2845
آسمانه: در تاریخ و تئوری معماری و هنر ــــــــــــــــــــــ با این نشانی با ما تماس بگیرید: asmanehchannel@gmail.com ــــــــــــــــــــــ نقل مطالب آسمانه در صورت ذکر نام این کانال و درج پیوند (لینک) آن مجاز است.
📘کتاب تازه: «کلمات و بناها؛ مجموعه واژگان معماری مدرن»
ایدرین فورتی
ترجمه‌ی هدیه نوربخش
روزنه، ۱۴۰۴
کلمات و بناها پژوهشی است در نسبت میان زبان و معماری با تمرکز بر زبانی که در شرح و نقد معماری مدرن به کار می‌رود. ایدرین فورتی معتقد است برای فهم معماریْ کلام به‌اندازه‌ی شیوه‌های بیان بصری اهمیت دارد اما کمتر به آن توجه شده است. بخش اول کتاب شش مقاله دارد با این مضامین: نظر مدرنیست‌ها درباره‌ی رابطه‌ی کلام با هنر و معماری؛ توانایی‌ها، تفاوت‌ها و تشابهات دو رسانه‌ی ترسیم و کلام در بیان معمارانه؛ نقش نظام تمایزات دوقطبی زبان در توصیف، درک و نقد معماری؛ دستاوردها و چالش‌های قیاس معماری با زبان؛ نقش گفتمان علمی روزگار مدرن در زبان معماری و در آخر توانایی زبان دوره‌ی مدرنیسم در شرح جنبه‌های اجتماعی معماری.
در بخش دوم، که بیشترین شهرت و اهمیت کتاب مدیون آن است، نویسنده نشان میدهد رایج‌ترین واژه‌هایی که معنایشان را بدیهی می‌پنداریم و در حرفه، آموزش و نقد معماری مکرراً استفاده می‌کنیم، بسیار مبهم‌اند. معنای این واژه‌ها در طول تاریخ کاربردشان، در حوزه‌های مختلف اندیشه، ضمن تبادل میان زبان‌های مختلف تغییر کرده و به‌علاوه، در زمان و مکان معین هم توافقی جمعی بر سر معنای یک واژه وجود نداشته است. او هجده واژه‌ی مهم مانند فرم، فضا، نظم، عملکرد و... را انتخاب می‌کند که زیربنای بحث در بسیاری از نظریه‌های معماری‌اند و در تبیین معماری مدرن و نقد آن اهمیتی کلیدی دارند. فورتی بررسی تبارشناسانه‌ی جامعی در مورد هر واژه انجام میدهد که از نخستین نمودشان در فلسفه و معمولاً از اندیشه‌ی یونان باستان آغاز می‌شود؛ سپس سیر تطور معنای هر کلمه را در تاریخ اندیشه‌ی معمارانه تا روزگار مدرن دنبال می‌کند و در این میان شرایط زمانی و مکانی منجر به تغییرات معنای کلمه را نیز شرح میدهد.
این کتاب از معدود آثار نوشتهشده در این حوزه است و نویسنده برای نگارش آن مهم‌ترین منابع نظری معماری را به‌طور جامع بررسی کرده است.
فهرست:
مقدمه‌ی مترجم
سپاسگزاری
دیباچه
بخش اول
مقدمه
زبان مدرنیسم
زبان و ترسیم
درباره‌ی تفاوت؛ مردانه و زنانه
استعاره‌های زبانی
مکانیک فضایی؛ استعاره‌های علمی
سرزنده یا مرده؛ درباره‌ی امر اجتماعی
بخش دوم
کاراکتر
زمینه
طراحی
انعطاف‌پذیری
فرم
فرمال
فانکشن
تاریخ
خاطره/ حافظه
طبیعت
نظم و ترتیب
ساده
فضا
ساختار/ سازه
شفافیت
صدق/ حقیقت
گونه
استفاده‌کننده
نمایه
کتاب‌نامه
#کتاب_تازه #هدیه_نوربخش
@asmaaneh
📢مرکز مستندنگاری، مطالعات معماری و مرمت با همکاری انجمن علمی مرمت دانشگاه شهید بهشتی به مناسبت روز جهانی میراث فرهنگی برگزار می‌کند:
تهران، میراث و تاریخ شهر
🔸 سخنرانان:
زهرا اهری و اسکندر مختاری
🔸میزبان:
حمیدرضا جیحانی
🔸زمان: شنبه، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۲- ۱۴
🔸مکان: دانشکده‌ی معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، سالن شهید دلبری
#خبر
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: پیمون بزرگ و خرده‌پیمون
ستاره صابری‌نژاد
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh
📝واژه‌ی هفته: terrace
🔸برگرفته از مصوبات کارگروه واژه‌گزینی نوروزگان
▪️terrace1
▫️ رواق
ـ تعریف: گذرگاهی نیمه‌باز (semi-open) که در یک یا دو سو چفتگان داشته باشد.
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: صحن شاه عباسی و صحن حسینیه در مزار شاه نعمت‌الله ولی با رواق از هم جدا شده‌اند.
▪️terrace 2
▫️صفّه
- تعریف: سکوی نظرگاه که بنا بر آن می‌نشیند، از امتداد کف بنا در محوطه حاصل می‌شود، یک جانب آن بنا و سه جانب آن مشرف بر فضای باز است، و همه یا بیشتر آن فاقد سقف است. ممکن است این سکو بام آشکوب زیرین باشد.
- مثال کاربرد واژه در جمله: صفّه سطحی فراخ و تراز است و به‌ویژه در جایی که بنا در زمینی شیب‌دار ساخته شده باشد، امکانی برای فعالیت و استراحت در فضای باز و برخورداری از منظره‌ی پیرامون در اختیار ساکنان بنا می‌گذارد.
▪️terrace 3
▫️مهتابی
ـ تعریف: صفه‌ی باریک و دراز
- مثال کاربرد واژه در جمله: بسیاری از خانه‌های معاصر تهران، متعلق به دهه‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۰، مهتابی دارد.
▪️terrace 4
▫️ بهارخواب
ـ تعریف: مهتابیِ خانگی
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: بخشی از زندگی تابستانی در خانه‌های قدیم تهران در بهارخواب می‌گذشت.
▪️terrace 5
▫️ بام
ـ تعریف: بام (رویه‌ی سقف) قابل استفاده برای استراحت در عصر یا خواب در شب، که معمولاً اتاقکی در کنار دارد
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: در قدیم، بخشی از زندگی بسیاری از مردم ایران، و نیز خواب تابستانی، در بام خانه‌ها رخ می‌داد.
▪️terrace 6
▫️ پادگانه
ـ تعریف: هر نوار یا سکوی بسیار عریض از زمینی شیب‌دار که آن را برای زراعت یا مقاصد دیگر پلکانی و مطبق کرده باشند
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: پادگانه‌ها از زیباترین مناظر در اطراف روستاهای کوهستانی ایران است.
▪️terrace 7
▫️ تختان
ـ تعریف: پادگانه در باغ شیب‌دار یا باغ‌تخت
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: در معماری ایران، به باغ‌های شیب‌داری که تختان‌های متعدد دارد باغ‌تخت می‌گویند.
▪️terrace 8
▫️ ردیف‌بنای فراز
ـ تعریف: ردیفی از بناهایی که آنها را بر زمینی بلند یا سطحی شیب‌دار ساخته باشند
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: با ساخت‌وساز گسترده در دامنه‌ی البرز در دهه‌ی ۱۳۷۰، ردیف بناهای فراز جزوی از منظر تهران شده است.
