم. «دیروز» گروهی از متخصصان و تاریخ‌پژوهان در مسیر آموزشی‌ـ‌پژوهشی است که با هدف تقویت بنیادهای دانشگاهی رشتۀ تاریخ و ارتقای شناخت عمومی از ارزش‌های این دانش شکل گرفته است.
در این معرفی، به ساختار مؤسسه، مؤسسان و همراهان آن، گروه‌های اصلی مخاطبان و برنامه‌های تخصصی که «دیروز» دنبال می‌کند، پرداخته‌ایم.

🗄آنچه در این پوشۀ تصویری می‌بینید:

- معرفی مأموریت و فلسفه وجودی مؤسسه
- چشم‌انداز «دیروز» در حوزه ارتقای دانش تاریخی
- معرفی مدیران و اعضای مؤسسه
- توضیح گروه‌های مخاطب (دانشجویان، پژوهشگران، استادان، و علاقه‌مندان جدی تاریخ)
- رویکردها و راهبردهای کلیدی برای رسیدن به اهداف
- حوزه‌های تخصصی فعالیت: تاریخ ایران، اسلام و جهان تاریخ‌نگاری، روش‌شناسی، دیجیتال در معرفت تاریخی، نقد منابع، مهارت‌های تاریخ‌ورزی
- برنامه‌ها، دوره‌ها و پروژه‌های آینده

▫️«دیروز» تلاش می‌کند تا «تاریخ» را به‌عنوان یک رشته مستقل، عمیق و ضروری برای فهم جامعه، با تمرکز بر آموزش باکیفیت، پژوهش مبتنی بر روش‌های نوین، و ارتباط مؤثر با فضای عمومی و دانشگاهی بازتعریف کند.

✔️ اگر به تاریخ، تاریخ‌نگاری، تاریخ‌ورزی و تاریخ‌پژوهی یا مهارت‌های لازم در معرفت تاریخی علاقه دارید، کانال ما را در یوتیوب دنبال کنید.

🔮ویدئوی کامل را اینجا ببینید.

@Dirooz_history

#تاریخ_دیروز
#موسسه_تاریخ_دیروز
#تاریخ‌نگاری
#تاریخ‌ورزی
#روش‌شناسی_تاریخ
#مطالعات_تاریخی
#آموزش_تاریخ
#پژوهش_تاریخ

Читать полностью…

ادامۀ یادداشت👆

۱. بنیاد ایران‌شناسی به‌جای کارهای موازی با دانشگاه‌ها و دیگر مراکز پژوهشی به مرکزی با هیئت امنا و مدیریت متخصصان دانشگاهی از رشته‌های مرتبط برای ارائۀ خدمات به ایران‌شناسان در گوشه‌وکنار جهان و هم‌زمان نقد دستاوردهای آنها تبدیل شود. واقعیت این است که کمیت و کیفیت حوزۀ مطالعات ایرانی (ایران‌شناسی) در چند دهۀ اخیر در اثر کاهش ارتباطات علمی-فرهنگیِ برآمده از تحولات سیاسی با افول چشمگیری روبه‌رو شده است و درمقابل، عرصه‌هایی مانند مطالعات عربی و ترکی رونق بیشتری یافته است. این درحالی است که مثلاً راجر سیوری برای نوشتن کتاب ایران عصر صفوی با حمایت همه‌جانبۀ دولت ایران از سه ماه فرصت مطالعاتی در ایران برخوردار شد و به بسیاری از شهرهای ایران (از آذربایجان تا اصفهان و قزوین و...) سفر کرد و به همۀ کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مکان‌های تاریخی سر کشید و حتی پس از ترک ایران منابع موردنیاز او فراهم و برایش روانه می‌شد. (نک: «جایگاه و نقش کتاب در تاریخ مناسبات ایران و کانادا به روایت اسناد (۱۳۳۹-۱۳۵۷/۱۹۶۰-۱۹۷۸)») او که به هر مناسبتی (کنگره‌های ایران‌شناسی و...) به ایران سفر می‌کرد، پس از چاپ و ترجمۀ کتابش در دهۀ ۱۹۸۰/۱۳۶۰ در چهل و چند سال باقی‌مانده از عمرش به ایران سفر نکرد. تقریباً تمامی ایران‌شناسان سرشناس، از ادوارد بروان تا گیرشمن و لمبتون و...، نیز زمان قابل‌توجهی را در ایران سپری کرده بودند و بخش مهمی از دستاوردهای علمی ماندگار آنان نیز برخاسته از همین حضور و دسترسی بوده است. درمقابل، در چند دهۀ اخیر، ایران‌شناسان و حتی مورخان و جامعه‌شناسان ایرانی مهاجری را می‌شناسیم که در حسرت سفر به ایران بوده‌اند و با مشکلات فراوانی در دسترسی به برخی منابع و مطالعات میدانی و آرشیوی روبه‌رو بوده و هستند. بنیاد ایران‌شناسی می‌تواند با تغییر رویکرد و کارکرد بر رفع این کاستی‌ها تمرکز کند و هم‌زمان به نقد دستاوردهای مراکز ایران‌شناسی در خارج بپردازد. می‌توان طرح‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌ها را نیز در همین مسیر (نقد) هدایت کرد و نه پرداختن به موضوع‌هایی که در رشته‌های تخصصی (تاریخ، ادبیات، فرهنگ و زبان‌های باستانی، باستان‌شناسی، جامعه‌شناسی و...) قابلیت انجام بیشتری دارند.

