چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

13 Mar 2021 13:31

🐮 ریشهٔ واژهٔ #گاو

جالب است بدانیم واژهٔ «گاو» در گذر زمان دستخوش تغییرات چندانی نشده‌است؛ یعنی، در فارسی میانه و ایرانی باستان، به همین صورت امروزیِ gāv- استفاده می‌شده‌است. این واژه از هندواروپاییِ -gou مشتق شده‌‌است. -gou ممکن است نام‌آوا باشد، یا اصلی سومری داشته باشد. واژهٔ انگلیسیِ cow و آلمانیِ Kuh از همین ریشهٔ هندواروپایی منشأ گرفته‌اند.
علاوه بر «گاو»، «گو» در واژه‌های گوسفند [در لفظ به‌معنی چهارپای مقدس] ‌و گوساله (گاو یک‌ساله) و نیز در واژهٔ گوشت از همین ریشهٔ هندواروپایی مشتق شده‌است.
#ریشه‌_شناسی
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

12 Mar 2021 15:04

#نوروزانه
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

12 Mar 2021 06:53

سالروز درگذشت دکتر #حسین_گل_گلاب (۱۲۷۶-۱۳۶۳)
#گزین_گویه
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

11 Mar 2021 07:02

به‌مناسبت #مبعث حضرت محمد(ص)
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

09 Mar 2021 13:35

یاد عزیزان ازدست‌رفتهٔ سال ۱۳۹۹ گرامی باد!
#درگذشتگان
#هوشنگ_ابتهاج
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

08 Mar 2021 07:31

زادروز استاد #حسن_انوشه (۱۳۲۳-۱۳۹۹)
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

07 Mar 2021 07:30

💥به‌مناسبت سالروز درگذشت استاد #ایرج_افشار (۱۳۰۴-۱۳۸۹)

نادره‌کاران (سوگنامهٔ ناموران فرهنگی و ادبی). ایرج افشار. به کوشش محمود نیکویه. تهران: نشر قطره، ۱۳۸۳.
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

06 Mar 2021 09:01

✍🏼 به‌مناسبت زادروز دکتر #عباس_حری (۱۳۱۵-۱۳۹۲)

💥 آیا با اصطلاح‌نامه‌ها و کاربرد آن‌ها آشنا هستید؟
اصطلاح‌نامه مجموعه‌ای از واژه‌های تخصصی را دربرمی‌گیرد و، از این لحاظ، مانند فرهنگ موضوعی است؛ اما اصطلاح‌نامه، که گاه آن را گنج‌واژه نیز می‌خوانند، بر اساس روابط معنایی میان اصطلاحات تنظیم می‌شود. در زبان انگلیسی اصطلاح‌نامه را thesaurus و فرهنگ موضوعی را glossary خوانده‌اند. هر دوی این واژه‌ها ریشه‌ای یونانی دارند؛ اولی به‌معنای «گنجینه» و دومی به‌معنی «واژهٔ خارجی» است. با کمک اصطلاح‌نامه درمی‌یابیم که اصطلاحات چه نوع رابطه‌ای با هم دارند؛ برای مثال، رایانه با رایانهٔ کیفی و رایانهٔ کتابی رابطهٔ عام‌وخاص دارد، یا رکاب و زین با دوچرخه رابطهٔ جزء‌وکل دارند. اصطلاح‌نامه‌ها در نمایه‌سازی بسیار به‌کار می‌آیند. همچنین، منابعی مفید برای واژه‌گزینان و اصطلاح‌شناسان هستند؛ زیرا باید هر واژه با توجه به شبکهٔ مفهومیِ آن بررسی و معادل‌یابی ‌شود. اصطلاح‌نامهٔ فرهنگ فارسی «اصفا»، اصطلاح‌نامهٔ «نما» (نظام مبادلهٔ اطلاعات علمی و فنی)، و اصطلاح‌نامهٔ فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات از اصطلاح‌نامه‌های مشهور در زبان فارسی هستند.
#واژه‌شناسی
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

04 Mar 2021 07:25

✍🏼 به‌مناسبت سالروز درگذشت دکتر #محمد_خوانساری (۱۳۰۰- اسفند ۱۳۸۸)