▪️terrace 9
▫️ خیابان فراز
ـ تعریف: خیابان مسکون بر فراز یا در دامنه‌ی تپه‌ای
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: با ساخت‌وساز گسترده در دامنه‌ی البرز در دهه‌ی ۱۳۷۰، در مناطق شمال سعادت‌آباد تهران خیابان‌های فراز متعددی ساخته شده است.
▪️terrace 10
▫️ پادیاو
ـ تعریف: حیاط یا میان‌سرایی کوچک در خانه، به‌ویژه خانه‌های سبْک اسپانیایی، معمولاً سنگ‌فرش‌شده و دارای اثاثی برای استراحت و صرف غذا
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: در خانه‌های ایرانی، نظیر پادیاو را معمولاً حیاط خلوت یا حیاط زاویه می‌خوانند.
🔸برای اطلاعات بیشتر و مشاهده‌ی روابط زبانی این واژه به پیوند زیر در واژگار مراجعه کنید:
https://vazhgar.com/lexicon/word/13080
#واژه_هفته #واژگار #نوروزگان
@asmaaneh
🖋معرفی مقاله: «حاکمان چون نویسندگان: علی بن ابی‌طالب و دیگر امامان شیعیان دوزاده‌امامی»
ترزا برنهایمر
معرفی مقاله: محمدعلی بدری
Rulers as Authors: ʿAlī b. Abī Ṭālib and the Other Twelver Imams / Teresa Bernheimer
هنگامی که ابن ندیم وراق فهرست معروف خود را در اواخر قرن چهارم ه.ق. (دهم م.) در بغداد تکمیل کرد، مدعی بود که تمامی کتاب‌های نوشتهشده به زبان عربی و یا ترجمه‌شده به این زبان را فهرست کرده است. این فهرست [در واقع نیز] چشمگیر است و همه چیز را، از متون مقدس توحیدی تا نحو عربی و علوم یونانی، در بر می‌گیرد. برای دانشوران مدرن، فهرست [ابن ندیم] ارزشی بی‌نظیر داشته است، چرا که دریچه‌ای به جهان فکری بغداد قرن چهارم ه.ق. (دهم م.) می‌گشاید؛ به‌ویژه که بسیاری از آثار فهرست دیگر وجود ندارند و بسیاری از عنوان‌ها و نویسندگان تنها با مدخل‌هایشان در فهرست شناخته شده‌اند. از امامان شیعه [در فهرست ابن ندیم] امام اول، علی بن ابی‌طالب[ع] در میان سخنوران بزرگ اسلام اولیه (خطبا) دیده می‌شود؛ همچنین ابن ندیم او را بنیان‌گذار دستور زبان عربی معرفی می‌کند. امام پنجم، محمدِ باقر[ع] نیز نخستین نویسنده‌ی یک تفسیر بر قرآن خوانده شده است. اما جز [امام] علی بن ابی‌طالب[ع] و [امام] محمدِ باقر[ع]، هیچ یک از دیگر امامان شاخه‌ی دوازده‌امامی شیعه (اثنی عشریه) در فهرست [ابن ندیم] در مقام مؤلف ذکر نشده‌اند؛ نه در بخش کتاب‌های شیعه و نه در جای دیگر. این غیبت واقعاً شگفت‌آور است: سنت اسلامیِ پس از آن، چه شیعه و چه سنی، تعداد زیادی از آثار منتسب به امامان شیعیان دوازده‌امامی را ضبط کرده است. آیا ابن ندیم، آن شیعه‌ی مفتخر به شیعه بودن خود و آن کتاب‌شناس باریک‌بین، نباید مشتاق می‌بود که چنین منابعی را در فهرست خود بیاورد؟
◽️مشخصات مقاله:
Bernheimer, T. (2024). "Rulers as Authors: ʿAlī b. Abī Ṭālib and the Other Twelver Imams", Rulers as Authors in the Islamic World, 9–29.
https://doi.org/10.1163/9789004690615_003
◽️متن کامل و اطلاعات بیشتر درباره‌ی مقاله:
https://brill.com/display/book/9789004690615/BP000002.xml?body=fullhtml-60832
#معرفی_مقاله #محمدعلی_بدری
@asmaaneh
✏️به‌مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب:
در فقدان تشکیلات صنفی مرتبط با اسناد تاریخی [ص ۴ از ۴]
🔺روز اسناد ملی، فرصتی است برای یادآوری ارزش اسناد تاریخی، نه‌تنها به عنوان میراث مکتوب گذشته، بلکه در مقام منبع اصلی شناخت هویت فرهنگی و ملی. اما این اسناد، بدون فهرست‌نویسی منظم و علمی، تنها تکه‌هایی از معنایند که به‌سختی قابل رویت‌اند. فهرست‌نویسی زنجیره‌ی اولیه‌ی ارتباط بین زمان معاصر و گذشته است. فقدان یک تشکیلات صنفی مستقل و فعال، نه‌تنها خود فهرست‌نویسان را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه فضای پژوهش و دانش‌آموزی را نیز دچار نقصان می‌کند. در روز اسناد ملی، باید یادآور شویم که حفظ اسناد، تنها در کاغذ و جعبه نیست. اسناد زمانی زنده‌اند که به‌دقت فهرست‌نویسی شده باشند، به‌درستی در دسترس باشند و به‌سرعت بازیابی شوند. بنابراین، در این روز، فراموش نکنیم که اسناد ملی تنها از کاغذ و جوهر ساخته نشده‌اند. آنها از زحمات، دقت و شکیبایی فهرست‌نویسان حیات یافته‌اند؛ کسانی که نیازمند حمایت، احترام و سازمان‌دهی‌اند. تشکیلات صنفی شاید گامی کوچک ولی مؤثر در این مسیر باشد.
#یادداشت #طاهره_لاسجردی #مراکز_اسناد
@asmaaneh
✏️به‌مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب:
در فقدان تشکیلات صنفی مرتبط با اسناد تاریخی [ص ۲ از ۴]
🔺پیش‌تر گفتم که در متن منتشرنشده شیوه‌های خدمات‌رسانی مراکز آرشیوی را نقد کرده‌ام. از آنجا که نقد بدون طرح راه‌های برون‌رفت از وضعیت انتقادی برایم محل اشکال است، در همان متن هم به راه‌حلی رسیده بودم؛ اما آنچه اینجا طرح می‌کنم به‌گمانم اندکی پخته‌تر از آن است. بسیاری از چالش‌های پژوهشگران با مراکز آرشیوی از بی‌اعتمادی مطلق این مراکز نسبت به پژوهشگران سرچشمه می‌گیرد. در نبود پیوندهای برخط و سامانه‌های دیجیتال، چاره‌ای جز مراجعه‌ی حضوری به مراکز یادشده نیست. اظهر من الشمس است که حسن نیت نسبت به پژوهشگر وجود ندارد و تازه اوست که وظیفه دارد حسن نیت خود را ثابت کند. اما موضوع اینجاست که چرا بار منفی این بی‌اعتمادی به‌کل بر شانه‌های پژوهشگر است؟ چرا مراکز آرشیوی قدمی در مسیر ایجاد شناخت و اعتماد برنمی‌دارند؟ همین بی‌اعتمادی خود زمینه‌ساز چالش‌های دیگر است. روندهای پیچیده‌ی صدور مجوز تردد یا فرآیندهای زمان‌بر ارزیابی درخواست‌ها یا تحویل منابع مورد نیاز پژوهشگران از جمله‌ی آن پیامدهاست. در متن پیش‌گفته پیشنهادم برای رفع این قبیل مشکلات اختصاص یک شناسه‌ی ملی پژوهشگری به پژوهشگران، به‌ویژه سندپژوهان بود تا از این طریق فضای اعتماد و اطمینان دوجانبه بین پژوهشگران و آرشیوها تقویت گردد؛ اما تخصیص چنین شناسه‌ای نیز نیازمند سازوکاری است که شاید در این یادداشت اسباب آن نیز مهیا شود.