۲. همان‌طور که در یکی از سخنرانی‌های یادشده اشاره شد، در مورد رشتۀ ایران‌شناسی ضمن خودداری از گسترش آن، می‌توان با بازگشت به فلسفۀ اصلی پیدایش این رشته به‌تدریج آن را صرفاً برای جذب دانشجویان خارجی (از کشورهای همسایه تا اروپا و امریکا و چین و ژاپن و...) محدود کرد و اگر چیزی به نام ایران‌شناسی ایرانی وجود دارد، به آنها ارائه کرد. در صورت تداوم مشکلات ارتباطی (ویزا، تحریم و...) فکر کردن به تبدیل آن به رشته‌ای کاملاً مجازی برای این مخاطبان نیز دور از انتظار نیست.

✍جواد عباسی، دانشیار بازنشستۀ تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد، ۶ آذر ۱۴۰۴.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️ایران‌شناسی در برابر نقدها: تأملی در دیدگاه‌های داریوش رحمانیان

🔸سخنان داریوش رحمانیان دربارۀ مفهوم و رشتۀ ایران‌شناسی برخاسته از دغدغه‌ای صادقانه به آشفتگی‌های ساختاری آموزش عالی در ایران است. اگرچه بخشی از این نقدها به‌درستی ضعف‌های نهادی و اجرایی را نشانه می‌گیرد، در سطح معرفت‌شناختی به نتیجه‌ای می‌رسد که با تحولات علوم‌انسانی امروز سازگار نیست. در این یادداشت، به چهار نکتۀ کلیدی در نقد دیدگاه ایشان اشاره می‌شود:

۱. ایران‌شناسی در جهان امروز ضرورت میان‌رشته‌ای است، نه بازگشت به جزایر جداافتادۀ سنتی. رحمانیان باور دارد که رشته‌هایی مانند تاریخ، ادبیات یا جامعه‌شناسی به‌تنهایی برای مطالعۀ ایران کافی‌اند، اما دنیای آکادمیک امروز دقیقاً عکس این مسیر را می‌رود. علوم‌انسانی مدرن از حالت جزیره‌ای خارج شده و به‌سمت مطالعات منطقه‌ای و میان‌رشته‌ای حرکت می‌کند. حوزه‌هایی مثل Korean Studies  یا  Middle Eastern Studies  دقیقاً برای پاسخ به پیچیدگی‌های چندوجهی پدید آمده‌اند. تاریخ و دیگر رشته‌های علوم‌انسانی، هرکدام فقط بخشی از واقعیت ایران را بررسی می‌کنند، اما شناخت ایران نیازمند کنار هم قرار گرفتن لایه‌های فرهنگی، اسطوره‌ای، جغرافیایی و سیاسی است. ایران‌شناسی اگر درست طراحی شود، می‌تواند میدان همکاری این رشته‌ها باشد و تصویری یکپارچه‌تر از ایران فراهم کند نه اینکه جایگزین یا رقیب آنها شود.

