جستارهای ابوالفضل خطیبی

07 Jun 2023 06:55

شاهنامه
نسخه برگردان از روی نسخه کتابت اواخر سده هفتم و اوایل سده هشتم هجری قمری ( کتابخانه شرقی وابسته به دانشگاه سن ژوزف بیروت 43.NC )
جلد اول



@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

07 Jun 2023 06:54

پرسش و پاسخ - نشست ۸۸
پرسش :
چرا چاپ جدید چهار جلدی یا دو جلدی ۱۳۹۳ با چاپ هشت جلدی ۱۳۸۶ در تهران که قبلا در نیویورک چاپ شده بود تفاوت دارد؟

پاسخ :
نسخه بسیار مهم و معتبر سن ژوزف بعد از چاپ هشت جلدی کشف شد و در بسیاری از بیت ها تعیین کننده است و دکتر خالقی سراسر این نسخه را با متن هشت جلدی مقایسه کرده است و....
آذر ۱۳۹۸

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

05 Jun 2023 11:44

کنسرت گروه شهپر
پیشکش به روان پاک زنده یاد دکتر ابوالفضل خطیبی

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

31 May 2023 11:52

ارج نامه دکتر منصور رستگار فسایی
سه یادداشت شاهنامه‌شناسی: یک تصحیح قیاسی در داستان سیاوخش(بازگوید یا ژاژ گوید)؛ خودکامگی کاوس شاه؛ مصدر سپَردَن در شاهنامه؟
ابوالفضل خطیبی
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

30 May 2023 18:37

پیام دکتر علاءالدین طباطبایی به نشست یادبود زنده‌نام دکتر ابوالفضل خطیبی در کتابسرای اردیبهشت کرمان - بهمن‌ماه ۱۴۰۱

@parsishenasi

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:17

پیام دکتر سجاد آیدنلو

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۴۰۲/۰۲/۲۵

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:16

پیام دکتر چنگیز_مولایی
بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۴۰۲/۰۲/۲۵

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:15

پیام دکتر محمدجعفر_یاحقی
بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۴۰۲/۰۲/۲۵

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:01

📷 گزارش تصویری آیین بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی

دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲

@iranianhht
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

21 May 2023 05:36

خطیب شاهنامه
سیری در زندگی و آثار دکتر ابوالفضل خطیبی

یونس شاه‌حسینی
فرهنگ قومس،فصلنامه‌فرهنگی- پژوهشی استان سمنان شماره ۷۳(زمستان ۱۴۰۱)
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 May 2023 18:32

بخشی از سخنرانی دکتر فریبا شکوهی در روز بزرگداشت فردوسی و زادروز دکتر ابوالفضل خطیبی

۱۴۰۲/۰۲/۲۵
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 May 2023 18:32

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.
۱۴۰۲/۰۲/۲۵
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 May 2023 18:31

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.
۱۴۰۲/۰۲/۲۵
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

16 May 2023 06:59

به یاد آخرین سخنرانی ابوالفضل خطیبی در گروه موزه های دفینه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰

پخش شده در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ در نشست شاهنامه پژوهی موزه دفینه

آخرین سخنرانی استاد در روز فردوسی را در پیوند با نشانی زیر ببینید:
/channel/dr_khatibi_abolfazl/1166

جستارهای ابوالفضل خطیبی

14 May 2023 22:23

گرامیداشت ابوالفضل خطیبی و معرفی نسخه‌ای از شاهنامه که احتمالا مورد استفاده حافظ بود توسط امیر ارغوان
دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲
ساعت ۱۰ تا ۱۲

نشانی: خیابان میرداماد، نبش کوچه دفینه، مجتمع موزه‌ها

@haftgordan

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

07 Jun 2023 06:54

پرسش و پاسخ - نشست ۸۸ اندیشگاه کتابخانه ملی

چرا چاپ جدید چهار جلدی یا دو جلدی ۱۳۹۳ با چاپ هشت جلدی ۱۳۸۶ در تهران که قبلا در نیویورک چاپ شده بود تفاوت دارد؟
آذر ۱۳۹۸

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

05 Jun 2023 11:45

کنسرت گروه شهپر
پیشکش به روان پاک زنده یاد دکتر ابوالفضل خطیبی

پند حکیم
شهپر / محسن مرعشی
اردیبهشت ۱۴۰۲فرهنگسرای نیاوران

آلبوم صوتی و تصویری این کنسرت را می توانید از قسمت کامنتها دریافت کنید.