مسئله‌ی دیگر نبود مرجعی مشخص، در مقام متولی اسناد تاریخی است. اصلاً اینکه این حجم از انتقادات و شکایت‌ها به جایی نمی‌رسد، به همین سبب است که از جانب مرجعی مشخص شنیده نمی‌شود. به‌تجربه می‌گویم که مراکز آرشیوی همه‌ی نقدها را بهتر از پژوهشگران می‌دانند؛ اما به‌خود نمی‌گیرند؛ چون از سوی هیچ مرجعی مورد بازخواست یا حتی توضیح و پرسش نیستند. از طرف دیگر، نبود یک نهاد یا تشکیلات منسجم در امور آرشیوداری و آرشیونگاری آسیب‌های جدی‌ای را به این حوزه‌ی شغلی و حرفه‌ای وارد کرده است. برای مثال، حرفه‌ی فهرست‌نویسی اسناد تاریخی در آرشیوها و مراکز اسنادی حرفه‌ای نوپاست و با مشکلات پرشماری روبهروست. فهرست‌نویسی عملی است نیازمند دقت فراوان، دانش تخصصی و حوصله‌ی بسیار. چنین فعالیتی ماهیتاً کیفی است؛ اما در بسیاری از آرشیوها و تقریباً در تمامی پروژه‌های برون‌سپاری سازمان‌های دولتی این فعالیت به‌صورت کمّی ارزیابی می‌شود. همین موضوع یکی از بزرگترین لطمه‌ها را اول به خود حرفه‌ی فهرست‌نویسی و بعد به فرآیندهای آرشیوداری و حوزه‌های پژوهشی وارد کرده است. پیامد سنجش‌های کمّی و آماری واحد کار فهرست‌نویسیْ بالا بردن سرعت کار از سوی فهرست‌نویسان است که عموماً به بی‌دقتی‌های فراوان یا در اختیار نداشتن فرصت کافی برای کار حرفه‌ای و تخصصی منجر می‌شود. آسیبی که تجدید نظر در نظام‌های کنونی محاسبات واحد کار در حرفه‌ی فهرست‌نویسی را ضروری می‌کند.
فقدان یک تشکیلات صنفی منظم و مستقل که به فهرست‌نویسان اسناد تاریخی هویت ببخشد، استانداردهای لازم برای ورود به این حرفه را مشخص کند؛ آموزش و تربیت نیروی متخصص را بر عهده داشته باشد؛ از حقوق شغلی و اجتماعی آنها در قالب قراردادهای کاری قانونی حمایت کند؛ معیارهای حرفه‌ای را تعیین و تبیین کند؛ فعالیت حرفه‌ای فهرست‌نویسان را به‌صورت تخصصی هدایت کند؛ مسیر ارتقای کیفیت کار فهرست‌نویسی را هموار نماید؛ نظام‌های عادلانه‌ی طبقه‌بندی حقوق و مزایا را تدوین کند؛ احترام به ارزش کار فهرست‌نویسی در سطوح مختلف مدیریتی و پژوهشی را ایجاد کند و به‌طور کلی در حوزه‌های حقوقی، اجتماعی و شغلی نماینده‌ی شایسته‌ی فهرست‌نویسان باشد، به‌خوبی احساس می‌شود. تشکیلاتی که فهرست‌نویسی را از یک فعالیت خدماتی فراتر ببرد و به یک حرفه‌ی معتبر تبدیل کند که ورود به آن نیازمند آموزش‌های تخصصی و آزمون‌های علمی باشد؛ سازوکاری که همانند پلی میان فهرست‌نویسان و محققان عمل کند و کیفیت آرشیوداری و پژوهشگری را افزایش دهد و بر اطمینان محققان در استفاده از اسناد تاریخی بیفزاید.🔻
#یادداشت #طاهره_لاسجردی #مراکز_اسناد
@asmaaneh
✏️دفتر‌های شش‌گانه‌ی تصاویرِ ایران از دیولافواها؛ عکس‌هایی از میانه‌ی عصر ناصری
سیاوش گل‌محمدی
ژان[۱] و مارسل دیولافوا[۲]، در فوریه‌ی ۱۸۸۱م / ربیع‌الاول ۱۲۹۸ق، سفری یک‌ساله به غرب آسیا را آغاز کردند. آنها مارسی فرانسه را ترک گفتند و پس از توقف در آتن و استانبول، از طریق زمین به ارمنستان، سپس به ایران، در زمانه‌ی سلطنت ناصرالدین شاه، و در نهایت به عراق امروزی، بخشی از قلمروی امپراتوری عثمانی، رسیدند.
مارسل، مهندس عمرانی که به باستان‌شناسی گرویده بود، در پی بررسی بقایای آثار باستانی منطقه برآمد. سه محوطه‌ی اصلی مورد بررسی او پرسپولیس، بابل (در عراق) و شوش بودند. سه سال بعد، دیولافواها دوباره به شوش آمدند و این بار در قالب مأموریتی رسمی از سوی وزارت هنرهای زیبای فرانسه[۳]، تپه‌های آنجا را حفاری کردند. ژان خاطرات این دو سفر را نوشت؛ «ایران، کلده و شوش» (۱۸۸۷م) [۴] و «خاطرات کاوش های باستان شناسی شوش ۱۸۸۴-۱۸۸۶» (۱۸۸۸م) [۵]؛ که هر دو به فارسی ترجمه شده‌اند.
پس از درگذشت دیولافواها در سال ۱۹۲۰م، اسناد آنها به بنیاد ملی فرانسه[۶] اهدا شد و در حال حاضر این اسناد در کتابخانه‌ی آنجا در دسترس است [۷]. اما تصاویر آنها مسیر دیگری را پیمود و در آغاز گمان برده می‌شد که گم شده‌اند. در اکتبر ۱۹۲۰، هشت ماه پس از فوت مارسل دیولافوا، کتابخانه‌ی بنیاد ملی تاریخ هنر فرانسه (INHA)[۸] به ده آلبوم عکسِ این زوج دست یافت که احتمالاً به‌دست ژان گرد آمده بودند. علاوه بر عکس‌های فرانسه، اسپانیا، پرتغال و مکزیک، این مجموعه شامل دفاتر شش‌گانه‌ای با عنوان «ایران» است که ۹۰۲ قطعه عکس از مناطقی از غرب آسیا و عمدتا ایران دارد.
این تصاویر، اکنون فهرست دقیقی دارند اما فهرست‌نویسی آنها دشوار بود. شناسایی عکس‌ها عمدتاً بر اساس فهرست‌های جزئی و در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ م، به منظور امانت در نمایشگاه «چه کسی از زنان عکاس می‌ترسد؟ «۱۸۳۹-۱۹۱۹»[۹] تهیه شد. تنها حدود ده مورد از این تصاویر متن داشت و بخش بزرگی از آنها به کمک توضیحاتی که اغلب به صورت خطی در فوتوگراوور آثار ژان آمده بود، شناسایی شدند. خواندن روزنوشت‌های او نیز به شناسایی صحنه و بناهای عکاسی شده کمک کرد. ترتیب چاپ‌ها عموماً پیرو زمان‌بندی سفرها بود که با خواندن دقیق سفرنامه‌ها، تاریخِ سال و ماه عکس‌برداری‌ها روشن شد و گاه روزِ ثبت آنها نیز به دست آمد.