«قانون» لغتی است یونانی که در اصلِ لغت به‌معنی مِسطَره، یعنی خط‌کش، است و در اصطلاح به‌معنی امری کلی است که منطبق بر جمیع جزئیات خود باشد و احکام آن جزئیات بدان وسیله شناخته شود؛ مانند قوانینی که در صرف و نحو به‌کار می‌رود، ازقبیل اینکه «کلُّ فاعلٍ مرفوعٌ» و «کلُ مفعولٍ منصوبٌ»، که هریک هزاران جزئی را شامل می‌شود. اما منطق را بدان سبب قانونی گفته‌اند که مباحثش همه امور کلی است و هر قانونش بر موارد جزئیِ بسیار صادق می‌باشد.
(منطق صوری. محمد خوانساری. تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم، ۱۳۵۳، ص ۲۱–۲۲)
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

02 Mar 2021 13:01

#انجمن_زبان_شناسی_ایران برنامه چهارمين همايش ملي زبانشناسي حقوقي @lsiinfo

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

02 Mar 2021 07:31

📚#فکر_کردن_از_کتاب_خواندن_هم_مهمتر_است

ترکیب از جمله پرکاربردترین و پربسامدترین فرایند‌های واژه‌سازی است. ازاین‌رو، بررسی این شیوهٔ واژه‌سازی اهمیت دارد. کتاب «ترکیب در زبان فارسی: بررسی ساختاری واژه‌های مرکب»، تألیف دکتر #علاء‌الدین_طباطبایی، به‌تفصیل به بررسی این فرایند زایا در زبان فارسی می‌پردازد. در این کتاب، واژه‌های مرکب با توجه به ساختار و روابط نحوی-معناییِ عناصر سازندهٔ آن‌ها با یکدیگر طبقه‌بندی شده‌است. نگارنده برای شناخت امکانات واژه‌سازی زبان فارسی در حدود بیست‌هزار واژهٔ مرکب را بررسی کرده و از سه منبع اصلیِ «فرهنگ سخن»، «فرهنگ املایی خط فارسی»، و «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» یاری گرفته‌است.
در پنج فصل این کتاب موضوعاتی چون: طبقه‌بندی واژه‌های مرکب برحسب ساختار دستوری، ساختارهای دارای وند ترکیب‌ساز، ترکیب‌های عطفی، پیشایند‌های مکانی-زمانی، و ساختارهای دارای عددواره بررسی شده‌اند.
#معرفی_کتاب
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

01 Mar 2021 18:04

@theapll
رویداد تبادل فناوری در حوزۀ زبان و ادب فارسی

سه‌شنبه، دوازدهم اسفندماه ۱۳۹۹، «رویداد تبادل فناوری در حوزۀ زبان و ادب فارسی» به‌منظور تأمین نیازهای فناورانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بنیاد سعدی و مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا برگزار خواهد شد.
این رویداد که در حوزۀ آموزش و تولید محتوای زبان و ادب فارسی و با همکاری سازمان فناوری اطلاعات ایران برگزار می‌شود سابقۀ برپایی بیش از ۸۰ نشست تجاری مجازی را پیش از این رویداد دارد. این نشست‌ها تجاری با حضور نمایندگان نهادهای مذکور و شرکت‌های نوآفرین و دانش‌بنیان، و همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی، و با هدف ارزیابی و شناسایی راهکارهای فناورانۀ مناسب برنامه‌ریزی و اجرا شده بود.
در این نشست، علاوه بر معرفی راهکارهای فناورانۀ منتخب، تفاهم‌نامه‌ای مابین طرف عرضه (صاحبان فناوری) و تقاضا (سه نهاد فوق‌الذکر) با عنوان «رویداد تبادل فناوری در حوزۀ زبان و ادب فارسی» به امضا خواهد رسید.
در این نشست که روز سه‌شنبه، دوازدهم اسفندماه (ساعت ۹-۱۲) در محل صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری برگزار خواهد شد، دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و خانم نسرین پرویزی، معاون گروه فرهنگ‌نویسی و واژه‌گزینی فرهنگستان، سخنرانی خواهند کرد.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=9707
yun.ir/v73ez9

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

28 Feb 2021 17:00

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار می کند:
مراسم بزرگداشت مجازی مرحوم استاد اسماعیل سعادت
به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی مراسم بزرگداشت مجازی مرحوم استاد اسماعیل سعادت، زبان شناس، نویسنده و مترجم دوشنبه 11 اسفند ماه ساعت14:00 تا 16:00 برگزار می شود.
دراین برنامه حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حسین معصومی همدانی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اصغر دادبه عضو هیأت مدیره انجمن و سید علی آل داوود عضو هیأت علمی مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی سخنرانی خواهند کرد.
این مراسم به صورت زنده از صفحه اینستاگرام انجمن به نشانی :
https://www.instagram.com/anjomanasarmafakher2
پخش می شود.
همچنین علاقه مندان می توانند به صورت همزمان فایل های تصویری سخنرانان این مراسم را در صفحات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در فضای مجازی در آدرس های زیر مشاهده نمایند :
/channel/anjomanasarmafakher
https://www.aparat.com/mafakherefarhangi