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

01 Jun 2023 11:05

پرسش :
چرا کاوس با یک واو نوشته می‌شود؟

پاسخ استاد ابوالفضل خطیبی:
در مورد تلفظ کاوس: ملاک اصلی ما مانند نامهای دیگر صورت نوشتاری در شاهنامه است، یعنی کاوس، کاؤس و موارد اندکی کاؤوس. پس باید در تصحیح شاهنامه به صورت کاوس ضبط شود. اکنون باید دید تلفظ این نام چیست. در پهلوی کایوس یا کَیوس است (kāyōs). بنابر این در شاهنامه کاوس ضبط می شود و کاؤس (kāūs)تلفظ می شود.کاؤس به کاووس(kāvūs) تحول یافته که این تلفظ هم در شاهنامه اشکال ندارد. امروزه هم داود با یک واو می نویسند و داوود تلفظ می کنند.

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

31 May 2023 09:02

@dr_khatibi_abolfazl

مصدر سپَردَن در شاهنامه؟

در شاهنامه صیغه‌های مختلف مصدر سپردن فراوان به کار رفته است که معانی آن را می‌توان در دو گروه طبقه‌بندی کرد: یکی از مصدر پهلوی abespārdan یا abespurdan (بن مضارع: abespār؛ فارسی: سِپَر و سِپار) به معنی «واگذار کردن و تفویض کردن» (از ریشۀ spar- به معنی «رها کردن، از دست دادن») و دیگری از مصدر پهلوی spurdan (بن مضارع: spar؛ فارسی: سِپَر) به معانی «طی کردن، گذشتن، لگدکوب کردن» (از ریشۀ spar- به معنی «جَستن، پریدن، لگد کردن»).
در موردِ مصدر سپُردن در معانی «طی کردن، گذشتن، لگدکوب کردن» ، چنانکه جایگاه قافیۀ بیت‌ها نشان می‌دهد، صیغه‌های امر و مضارعِ آن، همه جا با فتح «پ» تلفظ می‌شود (مثلاً بسپَر و بسپَرَد)، ولی صیغۀ ماضی آن از مصدر سپُردن گرفته شده و– بازهم چنانکه قافیۀ بیت‌ها نشان می‌دهند- با ضمِّ «پ» تلفظ می‌شود (مثلاً سپُرد و بسپُرد). اینک برای هریک، نمونه‌هایی از شاهنامه می‌آوریم:
امر: برين پند من باش و مگذر ازين/ بجز بر ره راست مسپَر زَمين
مضارع: بدين شيرمرديّ و چندين خرد/ گمان مرا زيرِ پي بسپَرَد
ماضی: بسی بی‌پدر کرد فرزندِ خُرد/ بسی کوه و رود و بیابان سپُرد
در شاهنامه در بیش از ده بیت، سپُردن در معنی یاد شده، در زمان ماضی، سپُرد تلفظ می‌شود و با واژه‌هایی چون خُرد و گُرد و شمُرد بمُرد قافیه شده و در هیچ بیتی نیست که در محل قافیه بتوان سپَرْد تلفظ کرد. بنابر این، فعل ماضی سپُرد و صورت دیگر آن بسپُرْد در غیر محلِّ قافیه نیز باید به همین سان تلفظ شود نه به‌سانِ سپَرد و بسپَرْد. مثلاً در بیت زیر باید سپُردی تلفظ شود نه سپَردی، چنانکه استاد نازنین ما دکترخالقی مطلق در چاپ جدید سخن ضبط کرده‌اند:
سران را سپَردی سر، ایدر بمان/ گه آمد که بر تو سر آید زمان
استاد خالقی مطلق در واژه‌نامۀ پایان جلد یکم یادداشت‌های شاهنامه، برای سپردن دو مدخل در نظر گرفته است: یکی سپَردن در معنی «طی کردن، رفتن، لگد کردن، کوبیدن و گذشتن» با ارجاعات فراوان به بیت‌های شاهنامه و دیگری سپُردن با دو تفکیک معنایی: یکی «رفتن، طی کردن» با یک شاهد زیر:
به‌گيتي در از پهلوانان گُرد/ پي زال را كس نيارد سپُرد