بیشتر عکس‌ها توسط ژان دیولافوا گرفته شده است و احتمالاً تنها در مواردی محدود عکس‌ها را مارسل برداشته است. در میان عکاسان، دیگرانی نیز حضور دارند. چارلز بابن[۱۰] و فردریک هوسه[۱۱]، دستیاران جوان دیولافواها، حدود چهل عکس از حفاری‌های شوش گرفته‌اند. همچنین ۹۶ عکس از مأموریت لوئیس لاپیک[۱۲] (پزشک و مردم‌شناس) در خلیج فارس به چشم می‌خورد که اصل آنها اکنون در موزه کوآ برانلی-ژاک شیراک[۱۳] نگهداری می‌شود.
مجموعه‌ی تصاویر دیولافواها در سال ۲۰۲۱ توسط کتابخانه‌ی مؤسسه‌ی ملی تاریخ هنر فرانسه اسکن شد و به همراه فهرستی انگلیسی و فرانسوی در دسترس عموم قرار گرفت. [۱۴]
🔸برای مطالعه‌ی ادامه‌ی یادداشت به پیوند زیر مراجعه کنید:
https://telegra.ph/%D8
#یادداشت #سیاوش_گل‌محمدی
@asmaaneh
📚پرسش‌های معماری: گفت‌وگوهایی درباره‌ی تاریخ، تئوری و نقد معماری
قسمت دوم:
منظور از معماری چیست؟ - بخش اول (نسخه‌ی مکتوب)
#نوروزگان #مهرداد_قیومی #پرسش‌های_معماری
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: پیمون در خانه‌های کوچک
ستاره صابری‌نژاد
خانه‌ها در گذشته اندام‌های گوناگونی داشت: سه‌دری، پنج‌دری، پستو، بادگیر، راهرو، گوشواره، تالار، حیاط، آشپزخانه، آبریز و ... . سه‌دری اتاق مربعی‌شکل با ابعاد نسبتاً کوچک، حدوداً سه گز و یک چارک در سه گز و نیم بود. یک سمت این اتاق‌ها سه درِ دو لنگه بود که این درها رو به حیاط باز می‌شد. همچنین روی درها تابش‌بندهایی جهت جلوگیری از ورود آفتاب مزاحم به داخل اتاق نصب شده بود. ابعاد درهای سه‌دری به اندازه‌ی یک گز (در حدود ۱.۰۶۶۶ متر) و عرض تابش‌بندها سیزده سانتیمتر، عمقشان شصت سانتیمتر و ارتفاعشان تا بام خانه بود. پستو اتاق کوچکی بود که در یک سمتِ این اتاق‌ها قرار داشت و دَرِ آن روبه‌روی دَرِ اصلی اتاق بود. بخاری، رف، طاقچه‌ها و دولابچه، جهت قرار دادن اجناس قیمتی، از اجزای دیوارهای اتاق‌های سه‌دری بود. ضخامت دیوار بین راهرو و اتاق‌ها، همچنین دیوار پستو و اتاق‌ها به اندازه‌ی سه خشت و عمق طاقچه‌ی راهروها به اندازه‌ی نیم‌خشت بود. اگرچه دیوارها را ستبر و سنگین می‌ساختند، با کم کردن ابعاد دَر و طاقچه، از سنگینی وزن دیوارها می‌کاستند. عرض راهروها را نیز متناسب با ابعاد اتاق‌ها و حدوداً ۱.۴۰ متر در نظر می‌گرفتند. سقف‌های اتاق‌ها را نیز معمولاً دو پوسته می‌ساختند که تبادل حرارتی کمتری با بیرون ایجاد شود. به دلیل بزرگ‌تر بودن اتاق‌های پنج‌دری نسبت به سه‌دری، ارتفاع سقف در این اتاق‌ها بلندتر و فاصله‌ی بین پوسته‌ها را بیشتر می‌ساختند. خانه‌ها معمولاً دارای دو بخش اصلی بود: تابستان‌نشین و زمستان‌نشین. در قسمت تابستان‌نشینِ خانه‌ها با پیمون کوچک یک تالار با دو ستون می‌ساختند که به آن شاه‌نشین می‌گفتند. زیرزمین بزرگ خانه نیز در زیر تالار قرار داشت. روی شاه‌نشین نیز معمولاً یک بادگیر یا در گوشه‌های آن دو بادگیر می‌ساختند. در زیر دهانه‌ی مجرای بادگیر در تالار، دریچه‌ای در سقف زیرزمین قرار می‌دادند که هوای مطبوع از این طریق در زیرزمین نیز جریان داشته باشد. همچنین زیرزمین پنجره‌های کوچکی روبه حیاط داشت که با عبور هوا از روی آب حوض، هوای مطبوع و خنک از طریق پنجره‌های کوچک وارد زیرزمین می‌شد و از طریق دریچه‌ی سقفِ زیر مجرای بادگیر در دیگر فضاها به گردش در می‌آمد.
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh
📢انجمن علمی معماری دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌کند:
لوکوربوزیه: آغاز
سفرنامه‌ی لشو دو فوند، زادگاه لوکوربوزیه
🔸به روایت یحیی سپهری
و میزبانی ایرج معینی
🔸با گفتاری از پروفسور ژاک گوبلر، استاد تاریخ هنر دانشگاه EPFL سوئیس
🔹زمان: شنبه، ۲۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۳ تا ۱۴:۳۰
🔹مکان: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی، سالن دفاع (آکواریوم)
#خبر
@asmaaneh
📢 نخستین نشست از سلسله‌نشست‌های تاریخ و تئوری و نقد معماری و هنر: بحث در اعتبار اصطلاح «معماری منظر»
🔹برگزارکنندگان: آسمانه و نوروزگان با همکاری متن‌آویس
🔹سخنرانان:
سید حسن تقوایی
کاوه رشیدزاده
نیلوفر رضوی
مهرداد قیومی بیدهندی
روح‌الله مجتهدزاده
🔸زمان: سه‌شنبه، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۸.
🔸شرکت در این نشست به‌صورت مجازی و از طریق پایگاه متن‌آویس به نشانی زیر امکان‌پذیر است:
https://www.skyroom.online/ch/matnavis/discussion-on-the-validity-of-common-persian-translation-of-landscape-architecture
#خبر
@asmaaneh
📘کتاب تازه: «ذهنیات معماری در مکتوبات فارسی: در شرق ایران‌زمینِ سده‌های نخست اسلامی»
فرزاد زره‌داران
نشر و پژوهش شیرازه کتاب، ۱۴۰۴
انسان از زمانی که به برآوردن بنایی عزم می‌کند با تصمیم‌هایی روبهروست و به موضوعاتی می‌اندیشد؛ اینکه بنایش را در چه جایی برآورد؛ در تعیین جایگاه استقرار بنایش چه ملاحظاتی داشته باشد؛ عاملانی که برای برآوردن بنا برمی‌گزیند چه ویژگی‌هایی داشته باشند؛ تعاملات او با عاملان مختلف معماری چگونه باشد؛ در تعیین طرح بنا به کدام یک از عاملان معماری رجوع کند؛ اساساً کدام یک از عاملان معماری را عامل معماریِ اصلی در برآوردن بنا می‌داند؛ در تعیین طرح بنا چه ملاحظاتی را در نظر می‌آورد؛ چه عواملی را در نتیجه‌ی عمل معماری و کیفیت بنایی که برخواهد آورد اثرگذارتر می‌داند؛ ترجیح میدهد که کدام ساخت‌مایه‌ها را در بنا به کار برد؛ هر ساخت‌مایه را برای چه کاری مناسب می‌داند؛ چه صفاتی را برای بنایش می‌پسندد؛ تمایل دارد که بنایش به کدام بناها شبیه باشد؛ از پدید آمدن چه صفات و رویداد‌هایی در بنایش بیم دارد؛ و اندیشه‌های این‌چنینی دیگر. همگی اینها از لحظه‌ای که انسان به برآوردن بنایی عزم می‌کند با او همراه است و همین اندیشه‌هاست که نحو مداخله‌ی مادی و ملموس انسان در طبیعت را تعیین می‌کند. در کتاب حاضر در پی شناسایی اندیشه‌های این‌چنینی در پاره‌ای از تاریخ و جغرافیای ایران‌زمینیم.