۲. خلط میان «ایران‌شناسی غربی» و «خودشناسی ایرانی». حساسیت ایشان روی واژۀ «ایران‌شناس» و انتساب آن به سنت شرق‌شناسی غربی نوعی وسواس ترمینولوژیک است. نام‌گذاری علمی همیشه ریشۀ تاریخی دارد مانند جامعه‌شناسی یا فلسفه که ریشۀ غربی دارند، اما در بستر بومی رشد می‌کنند. ما نیاز داریم ایران‌شناسی را از انحصار مستشرقان خارج کرده و آن را «بومی‌سازی» کنیم. اگر ما رشته‌ای برای «نگاه عینی و انتقادی به خودمان» نداشته باشیم، تعریف چیستی ایران همچنان در انحصار دانشگاه‌های غربی باقی خواهد ماند.

۳. دفاع از مطالعات محلی؛ راه رسیدن به کل از مسیر اجزا. رحمانیان نگران‌ است که رشته‌هایی مثل کرمان‌شناسی باعث تجزیۀ مفهوم ملی ایران شوند، اما در تاریخ‌نگاری مدرن Local History (تاریخ محلی) سنگ‌بنای پژوهش است. شناخت «کل»، بدون شناخت «اجزا» ممکن نیست. ایران‌شناسی بدون بررسی شهرها و اقوام به روایتی کلی‌بافانه و مرکزگرا تبدیل می‌شود. رشته‌هایی مانند خوزستان‌شناسی اگر علمی طراحی شوند، نه‌تنها مخل ایران‌شناسی نیستند، بلکه داده‌هایی واقعی برای آن تأمین می‌کنند.

۴. نقد نهادهای موجود ≠ نفی ضرورت علمی رشته. این مهم‌ترین بخش نقد است. رحمانیان ناکارآمدی نهادهایی مانند بنیاد ایران‌شناسی را دلیل بر بی‌اعتباری ذات این رشته می‌داند. باید میان «نقد نهادی» (ضعف مدیریت) و «نقد معرفت‌شناختی» (بی‌معنا بودن رشته) تفکیک قائل شد. مشکل از «اجرا» است، نه از «مفهوم». نارسایی اولی، دلیلی برای ابطال دومی نیست.

🔸جمع‌بندی: ایران‌شناسی به‌مثابۀ خودآگاهی ملی. اگر ایران را موجودیتی تاریخی، فرهنگی و چندلایه بدانیم، مطالعۀ آن در چارچوب‌های سنتی نمی‌گنجد. نقدهای ساختاری رحمانیان به وضعیت دانشگاه‌ها وارد است، اما راه‌حل آن «پاک‌کردن صورت مسئله» (حذف رشتۀ ایران‌شناسی) نیست. ایران‌شناسی اگر به‌درستی بازطراحی شود، نه یک رشتۀ زائد، بلکه یکی از مهم‌ترین مسیرهای شکل‌گیری «خودآگاهی ملی» در جهان جدید خواهد بود.

✍سمیه حمیدی، دانشجوی دکتری ایران‌شناسی بنیاد ایران‌شناسی، ۵ آذر ۱۴۰۴.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️رشتۀ ایران‌شناسی؛ انحلال یا اصلاح

در پاسخ به دیدگاه داریوش رحمانیان مبنی‌بر لزوم «انحلال رشتهٔ ایران‌شناسی» نکاتی ضروری را یادآوری می‌کنم؛ نکاتی که هم بر پایۀ تجربۀ جهانی است و هم براساس جایگاه رشتۀ تاریخ در ساختار علمی دانشگاه‌ها.