و دیگری، معنی متداول آن یعنی «واگذار کردن و به دیگری دادن» با ارجاعات دیگر. بر این اساس، استاد خالقی هم در چاپ هشت جلدی و هم در چاپ جدید سخن در همه جا، در محل‌های غیر قافیه، فعل ماضی سپرد/ بسپرد را از مصدر سپَردن (به معانی طی کردن، گذشتن، لگدکوب کردن) گرفته و سپَرد/ بسپَرد ضبط کرده است، در حالی که در همه جا سپُرد/ بسپُرد، از مصدر سپُردن درست‌تر می‌نماید. مثلاً به موارد زیر توجه فرمایید:
پس ابليس وارونه آن ژرف چاه/ به خاك اندرآگند و بسپَرد راه
سياوش چو بشنيد بسپَرد راه/ پذيره شدش تازنان با سپاه
نگارندۀ این سطور نیز در تصحیح جلد هفتم شاهنامۀ استاد خالقی به پیروی از استاد، در دو بیت زیر به خطا بسپَرد ضبط کرده است:
همه کوه بسپَرد يک‌يک به پاي/ برِ رنجِ او هم نيامد به‌جاي
بسي پيل بسپَرد مردم به‌پاي/ نشد زآن سپه ده يکي بازِ جاي
بنابر این، از آنجا که در شاهنامه در همه جا در محلِّ قافیه، صورت ماضی فعل سپردن به معنی «طی کردن، لگدکوب کردن» و معانی نزدیک به آن، سپُرد تلفظ می‌شود، نمی‌توان به وجود مصدر سپَردن در کنار سپُردن اطمینان یافت. مگر آنکه شواهدی از کاربرد قطعی سپَرْد و بسپَرْد یافت شود. برخی فعل‌های دیگر زبان فارسی مانند شمُردن و بُردن نیز از همین قاعده پیروی می‌کنند و برای آنها نیز مصدرهای شُمَرْدَن و بَردَن نمی‌توان فرض کرد. در شاهنامه فعل امر شُمُردَن، شُمَر تلفظ می‌شود و با هنر قافیه شده است:
درِ پادشا همچو دریا شمَر/ پرستنده ملّاح و کِشتی هنَر

ابوالفضل خطیبی

برداشت از " سه یادداشت شاهنامه شناسی؛ ارج نامه رستگار فسایی"


@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

27 May 2023 17:11

دانای مینوی خرد، شخصیتی خیالی یا تاریخی؟
پیشنهادی برای نام نویسنده اصلی مینوی خرد،
نامۀ فرهنگستان، س13، ش2 (پیاپی: 50)، زمستان 1392
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:16

پیام دکتر تورج_دریایی
بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۴۰۲/۰۲/۲۵

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:15

پیام دکتر میرجلال‌الدین_کزازی

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۴۰۲/۰۲/۲۵

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:14

پیام دکتر جلال خالقی مطلق
بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ۱۴۰۲/۰۲/۲۵

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

23 May 2023 08:00

📷 گزارش تصویری آیین بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی

دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲

@iranianhht
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

20 May 2023 21:08

دانشگاه شیراز با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌کند:
آیین بزرگداشت «یاد روز فردوسی، خیام» و یادمان استادان «اکبر نحوی» و «ابوالفضل خطیبی»
یکشنبه، ۳١ اردیبهشت‌ماه ١٤٠٢، ساعت ١٠ تا ١٢
@theapll
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 May 2023 18:32