🔸فهرست مطالب کتاب:
درآمد (به‌قلم مهرداد قیومی بیدهندی)
مقدمه
▫️فصل اول: اهمیت موضوع کتاب در آیینه‌ی منابع فارسی
۱- ۱. برخی از ذهنیات معماری
۱- ۲. برخی از پدیده‌های اثرگذار در معماری
▫️فصل دوم: خدا و معماری
۲- ۱. گستره‌ی معماری
۲- ۲. پدید آمدن معماری بر زمین
۲- ۳. خدای آبادگر و خدای ویرانگر
۲- ۴. پیوند محصولات معماری و خدا
۲- ۵. اهمیت اراده‌ی خدا
۲- ۶. تحسین و تقبیح معماری در نسبت با خدا
۲- ۷.خدا معیار دسته‌بندی بناها
▫️فصل سوم: بهشت و مطلوبات معماری
۳- ۱. مطلوبات معماری
۳- ۲. بهشت و آثار آن
۳- ۳. نسبت بهشت و مطلوبات معماری
▫️فصل چهارم: انسان و معماری
۴- ۱. عاملان معماری
۴- ۲. حاضران در آثار معماری
فصل پنجم: مواضع و ساخت‌مایه‌ها
۵- ۱. مواضع
۵- ۳. ساخت‌مایه‌ها و اجزا
نتیجه
فهرست منابع
نمایه
🔸برای اطلاعات بیشتر به سایت انتشارات نشر و پژوهش شیرازه کتاب مراجعه کنید:
https://B2n.ir/zf2759
#کتاب_تازه #فرزاد_زره‌داران
@asmaaneh
📢در باب تعامل عکاسی و معماری
«عکاسی معماری و سنت مستندنگاری»
🔹برگزارکنندگان: انجمن‌‌های علمی دانشجویی معماری و عکاسی دانشگاه تهران و مجمع مطالعات معماری ایران
🔹سخنران:
رضا صوفی
🔸زمان: دوشنبه، ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت: ۱۶ تا ۱۸
🔸مکان: دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشکده‌ی هنرهای تجسمی، تالار ایران
🔸برای اطلاعات بیشتر به پیوند زیر مراجعه کنید:
/channel/iascouncil
#خبر
@asmaaneh
✏️مطالب آسمانه در یک سال اخیر
در سالی که گذشت، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و اخبار گوناگون در آسمانه منتشر شد؛ کتاب‌ها، مقالات، اسناد، نشریات، واژگان مرتبط، وبگاه‌ها و پادکست‌های گوناگونی معرفی شد؛ گزیدههایی از منابع مرتبط عرضه شد؛ و برای نخستین بار گفت‌وگوهایی با متخصصان غیرایرانی به انجام رسید و آموزه‌هایی از کریم پیرنیا در اختیار مخاطبان قرار گرفت.
🔸یادداشت‌ها، کتاب‌ها، مقالات، پادکست‌ها
ما در این یک سال افتخار این را داشتیم که به‌جز یادداشت‌های اشاره‌شده در کتابچه‌ی سال ۱۴۰۳، مطالب نوشتاری یا گفتاری شماری از متخصصان و همراهان آسمانه همچون بابک خضرائی، مرتضی رضوانفر، روح‌الله مجتهدزاده، ولی‌الله کاووسی و ...، تقریظ‌های نوشتهشده در کتاب‌های تازه یا نظرات دانشوران درباره‌ی آنها را نیز بازنشر کنیم. سپاس از همه‌ی عزیزانی که مطالبشان را در اختیارمان قرار دادند.
🔸آموزه‌های کریم پیرنیا
این آموزه‌ها که در قالب نسخه‌های صوتی و نوشتاری در آسمانه منتشر می‌شود، صدا‌ی ضبط‌شده‌ی کلاس‌های کریم پیرنیا در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۰ است که به لطف حمیدرضا جیحانی در اختیار آسمانه قرار گرفت. ستاره صابری‌نژاد گزیده‌ای از این جلسات را گردآوری و در قالب مجموعه‌ای از پرونده‌های صوتی و نوشتاری تنظیم کرده است. این مجموعه با عنوان «پای درس استاد پیرنیا» در آسمانه در دسترس است و مطالب مندرج در آن را می‌توان ذیل چند عنوان در آسمانه جست و یافت:
۱. خودبسندگی
۲. پرهیز از بیهودگی
۳. درون‌گرایی
۴. مکتب‌های معماری اسلامی
۵.. عیلامی‌ها
۶. معماری اورارتویی
۷. برساو کردن
۸. شیوه‌های معماری ایران
۹. سنت‌های ساخت رها‌شده (ستون‌های مادی)
۱۰. استودان
۱۱. تپه‌ی نوشیجان
۱۲. پاسارگاد
۱۳. پوشش سقف در معماری سنتی ایران
۱۴. پارت‌ها
۱۵. آثار دوره‌ی اشکانیان
۱۶. آثار دوره‌ی ساسانیان
۱۷. ارسن بیشاپور
۱۸. نیایشگاه آناهیتای بیشاپور، آتشکده‌ی نیاسر
۱۹. آتشکده‌ی آذرگشنسپ
۲۰. ورود اسلام به ایران
۲۱. شیوه‌ی خراسانی
۲۲. مساجد اولیه‌ی خراسانی
۲۳. مساجد بومسلمی
۲۴. شیوه‌ی رازی
۲۵. گنبد قابوس
۲۶. معرفی برخی بناهای شیوه‌ی رازی
۲۷. دوره‌ی اول شیوه‌ی آذری
۲۸. سلطانیه
۲۹. دوره‌ی دوم شیوه‌ی آذری
۳۰. مسجد
۳۱. اجزای مسجد
۳۲. اجزای مسجد (۲)
۳۳. جهت بناها در شهر
۳۴. شیوه‌ی اصفهانی
۳۵. آثار معماری ایران به شیوه‌ی اصفهانی
۳۶. آثار معماری ایران به شیوه‌ی اصفهانی (۲)
۳۷. آثار معماری ایران به شیوه‌ی اصفهانی (۳)
۳۸. آثار معماری ایران به شیوه‌ی اصفهانی (۴)
۳۹. معماری ایران در دوره‌ی قاجاریه
۴۰. مدارس سنتی ایران
۴۱. مکتب‌خانه و کتاب‌خانه
۴۲. بازار
۴۳. بازارهای فصلی، محلی، هفتگی و روزانه
۴۴. بازار و میدان
۴۵. حمام
۴۶. آب‌انبار
۴۷. سقاخانه، جوی، آبشخور و یخچال
۴۸. خانه
۴۹. پیمون و مدول در ساخت خانه
🔸معرفی اسناد
در سال گذشته مجموعه‌ای از اسناد محفوظ در مرکز اسناد کتابخانه‌ی ملی ایران در آسمانه معرفی و بخشی از محتوای موجود در آنها منتشر شد:
۱. دو پاره از اسناد تعمیرات آرامگاه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری
۲. گزارش‌ها، پلان‌ها و نقشه‌های طرح مجموعه‌ی شهستان
۳. درخواست تبدیل اراضی قزل‌قلعه به پارک عمومی
۴. گزارش تعیین مالک غرفه‌ها و مستغلات اطراف میدان نقش جهان اصفهان
۵. طرح توسعه‌ی بازار حاجی شیراز
۶. نقشه‌هایی از تهران، آبادان، تبریز، مشهد، شیراز
🔸معرفی پلتفرم و وبگاه:
وبگاه «امامزاده یحیی ورامین: نمایشگاهی آنلاین از زیارتگاهی ایرانی»
پلتفرم DARIAH ERIC
🔸گزیده
گزیدههایی از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، گردآوری‌شده توسط مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران
گزیده‌ای از مجله‌ی پیک سعادت نسوان، گردآوری‌شده توسط شادی پیروزی و هادی میرزانژاد موحد
گزیده‌ای از «چرخش روایی در شهرسازی: مرور انتقادی»، نوشته‌ی لیون امیل
گزیده‌ای از رمان ظرافت جوجه‌تیغی؛ گسیختگی و پیوستگی، نوشته‌ی موریل باربری
گزیده‌ای از «وعده‌ی دیدار در تاریخ: شکل‌هایی از مواجهه با کتاب‌های دست چندم»، نوشته‌ی سید فرزام حسینی
🔸گفت‌وگوهای آسمانه
در سال گذشته، به لطف صفا محمودیان و محمدمهدی طاهری، آسمانه توانست با سامر عکاش و آتیلیو پتروچولی گفت‌وگو کند. گفت‌وگو با عکاش به‌صورت مکتوب و گفت‌وگو با پتروچولی به‌صورت تصویری در آسمانه در چند نوبت منتشر شد و هم‌اکنون نیز در دسترس است.