@anjomanasarmafakher

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

27 Feb 2021 07:30

#واژه
#فرهنگستان در #صبح_بخیر_ایران
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

26 Feb 2021 07:32

آدمی را خاصیتی است که بدان ممتاز است از دیگر موجودات. آن خاصیت، که در آن غیر را با او مداخلت نیست، معنی نطق است، که او را به‌سبب آن ناطق گویند... و نطق، بالفعل نه، بلکه آن معنی قوّت ادراکِ معقولات، و تمکّن از تمییز و رویّت آن‌که بدان جمیل از قبیح و مذموم از محمود بازشناسد، و برحسب ارادت در آن تصرف کند، و به‌سبب این قوّت است که افعالِ او منقسم می‌شود به خیر و شر و حسن و قبیح، و او را وصف می‌کنند به سعادت و شقاوت، به‌خلاف دیگر حیوانات و نباتیات.
پس هرکه این قوّت را، چنان‌که باید، به‌کار دارد و به ارادت و سعی به فضیلتی که او را متوجه بدان آفریده‌اند برسد، خیر و سعید بُوَد.

#خواجه_نصیرالدین_طوسی، #اخلاق_ناصری.
#پرسه_در_متون
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

13 Mar 2021 07:30

زادروز #آلبرت_اینشتین
#واژه، گروه واژه‌گزینی #فیزیک
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

12 Mar 2021 11:00

امروز اولین سالگرد وفات معلم بزرگی است که از آغاز حیات اجتماعی تا آخرین لحظه عمر ،خود را وامدار مردم ایران میدانست و به کلام مستمر خودش(تا پلک میزنم خود را بدهکار مردم میدانم)در این راه جانانه قدم برداشت و خدمات بنیادین زیادی را به سر انجام رساند و در حوزه های مختلف خدمت همواره از سر آمدان عرصه بود.
آری امروز سالگرد رحلت دکتر اسماعیل یزدی ،(استاد ممتاز دانشگاه و از
چهره های ماندگار کشور در سال ۱۳۹۴) است، همو که نام نیکش همواره چراغ راه کسانی خواهد بود که میخواهند در عصر نتوانستن ها ،تلاش و فعل خواستن را به شاگردانشان بیاموزند
یادش گرامی و راهش پر رهرو

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

11 Mar 2021 14:16

بزرگداشت حکیم #نظامی گنجوی
#واژه
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

10 Mar 2021 07:30

✍🏼 به‌مناسبت روز «آبخیزداری»
واژهٔ فارسی «آبخیز» در متون قدیمی به‌معنی خیز و طغیانِ آب آمده و جزو مصوبات فرهنگستان اول است. امروز در علم کشاورزی «حوضهٔ آبخیز» یا «حوضهٔ آبریز» به پهنه‌ای از زمین گفته می‌شود که آب ناشی از بارندگی‌ها در آن به پیکرهٔ بزرگی از آب هدایت می‌شود. «آبخیزداری» نیز مجموعه‌فعالیت‌هایی است که برای جلوگیری از هدررفتن آب و استفادهٔ درست از حوضهٔ آبخیز انجام می‌شود. آبخیزداری به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند و در کشورمان گروه دانشگاهی و انجمن علمی و مجلهٔ علمی دارد. اگر مترجمان محیط‌زیست و کشاورزی، زبان فارسی را در برابر این اصطلاح علمی ناتوان می‌شمردند، اکنون به‌جای این واژهٔ فارسی و ترکیبات و مشتقات آن اصطلاحات بیگانه به‌کار می‌رفت.
#واژه‌شناسی
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

09 Mar 2021 07:30

به‌مناسبت سالروز برقراری نخستین تماس تلفنی در جهان
#واژه
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

