Telegram-канал cheshmocheragh - چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان): Unsorted

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

24 Feb 2021 14:30

@theapll
زبان‌شناسی: منظری ایرانی

مجموعۀ حاضر حاوی هفده مقالۀ برگزیدۀ دکتر محمد دبیرمقدم و منعکس‌کنندۀ دیدگاه‌های زبان شناختی او در باب ماهیت و چیستی زبان، ویژگی‌های نحوی و صرفی و گفتمانی و ساخت اطلاعی برخی ساختارهای زبان فارسی، و پاره‌ای خصلت‌های رده‌شناختی تعدادی از زبان‌های ایرانی است.
به گفتۀ نویسنده در مقدمۀ این کتاب، خطوط کلی دیدگاه‌های نظری این مجموعه بدین شرح است:
الف) وضعیت هم‌زمانی یک زبان را هرگز نمی‌توان بریده از تحولات درزمانی آن بازشناخت و تحلیل کرد؛
ب) بررسی رده‌شناختی زبان‌های منزوی ازلحاظ جغرافیایی می‌تواند در روشن ساختن تحولات تاریخی زبان‌های هم‌گروه و هم‌خانوادۀ آن‌ها بسیار آگاهی‌بخش باشد؛ زیرا سرعت تغییر و تحول زبانی در زبان‌های منزوی بسیار کند و بطیء است؛
ج) ساختارهای زبانی الزاماً به مفاهیم معناشناختی و کاربردشناختی و ساخت اطلاعی و شناختی تقلیل‌پذیر نیستند؛ بنابراین، برخی ویژگی‌های زبانی صرفاً تابع محدودیت‌های صوری و ساختاری‌اند؛
د) زبان‌شناسی، یعنی علم مطالعۀ قوۀ نطق، فقط قرینه‌هایی در فلسفۀ علم دارد؛ اما زبان نیازمند فلسفۀ علمی است که متناسب با ماهیت علوم انسانی باشد؛
ه‍) تغییر و تحول در زبان گاه ریشه در عوامل درونی زبان و گاه عوامل برون‌زبانی دارد؛
و) همواره لازم است از نظریه‌ها و مکتب‌های جهانی مطرح در زبان‌شناسی آگاه بود و صحت و سقم آن‌ها را با داده‌های زبان‌ها و گویش‌های محلی و بومی آزمود. سرانجام آنچه اصالت دارد داده‌ها و شواهد و پیکره‌های زبانی است و نظریه‌ها تا زمانی موجه می‌مانند که در محک داده‌های زبانی جدید کارآمد بمانند، اما هرگز نمی‌توان داده‌های زبانی را بدون اتکا و اعتنا به پشتوانه و پشتوانه‌های نظری توصیف و تحلیل و تبیین علمی کرد.
فهرست مقالات فارسی مندرج در این کتاب ازاین قرار است: اصولی برای مطالعۀ علمی زبان: رویکرد تعاملی؛ مجهول در زبان فارسی؛ ساخت سببی در زبان فارسی؛ پیرامون «را» در زبان فارسی؛ زبان فارسی و نظریه‌های زبانی: در جستجوی چارچوبی برای تدوین دستور جامع زبان فارسی؛ ساختارهای دارای فاعلِ غیرفاعلی در فارسی نو؛ فعل مرکّب در زبان فارسی؛ نقش انضمام در واژه‌سازی زبان فارسی؛ گویش؛ سیبویه: زبان‌شناس و دستورنویس؛ توصیف ویژگی‌های زبانی دو کودک عقب‌ماندۀ ذهنی و منزوی و تحلیل پیامدهای نظری آن؛ معرفی و نقد کتاب «مکاتب زبان‌شناسی نوین در غرب»؛ معرفی و نقد کتاب «مطالعه‌ای در ساخت گفتمانی زبان فارسی».
مقالات انگلیسی مجموعۀ حاضر عبارت‌اند از:
Passive in Persian;
On the (In)dependence of Syntax and Pragmatics: Evidence from the Postposition –RĀ in Persian;
Compound Verbs in Persian;
Linguistic Typology: an Iranian Perspective.
کتاب زبان‌شناسی: منظری ایرانی، نوشتۀ دکتر محمد دبیرمقدم، عضو پیوسته و معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی آن را در ۷۸۱ صفحه و با شمارگان ۲۰۰ نسخه، به بهای ۱۵۰هزار تومان منتشر کرده است.
پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=9682
yun.ir/dw77xc