@asmaaneh
📘کتاب تازه: «کلمات و بناها؛ مجموعه واژگان معماری مدرن»
ایدرین فورتی
ترجمه‌ی هدیه نوربخش
روزنه، ۱۴۰۴
🔹برای مشاهده‌ی مشخصات نسخه‌ی اصلی کتاب به پیوند زیر مراجعه کنید:
https://thamesandhudson.com/words-and-buildings-a-vocabulary-of-modern-architecture-9780500284704
#کتاب_تازه #هدیه_نوربخش
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: پیمون بزرگ و خرده‌پیمون
ستاره صابری‌نژاد
پیمون را بیشتر برای ابعاد درها و پنجره‌های خانه‌ها به کار می‌بردند که مقدار آن با توجه به ابعاد فضا متفاوت بود؛ مثلاً اگر در پیمون کوچک، عرض در و پنجره را یک گز در نظر می‌گرفتند، در پیمون بزرگ عرض آنها یک گز و دو گره، یعنی یک متر و بیست سانتیمتر بود. خانه‌ها با پیمون بزرگ اندرونی و بیرونی مفصلی داشت. در این خانه‌ها معمولاً سه اتاقِ سه‌دری با پستو، پنج‌دری، تالار شکم‌دریده، تنبی، ارسی، بادگیر چهار طرفه، بروار یا گوشواره، سفره‌خانه، گودال‌باغچه، آشپزخانه، آبریز و چندین حیاط تودرتو وجود داشت که حیاط‌ها را با باغچه و حوض می‌آراستند. حوض‌ها را معمولاً با اشکال متنوعی مانند کشیده‌ی چهارگوش، هشت‌گوش یا ستاره‌ی ایرانی می‌ساختند. خانه‌ها با خرده‌پیمون، فضاهای کمتر و کوچک‌تری در مقایسه با خانه‌ها با پیمون بزرگ داشت. در این خانه‌ها معمولاً عرض پنجره‌ها به اندازه‌ی ۱۴ گره یا ۹۳ سانتیمتر بود. همچنین این خانه‌ها مانند خانه‌های با پیمون بزرگ، دو بخش اصلی بیرونی و اندرونی داشت که اندام‌های آنها شامل پنج‌دری، تالار، حوض‌خانه، صفه‌هایی رو به حیاط، هشتی و کریاس بود.
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh
📢برگزاری سخنرانی مجازی: گردآوری هنر اسلامی و ترکی در موزه‌های هنر هاروارد
🔸سخنران: آیشین یولتار ییلدریم
🔸زمان برگزاری: ۱۶ مه ۲۰۲۵ | ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴
Collecting Islamic and Turkish Art at the Harvard Art Museums with Ayşin Yoltar-Yıldırım
This talk focuses on the history of art collecting at Harvard by introducing the museum’s history, beginning with the establishment of the Fogg Museum in 1895 and continuing to the present day. It will feature major supporters and donors, the evolving museum culture, provenance studies, and highlights from the Turkish-Islamic collection of the museum. Ayşin Yoltar-Yıldırım is the Norma Jean Calderwood Curator of Islamic and Later Indian Art, at the Harvard Art Museums.
🔸جهت شرکت در این سخنرانی، از طریق پیوند زیر ثبت نام کنید:
https://us06web.zoom.us/meeting/register/XNBdDQ5ATpOmsu7nAEEEDQ
🔸اطلاعات بیشتر:
https://networks.h-net.org/group/announcements/20068052/online-lecture-collecting-islamic-and-turkish-art-harvard-art-museums
#خبر
@asmaaneh
📝واژه‌ی هفته: terrace
🔸برگرفته از مصوبات کارگروه واژه‌گزینی نوروزگان
🔸برای اطلاعات بیشتر و مشاهده‌ی روابط زبانی این واژه به پیوند زیر در واژگار مراجعه کنید:
https://vazhgar.com/lexicon/word/13080
#واژه_هفته #واژگار #نوروزگان
@asmaaneh
انجمن‌‌های علمی دانشجویی معماری و عکاسی دانشگاه تهران و مجمع مطالعات معماری ایران برگزار می‌کنند:
کامران عدل و مجموعه کتاب مروری بر معماری دوران پهلوی؛ بازخوانی شش دهه تجربه‌ی حرفه‌ای
🔸با سخنرانی:
کامران عدل
بابک افشار
🔸زمان: دوشنبه ۲۲ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۰۰ تا ۱۷:۰۰
🔸مکان: دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، نگارخانه‌ی تهران
🔸برای مشاهده‌ی پخش زنده‌ی نشست به صفحه‌ی اینستاگرام انجمن علمی معماری دانشگاه تهران مراجعه کنید:
https://www.instagram.com/aa.ut?igsh=ZG8zbHg4N3RhdXJr
#خبر
@asmaaneh
✏️به‌مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب:
در فقدان تشکیلات صنفی مرتبط با اسناد تاریخی [ص ۳ از ۴]
🔺هم‌اکنون و در نبود چنین سامان و سازمانی نه تنها دست‌اندرکاران آرشیوها بلکه محققان و پژوهشگران نیز با موانعی مواجه‌اند. جست‌وجوی اسناد اغلب با مشکلات متعددی پیش می‌رود که ریشه‌ی بسیاری از آنها در کاستی‌های فهرست‌نویسی است: فقدان فهرستی منسجم برای اسناد، نقص یا نادرستی فهرست‌های موجود، استاندارد نبودن نحوه‌ی ثبت و ضبط اطلاعات و نیز دسترس نداشتن به برخی اسناد فهرست‌بندی‌شده. همه‌ی اینها، موانعی جدی بر سر راه پژوهش است. در بسیاری از موارد، محققان مجبورند ساعت‌ها وقت بگذارند تا صرفاً چند سند مرتبط با موضوع خود را بیابند.گاهی ممکن است اطلاعات نادرست، بازیابی مدارک مورد نیاز را مختل یا غیرممکن کند. در مواردی، فهرست‌های نامناسب محققان را از دسترسی به منابع مهم منصرف کرده است. این وضعیت نه‌تنها به حق محققان در دسترسی به اطلاعات درست و دقیق لطمه می‌زند، بلکه کیفیت کلی پژوهش‌های تاریخی را نیز کاهش میدهد؛ پیامدی که در نهایت، جامعه‌ی علمی و پژوهشی تلخی آن را می‌چشد.