07 Mar 2021 07:31

📚#فکر_کردن_از_کتاب_خواندن_هم_مهمتر_است
سرگذشت‌نویسی در میان ایرانیان و دیگر ملل مسلمان همیشه مرسوم بوده‌است. «نادره‌کاران» از جملهٔ این‌گونه تألیف‌هاست. در این اثر سرگذشت ششصدونُه تن از نامداران فرهنگی آمده‌است که در پنجاه سال اخیر درگذشته‌اند. استاد ایرج افشار به شرح زندگی و بیان عملکرد فرهنگی مردان و زنانی پرداخته‌است که در قرن اخیر، هریک به‌گونه‌ای، به گسترش فرهنگ و تمدن ایرانی کمک کرده و با نشر آثار خود گوشه‌های تاریک این تمدن کهنسال را روشن کرده‌اند. تمامی مطالب، پیش از این، در مجله‌های ادبی مختلف به‌چاپ رسیده‌است. مطالب کتاب در دو بخشِ ایرانیان و ایران‌شناسان، به‌ترتیب تاریخی، مرتب شده‌است. در انتهای کتاب، فهرست الفبایی برای کمک به کاربر در استفاده از اثر آمده‌است. آنچه مطالب این کتاب را از دیگر آثار این‌چنینی متمایز می‌کند، آشنایی نویسنده با نامورانی است که در این کتاب سرگذشت آن‌ها آمده‌است؛ مؤلف با اکثر آنان دوست، رفیق، همکار، و همسفر بوده‌است.
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

06 Mar 2021 13:39

#نوروزانه
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

05 Mar 2021 06:35

روز #درختکاری
#پرسه_در_متون
#گلستان، #سعدی
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

03 Mar 2021 07:31

به‌مناسبت روز جهانی #حیات_وحش
#واژه
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

02 Mar 2021 13:01

#انجمن_زبان_شناسی_ایران #همايش شركت در همايش رايگان است. لينك ورود به جلسه:

https://live.modares.ac.ir/b/lad-jgy-iek-qc3

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

02 Mar 2021 07:31

💥به‌مناسبت زادروز دکتر #علاءالدین_طباطبایی، عضو شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی

ترکیب در زبان فارسی: بررسی ساختاریِ واژه‌های مرکب. علاء‌الدین طباطبایی. تهران: کتاب بهار، ۱۳۹۵.
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

01 Mar 2021 07:30

#درست_نویسی
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

28 Feb 2021 07:31

زادروز دکتر #حسن_انوری
@cheshmocheragh

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

26 Feb 2021 13:01

@theapll
خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی ـ شمارۀ ۷۸

هفتاد و هشتمین شمارۀ خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان (بهمن ۱۳۹۹) منتشر شد. فهرست مندرجات این شماره از خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی بدین شرح است: سخن نخست: ملتی که معلمان بزرگ نداشته باشد بزرگ نخواهد شد (دكتر غلامعلی‌ حداد عادل)؛ آموزش املا و انشای فارسی در مدارس (۲): حافظه، رکن اصلی در آموزش املا (دکتر سیده ‏زیبا بهروز)؛ کتاب‌های درسی زبان و ادبیات فارسی از گذشته تا حال (۱): ساختار آموزش در ایران (فرناز صادقی)؛ کاربرد مصوّبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۷): واژۀ «قرنطینه» (محمود ظریف)؛ نکوداشت صدسالگی استاد احمد سمیعی (گیلانی)؛ برگزاری دومین جلسۀ شورای علمی گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی؛ اعلام نظر فرهنگستان دربارۀ استاندارد بین‌المللی نویسه‌گردانی زبان فارسی؛ برگزاری چهارمین دورۀ جایزه‌ و نشان ابوالحسن نجفی؛ تأسیس انجمن علمی ویراستاری ایران؛ برگزاری همایش کشوری دانش موضوعی ـ تربیتی آموزش زبان و ادبیات فارسی؛ معرفی کتاب درسی: املای صحیح ـ مخصوص کلاس‌های متوسطه و کنکور دانشکده‌ها (۱۳۳۹ش) (محدثه طاهری)؛ روزشمار رویدادهای ادبی بهمن ۱۳۹۹ (محدثه طاهری)؛ سخن پایانی: شعر «زندگاني از من خواست، در كمي فزودن را» (پروین دولت‌آبادی).

علاقه‌مندان می‌توانند هفتاد و هشتمین شمارۀ خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی را از پیوند زیر بارگیری و همچنین شماره‌های پیشین را اینجا مشاهده کنند.
https://apll.ir/?p=9651
yun.ir/qw1jr6

چشم‌و‌چراغ (واژه‌گزینی، فرهنگستان)

25 Feb 2021 07:18

به‌مناسبت #روز_پدر
@cheshmocheragh