🔸ایران‌شناسی در جهان نه‌تنها تخصصی است، بلکه یکی از شاخه‌های مستقل و گستردۀ مطالعات دانشگاهی به شمار می‌رود. دانشگاه‌های معتبر جهان ازجمله آکسفورد، کمبریج، هاروارد، پرینستون، شیکاگو، سوربن و لایدن سال‌هاست که بخش‌های رسمی و بسیار فعال Iranian Studies و Oriental Studies دارند. این گسترش، نشان‌دهندۀ نیاز علمی جهان به مطالعات تخصصی دربارۀ ایران است. همچنین، بسیاری از برجسته‌ترین چهره‌های علمی جهان عمر خود را به ایران‌شناسی اختصاص داده‌اند. مثلاً هانری کربن، فیلسوف و ایران‌شناس برجستهٔ فرانسوی، ریچارد فرای، ایران‌شناس معروف دانشگاه هاروارد، مری بویس، پژوهشگر متخصص دین زرتشتی، والتر هنینگ، زبان‌شناس و متخصص زبان‌های ایرانی میانه، آرتور کریستنسن، مورخ عصر ساسانی و کسانی مانند ابراهیم پورداود، ژاله آموزگار، احمد تفضلی، محمدجعفر یاحقی، داریوش شایگان، ایرج افشار و ... . وجود چنین افراد بزرگی که به ایران‌شناسی هویت علمی بخشیدند نشان از اهمیت این رشته دارد. باید گفت بسیاری از ایراداتی که به رشتۀ ایران‌شناسی گرفته می‌شود دقیقاً در خود رشتۀ تاریخ هم وجود دارد. ذکر این نکته برای تخریب رشتۀ تاریخ نیست. تاریخ رشته‌ای بسیار ارزشمند است، اما برای نشان دادن نادرست بودن استدلال حذف ضروری است.

🔸برخی چالش‌های ساختاری و شناخته‌شدۀ رشتۀ تاریخ که در دهه‌های اخیر در دانشگاه‌ها مطرح بوده است عبارت‌اند از:

۱. گستردگی بیش از حد موضوع‌ها، از تاریخ جهان گرفته تا تاریخ ایران، تاریخ اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، اداری و… . این گسترۀ بسیار وسیع سبب شده است که در بسیاری دانشگاه‌ها دانشجوی تاریخ به‌ناچار سطحی و پراکنده آموزش ببیند. پس گستردگی یک حوزه دلیل بر غیرتخصصی بودن آن نیست، بلکه نشان‌دهندۀ نیاز به شاخه‌های تخصصی‌تر است. همان کاری که ایران‌شناسی انجام می‌دهد.

۲. نبود روش‌های میان‌رشته‌ای در برخی برنامه‌های درسی. درحالی‌که تاریخ بدون زبان‌شناسی، مردم‌شناسی، باستان‌شناسی، ژئوپلیتیک و نشانه‌شناسی ناقص است، اما در بسیاری از موارد این پیوندها به اندازۀ کافی تقویت نشده‌اند. ایران‌شناسی دقیقاً این نقیصۀ تاریخی را جبران می‌کند و رویکردی میان‌رشته‌ای دارد.

۳. اتکای بیش‌ازحد بر روایت‌های عمومی و کمبود گرایش‌های تخصصی. در سال‌های اخیر بارها مطرح شده که رشتۀ تاریخ برای نیازهای امروز جامعه باید تخصصی‌تر شود، مهارت‌محور باشد و از حالت درس‌محور سنتی خارج شود. ایران‌شناسی با رویکرد تخصصی در زمینۀ زبان، دین، فرهنگ، اسطوره‌پژوهی و باستان‌شناسی دقیقاً پاسخی است به همین نیاز.

۴. نیاز به مهارت‌های زبانی در تاریخ‌پژوهی که معمولاً کم‌رنگ است. تاریخ‌پژوهی بدون آشنایی با زبان‌های باستانی، میانه، پهلوی، اوستایی و حتی عربی و ترکی ناقص است، درحالی‌که ایران‌شناسی این خلأ زبانی را به‌طور علمی و تخصصی پوشش می‌دهد. به‌ عبارت دیگر، اگر قرار باشد رشته‌ای براساس ایرادات ساختاری حذف شود، بدیهی است که هیچ رشته‌ای از آن مصون نیست ازجمله رشتۀ تاریخ. ایران‌شناسی درحقیقت بخشی از همان تخصص‌های تاریخ است که دقیق‌تر، عمیق‌تر و علمی‌تر مطالعه می‌کند.

ادامۀ یادداشت👇

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

https://youtube.com/shorts/dgzUp9eTKnU?feature=share

Читать полностью…

♦️ داریوش رحمانیان در حاشیۀ همایش ملی مبانی نظری و معرفت‌شناختی ایران‌شناسی از ماهیت رشتۀ ایران‌شناسی و لزوم انحلال آن سخن می‌گوید.