راه حل مشکلات یادشده ساده و آسان نیست. گام اول آن شناخت این واقعیت است که فهرست‌نویسی و آرشیوداری یک حرفه‌ی تخصصی است و فهرست‌نویسان در آرشیوها، نه کارمندان خدماتی، بلکه کارشناسانی هستند که نقش کلیدی در حفظ و تفسیر تاریخ دارند. تأسیس تشکیلات صنفی با اهدافی مشخص می‌تواند نقطه‌ی شروع یک تحول باشد. این امر نیازمند اتخاذ تدابیری هوشمندانه و فراهم آوردن ملزوماتی پرشمار است. پیش از هر چیز، لازم است عقلا و بزرگان و پیشکسوتان در حوزه‌های گوناگون سندپردازی و سندپژوهی اعم از فهرست‌نویسان، آرشیوداران، آموزگاران سندشناسی و سندپژوهی و در نهایت سندپژوهان زبده و کارآزموده به این امر متمایل و راغب باشند. بدون حضور و علاقه‌ی آنها این کار شدنی نیست. پس از آن، بحث بر سر چگونگی تشکیل مرجعی در مقام انجمن صنفی است. حتی هم‌اکنون هم دقیق نمی‌توانم بگویم که چنین انجمنی چه نامی می‌تواند داشته باشد: «انجمن صنفی فهرست‌نویسان و آرشیونگاران»، «انجمن صنفی فهرست‌نویسان و سندپژوهان»، «انجمن صنفی سندپردازان و سندپژوهان»، «انجمن صنفی سندیاران» ... . گام‌های بعدی شاید تدوین اساسنامه و تعریف ساختار اجرایی و در نهایت فراخوان عضوگیری باشد. به هر روی، منظور از تشکیل چنین نهادی تأمین اهدافی از قبیل تعیین معیارهای ورود و ارتقای شغلی، برگزاری دوره‌های آموزشی و تخصصی، تأسیس کمیته‌های نظارت بر کیفیت فهرست‌نویسی و ایجاد فضایی برای تبادل نظر و تقویت بنیان‌های نظری و عملی مرتبط با اسناد تاریخی است.
تحقق این امر نه‌تنها به فهرست‌نویسان کمک می‌کند تا احساس امنیت و اعتبار کنند؛ بلکه به محققان و دانشجویان نیز اطمینان میدهد که منابع اسنادی باکیفیتی درخور در دسترس آنها قرار می‌گیرد. یکی از نقش‌های مهم و مغفول تشکلات صنفی، فرصتی است که برای نقد علمی، بازبینی، اصلاح و پیشگیری از اشتباهات فراهم می‌کند. فهرست‌نویسی نیازمند اتخاذ تصمیم‌های تفسیری است؛ از انتخاب عنوان مناسب برای یک سند، تا توصیف محتوا، توصیفگرها و حتی تاریخ‌بندی. در غیاب یک سازوکار نظارتی و اصلاحی، این تصمیم‌ها بدون بررسی می‌ماند و ممکن است به اشتباهاتی منجر شود که تصحیح آنها دشوار یا حتی غیرممکن باشد. این اشتباهات، در نهایت، به تحقیقات دانشگاهی، مقالات علمی و کتاب‌های تاریخی راه می‌یابد و به «خطاهای جمعی» تبدیل می‌شود. وجود تشکیلات صنفی می‌تواند اشتباهات را شناسایی و تصحیح کند؛ بستری برای تعیین استانداردهای مناسب فراهم آورد؛ جلسات نقد و گفت‌وگو میان فهرست‌نویسان و سندپژوهان را برگزار کند؛ یا مانند یک کانون تعاملی هم پایگاهی باشدکه فهرست‌نویسان بتوانند مسائل خود را در آن حل‌وفصل کنند و هم مرکزی باشد که محققان بتوانند نقدها، نظرها و انتظاراتشان را به اشتراک بگذارند. این نوع ارتباط دوسویه، نه‌تنها کیفیت فعالیت آرشیوها را افزایش میدهد؛ بلکه اعتماد متقابل بین دو گروه از سندپردازان را نیز تقویت می‌کند.🔻
#یادداشت #طاهره_لاسجردی #مراکز_اسناد
@asmaaneh
✏️به‌مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب:
در فقدان تشکیلات صنفی مرتبط با اسناد تاریخی
طاهره لاسجردی
چندی است به‌سبب قول و قرار با دوستی عزیز، عزمم را جزم کرده‌ام تا در انتقاد از شیوه‌های معمول و اغلب ناصواب آرشیوهای اسناد تاریخی در ارائه‌ی خدمات آرشیوی یادداشتی بنویسم. چندین صفحه تایپ کردم و عنوان‌هایی بر بخش‌های مختلف نهادم و بعد فکر کردم گفتنی‌ها در یک یادداشت نگنجد. پس هر بخش را به یادداشتی مجزا تبدیل کردم و محتوای هر کدام را سروسامان دادم و ...؛ اما در طول فرآیند یادشده مدام پرسش‌هایی داشتم که گاه به مکثی، گاه به درنگ و تأمل دوباره و چندباره، و بارها به بستن فایل ورد ختم می‌شد: من دارم چه کار می‌کنم؟ چه می‌خواهم بگویم که بر اهل تحقیق، به‌ویژه سندپژوهان پوشیده است؟ و قادرم کدام در بسته را بگشایم و کدام راه نرفته را هموار کنم؟ کدام پژوهشگر و دانشجوست که با یک‌بار ورود به یکی از همین مراکز اسنادی و آرشیوی، خودش با حواس پنجگانه‌اش شیوه‌های رایج و آزاردهنده را تجربه نکرده باشد؟ اصلاً گفتن اینها چه فایده‌ای دارد؟ خودم بارها و بارها شنیده یا خوانده‌ام که استادان تاریخ و بزرگان اهل تحقیق در نشست‌ها و همایش‌ها یا یاداشت‌ها و مقاله‌هایشان همه‌ی اینها را بهتر و بیشتر و پیش‌تر از من گفته و نوشته‌اند؛ اما چه شد؟ چه تغییر محسوسی ایجاد شد؟ که حالا گفتن دوباره‌ی آنها از جانب من بتواند اثر مثبتی داشته باشد؟
پاسخم هیچ است، هیچ اندر هیچ!