🔸او معتقد است که رشتۀ ایران‌شناسی با شاخه‌هایی مانند کرمان‌شناسی، بوشهر‌شناسی، سیرجان‌شناسی، قزوین‌شناسی و... می‌تواند زیر پای مفهوم‌/روایت ایران را خالی کند. او تأکید می‌کند که تجزیۀ یک کشور از تاریخ و مفهوم‌/روایت آن آغاز می‌شود و به جغرافیای آن می‌انجامد. ایجاد چنین شاخه‌هایی می‌تواند راه را برای تجزیۀ مفهومی و روایتی ایران باز و هموار کند. راه‌حل پیشنهادی داریوش رحمانیان را در ادامۀ این ویدئوی کوتاه ببینید و بشنوید.

🔸این همایش، روز یکشنبه، ۲۵ آبان ۱۴۰۴ در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

🔹این گفت‌وگو را امیرحسین داودوندی، دانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه تهران، پس از سخنرانی داریوش رحمانیان در این همایش و با توجه به مواضع او انجام داده است.

/channel/mardomnameh

/channel/dariush_rahmanian

Читать полностью…

✅ جنبش ضد اموی، ابومسلم خراسانی و نقش ایرانیان
گفت‌وگو با علی بهرامیان
با حضور جواد اصغری

برای مشاهدۀ این گفت‌وگو، پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=z3tTQzQHyDI

🔗 https://www.aparat.com/v/fyb0hw3

📌 مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال کنید و با بازنشر و پسند ویدیوها از ما حمایت کنید.

Читать полностью…

🔊فایل صوتی

نقدی بر نظر شریعتی دربارۀ صفویه

برشی از گفت‌وگو با سیدهاشم آقاجری

📺 ویدیو یوتیوب


.
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @
🆑 #کانال‌سخنرانی‌ها
🌹

Читать полностью…

🔵 تصحیح تازه‌ای از یک اثر مهم تاریخ آسیای میانه
نشست رونمایی کتاب «تاریخ رشیدی» در کتابخانه ملی

🔹سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران میزبان نشست رونمایی کتاب «تاریخ رشیدی» با حضور دیپلمات‌های قزاقستان و استادان برجسته تاریخ است؛ این برنامه سه‌شنبه چهارم آذر در مرکز همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی برپا می‌شود.

🌐 مشاهده خبر کامل

#سازمان_اسناد_و_کتابخانه_ملی_ایران

🆔 @nali_ir

Читать полностью…

♦️ پوشۀ شنیداری سخنرانی «ایران‌شناسی ایرانی: رشته یا رشته‌نُما» در همایش ملی مبانی نظری و معرفت‌شناختی ایران‌شناسی.

🔸 این همایش روز یکشنبه، ۲۵ آبان ۱۴۰۴ در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

🔹نشست اشاره‌شده در این سخنرانی با عنوان «ما و ایران‌شناسی؛ اینجا و اکنون» را اینجا بشنوید.

/channel/mardomnameh

/channel/dariush_rahmanian

Читать полностью…

✅ گزارشی تاریخی از پوشش حضرت فاطمۀ زهرا سلام‌‌الله‌علیها و سخنرانی ایشان در جمع مردم

بلاغاتُ النّساء کتابی به زبان عربی نوشتۀ أبوالفضل أحمد بن أبي طاهر مروزی ملقب به ابن طَيفور، مورخ اهل‌سنت (۲۰۴- ۲۸۰ق) است که در آن سخنان فصیح و بلیغ، اشعار و سخنان کوتاهِ زنان تاریخ اسلام در سه قرن نخست قمری نقل شده است. ابن‌طَیفور بخش نخست این کتاب را به سخنان عایشه، دختر ابوبکر و همسر پیامبر، اختصاص داده است؛ اما بخش دوم این کتاب اختصاص دارد به دو خطبه از حضرت فاطمۀ زهرا، دختر گرامی حضرت محمد صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم.

دو خطبه‌ای که ابن‌طیفور نقل کرده، یکی خطبه‌ای است که مشهور شده به خطبۀ فدکیه و دیگری، سخنان ایشان خطاب به زنان مدینه است که در هنگام عیادت از آن بانو در زمان بیماری ایشان که منجر به شهادتشان شد، ایراد شده است. آنچه در این نوشتار مورد نظر است، مقدمات ایراد خطبۀ فدکیه است.

قبل از ورود به بحث، خوب است این نکته متذکر گردد که آنچه پژوهندۀ تاریخ با آن سروکار دارد، روایت‌هایی از یک واقعه است. در مورد تاریخ سدۀ اول هجری قمری ما معمولاً به روایت‌هایی دسترسی داریم که دو یا سه قرن بعد در کتاب‌هایی تدوین و گردآوری شده‌اند. این روایات ابتدا حالت شفاهی داشته و بعد به صورت تک‌نگاری‌هایی درآمده و سپس مورخانی چون طبری و بلاذری و واقدی و ... با استناد به این تک‌نگاری‌ها و مکتوبات، کتاب‌هایی جامع تدوین کرده‌اند. در زمان ما دسترسی به بسیاری از آن تک‌نگاری‌ها مقدور نیست. بنابراین باب بازاندیشی در مطالعۀ این روایات گشوده است و هرگز نمی‌توان مجموع این روایات را به صورت جزمی مطابق با واقع دانست و البته از طرفی دیگر نمی‌توان بدون دلیل موجه، این روایات را یکسره رد کرد. با این توضیح، سراغ روایاتی می‌رویم که در آن واقعۀ شکایت دختر پیامبر از حاکم وقت مسلمین بازتاب یافته است.

مؤلفِ بلاغات النساء قبل از آوردن کلام حضرت فاطمه در خطبۀ فدکیه، بحثی در مورد اصالت این خطبه دارد که قابل توجه است:

سخن فاطمه‌علیهاالسلام را که هنگام بازداشتن ابوبکر از دادن فدک ایراد کرده بود، نزد ابوالحسین زید بن علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب بازگو کردند و گفته شد: «این گروه ادعا می‌کنند این سخن ساختگی است و آن را از نوشته‌های ابوالعیناء می‌دانند، (می‌گویند) خبر چنان آراسته و پرداخته شده که از کلام اوست.» زید پاسخ داد:
«من بزرگان خاندان ابوطالب را دیده‌ام که این خطبه را از پدران خود روایت می‌کردند و آن را به فرزندانشان می‌آموختند. پدرم (امام سجاد) نیز آن را از پدرش (امام حسین) برایم نقل کرد و سندش به فاطمه‌ می‌رسید، بر همین صورت که تو گفتی. بزرگان شیعه نیز پیش از آنکه جدّ ابوالعیناء به دنیا بیاید، آن را روایت کرده و میان خود به آن می‌پرداختند.» (ابن‌طیفور، چاپ قاهره، ص 16)

سیدجعفر شهیدی در کتاب زندگانی فاطمۀ زهرا به‌تفصیل در مورد سند خطبۀ فدکیه سخن گفته است و جواب مبسوطی به این شبهه داده که چطور می‌توان این خطبه را که فراوان از آرایش‌های لفظی و معنوی و خصوصاً صنعت سجع برخوردار است، از فاطمۀ زهرا دانست. همچنین شهیدی هم‌نظر با محمدتقی شوشتری، مؤلف قاموس الرجال، تصریح کرده که گفت‌وگوی زید در مورد این خطبه با شخصی غیر از مؤلف بلاغات النساء صورت گرفته و مؤلف که با راوی تشابه اسمی دارد، روایت گفت‌وگوی احمد بن طاهر را با زید نقل کرده است. (شهیدی، صص 122- 126)

ابن‌طیفور در ادامۀ می‌نویسد: «همچنین حسن بن علوان از عطیه عوفی آن (خطبه) را روایت کرده که گفته بود عبدالله بن الحسن آن را از پدرش (حسن مثنی فرزند امام حسن) نقل می‌کرد.» (ابن‌طیفور، چاپ قاهره، ص 16) بنابراین ظاهراً مؤلف به دو سند به متن روایت دسترسی داشته، ولی تصمیم گرفته روایت زید را در کتاب خود بیاورد.

پس از این مقدمه، مؤلف، به روایت زید، ماجرا را نقل می‌کند. آنچه در این نوشتار مورد توجه نگارنده است، مقدمۀ ماجرا است نه متن سخنان آن بانو. آنجا که دختر پیامبر تصمیم می‌گیرد برای اعتراض به حاکم وقت، از خانه خارج شده و به سمت مسجد برود:
«هنگامی که ابوبکر تصمیم قطعی گرفت که فدک را از فاطمه دختر رسول خدا بازگیرد، و این خبر به فاطمه رسید ...

ادامه در فرستۀ بعد
/channel/mardomnameh

Читать полностью…