قصد داشتم در آن یادداشت‌ها به‌تفصیل و با مصادیق، از ساختارهای فشل و نظام‌های اداری الکن و قوانین دست‌وپاگیر آرشیوها بگویم. روی سخنم هم صرفاً با مراکز نگهداری و آرشیوهای اسناد تاریخی بود. می‌خواستم بگویم که فهرست‌نویسی‌های ابتر و سرهم‌بندی‌شده، بدون بازبینی‌های حرفه‌ای، چه عمر و انرژی‌ای از پژوهشگران گرفته است. می‌پرسید از کجا می‌دانم بدون بازبینی است؟ از حجم غلط‌های املایی! بله، کمترین وظیفه‌ی بازبین، ویرایش صوری متنی است که در مقام فهرست یک مدرک تولید شده است. باز می‌خواستم بگویم که بی‌ارج و قربی سندپژوهان در نزد آرشیوها و دزد و جاسوس انگاشتن آنها چطور پای پژوهشگران را لنگ و دلشان را سرد کرده است. درست مثل همین مرکز اسناد مجلس که چند ماه است اسناد درخواستی‌ام را آماده کرده است؛ اما پای رفتن و مشاهده و تحویل گرفتن‌شان نیست. هر چه با خودم کلنجار می‌روم، حریف خودم نمی‌شوم که یک بار دیگر تن به بازرسی بدنی بدهم و ... چرا پژوهشگر را بازرسی بدنی می‌کنید؟ چطور می‌توانید؟ می‌دانم به‌راحتی! که اگر دشواری‌ای در بین بود حتماً می‌اندیشیدند و چاره‌ای می‌یافتند؛ اما مادامی که پژوهشگر و دانشجو کوتاه‌ترین دیوار است، چه کاری است خود را به زحمت بیاندازند!
این قصه سر دراز دارد و البته من هم قصد ندارم در این یادداشت درازترش کنم. آنچه مرا واداشت به مناسبت روز «اسناد ملی و میراث مکتوب» بالأخره مختصرنامچه‌ای بنویسم، ذکر مصیبت و گستردن بساط گله و شکایت نبوده و نیست؛ نه، قصد ندارم مطالب پیش‌نوشته‌ی یادشده را اینجا تکرار کنم؛ بلکه می‌خواهم به قدر وسع تلاش کنم؛ تلاش برای جست‌وجوی درمان دردهای پرشمار آرشیونگاری و آرشیوداری اسناد تاریخی در ایران؛ تلاش برای یافتن مسیر اصلاح روش‌های ناروایی که چوب لای چرخ پژوهش است و سرمایه‌ی مادی و معنوی اهل تحقیق را هدر میدهد؛ چه در کسوت محقق باشند یا در مقام فراهم‌کننده و سازمان‌دهنده‌ی منابع تحقیق. می‌دانم که بضاعتم برای نیل به چنین هدفی بسیار ناچیز است؛ جز رفت‌وآمد چندساله به مراکز آرشیوی و درک بی‌واسطه‌ی روندهای جاری و تجربه‌ی مختصری از حضور در پروژه‌های فهرست‌نویسی و آرشیو اسناد تاریخی و هم‌نشینی هرروزه با اسناد، توشه‌ی دیگری ندارم؛ اما امید دارم. بسیار امیدوارم که این یادداشت فتح بابی باشد بر اندیشیدن و بازاندیشیدن در این باره و تغییر زاویه‌ی دید و تمرکز بر یافتن راه چاره به جای تمرکز بر روندهای پرنقد کنونی. امیدوارم این سطور بتواند میدان گفت‌وگو و بحث و نظر را بگسترد و اهل حرفه‌ی فهرست‌نویسی و آرشیوداری اسناد تاریخی از یک‌سو و اهل فن تحقیق‌های سندپژوهانه را از سویی دیگر جذب کند و میانشان کنش‌ها و واکنش‌های فعالانه را تولید و تقویت نماید و با ایجاد فضای تعاملی هم‌افزایی را رونق بخشد و در نهایت چرخ پژوهش‌های سندمحورانه تندتر و بی‌اصطکاک‌تر بچرخد.🔻
#یادداشت #طاهره_لاسجردی #مراکز_اسناد
@asmaaneh
📢گروه باستان‌شناسی با همکاری انجمن علمی دانشجویی باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌کند:
داستان برج گنبد قابوس؛ فن‌شناسی و مرمت گنبد رک
🔸با حضور هادی صفایی‌پور
🔸زمان: شنبه، ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۵-۱۷
🔸مکان: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، تالار ناصرخسرو
#خبر
@asmaaneh
📚پرسش‌های معماری: گفت‌وگوهایی درباره‌ی تاریخ، تئوری و نقد معماری
قسمت دوم:
منظور از معماری چیست؟ - بخش اول
🔸با حضور مهرداد قیومی بیدهندی
🔸تهیه‌شده در مدرسه‌ی نوروزگان
🔸برای مشاهده‌ی نسخه‌ی تصویری گفت‌وگوی قسمت دوم، به وبگاه رسانه‌ی چهارراه مراجعه کنید:
https://chaharrah.tv/qayyoomi-archque-02-1404-02-17/
#نوروزگان #مهرداد_قیومی #پرسش‌های_معماری
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: پیمون در خانه‌های کوچک
ستاره صابری‌نژاد
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh
📝واژه‌ی هفته: prytaneum
🔸برگرفته از مصوبات کارگروه واژه‌گزینی نوروزگان
▪️prytaneum
▫️ پریتانیوم
ـ تعریف:
بنایی عمومی در شهرهای یونان باستان، مشتمل بر تالار اجتماعات، مکان نگهداری آتش‌دان مقدس، و دیوان‌خانه‌های اصلی شهر، که در آنجا میهمانان رسمی را پذیرایی و بزرگان شهر را تکریم می‌کردند
ـ مثال کاربرد واژه در جمله:
موقعیت پریتانیوم در شهر آتن باستان ثابت نماند و در طی تاریخ چند بار تغییر کرد.
🔸برای اطلاعات بیشتر و مشاهده‌ی روابط زبانی این واژه به پیوند زیر در واژگار مراجعه کنید:
https://vazhgar.com/lexicon/word/12687
#واژه_هفته #واژگار #نوروزگان
@asmaaneh
📢 سلسله نشست‌های سندشناسی پژوهشکده‌ی اسناد:
نشست تخصصی «بحث در اصالت و جعل سند»
🔹برگزارکننده: سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی
🔹سخنران:
عمادالدین شیخ‌الحکمایی
🔸زمان: دوشنبه، ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۰ تا ۱۲
🔸مکان: آرشیو ملی ایران، طبقه‌ی ۷، سالن پرهام
#خبر
@asmaaneh
📘کتاب تازه: «ذهنیات معماری در مکتوبات فارسی: در شرق ایران‌زمینِ سده‌های نخست اسلامی»
فرزاد زره‌داران
نشر و پژوهش شیرازه کتاب، ۱۴۰۴
🔸برای اطلاعات بیشتر به سایت انتشارات نشر و پژوهش شیرازه کتاب مراجعه کنید:
https://B2n.ir/zf2759
#کتاب_تازه #فرزاد_زره‌داران
@asmaaneh
📢 نخستین نشست از سلسله‌نشست‌های تاریخ و تئوری و نقد معماری و هنر: بحث در اعتبار اصطلاح «معماری منظر»
🔹برگزارکنندگان: آسمانه و نوروزگان با همکاری متن‌آویس
🔹سخنرانان:
سید حسن تقوایی
کاوه رشیدزاده
نیلوفر رضوی
مهرداد قیومی بیدهندی
روح‌الله مجتهدزاده
🔸زمان: سه‌شنبه، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۸.
🔸شرکت در این نشست به‌صورت مجازی و از طریق پایگاه متن‌آویس به نشانی زیر امکان‌پذیر است:
https://www.skyroom.online/ch/matnavis/discussion-on-the-validity-of-common-persian-translation-of-landscape-architecture
#خبر
@asmaaneh
✏️ کتابچه‌ی سال ۱۴۰۳
در این کتابچه، عنوان و توضیح مختصری از تعدادی از یادداشت‌ها، ترجمه‌های منتشرشده و برخی از کتاب‌ها و مقالات و پادکست‌های معرفی‌شده در یک سال اخیر در دسترس است.
@asmaaneh