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.
۱۴۰۲/۰۲/۲۵
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 May 2023 18:31

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.
۱۴۰۲/۰۲/۲۵
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 May 2023 18:31

بزرگداشت فردوسی و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی.
۱۴۰۲/۰۲/۲۵
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

16 May 2023 05:34

‍ بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه زادروز ابوالفضل خطیبی

اشارات فردوسی به تعیین مرز ایران و توران در زمان منوچهر

می‌دانیم داستان آرش در شاهنامه نیست و در منبع او هم نبوده است، اما در چندین بیت به نام آرش و تیرافکنی او و تعیین مرز ایران و توران اشاره شده است. در داستان «رزم دوازده رخ»، ایرانیان به فرماندهی گودرز، در برابر تورانیان به فرماندهی پیران صف کشیده‌اند و پیش از آنکه جنگ آغاز شود، پیران در نامه‌ای به گودرز پیشنهاد صلح می‌دهد و یادآور می‌شود که حاضر است پیکی نزد افراسیاب بفرستد و از او اجازه بگیرد که هر شهری را که کیخسرو گمان می‌برد از آن ایرانیان است و تورانیان تصاحب کرده‌اند، بازپس دهد، درست مانند زمان منوچهرشاه که او با تعیین مرز میان ایران و توران (بخشش) در درازای رود جیحون، نظم نوینی را در جهان بنیاد نهاد:

چنان چون به گاه منوچهرشاه
به بخشش همی داشت گیتی نگاه

در بیت دیگری نیز به تقسیم‌بندی عادلانۀ سرزمین ایران و توران در زمان منوچهر اشاره شده است. افراسیاب پس از دیدن خواب دهشتناکی می‌گوید:

منوچهر گیتی ببخشید راست
هم او بهرۀ خویشتن کم نخواست

این گزارش با آنچه در زمان منوچهر در شاهنامه روی داده است، همخوانی ندارد. در شاهنامه خبری از تعیین مرز میان ایران و توران در زمان منوچهر و افراسیاب نیست و اساساً افراسیاب در زمان منوچهر ظهور نمی‌کند، بلکه در زمان جانشین او، نوذر و با کشتن همو، پای به عرصۀ نام‌آوری می‌نهد. در بیت دیگری بازهم به معاصر بودن افراسیاب با منوچهر اشاره شده و گفته شده است افراسیاب با منوچهر و نوذر و کیقباد بر سر کین بود:

ز سر با منوچهر نو کین نهاد
همیدون ابا نوذر و کیقباد

این اختلاف را چگونه می‌توان توجیه کرد؟ داستان از این قرار است که بنابر روایت رسمی خدای‌نامه که سرچشمۀ آن به یشتهای اوستا می‌رسد و در منابع پهلوی و بیشتر منابع فارسی و عربی منبعث از خدای‌نامه باقی مانده است، افراسیاب در زمان منوچهر به ایران می‌تازد و بخشهای وسیعی از ایران را فراچنگ می‌آورد و منوچهر را در طبرستان در حصار می‌گیرد و در نهایت بین ایران و توران آشتی برقرار می‌شود، بر این قرار که تورانیان به اندازۀ یک تیرپرتاب از ایران عقب بنشینند. آرش کمانگیر تیری از کمان رها می‌کند که تا دوردست‌ها بر کرانۀ جیحون می‌نشیند و همین جیحون از آن پس مرز میان ایران و توران تعیین می‌گردد. بنابراین، هرسه بیت بالا به همین رویداد اشاره دارد که در شاهنامه نیست. بنابر شاهنامه در زمان کیقباد افراسیاب از ایران به آن سوی جیحون رانده می‌شود و جیحون به عنوان مرز دو کشور تعیین می‌شود، اما اشارۀ شاهنامه در بیت‌های بالا به تعیین مرز جیحون با تیرافکنی آرش در زمان منوچهر و افراسیاب منبعث از همان تحریر رسمی است که وارد تحریری از خدای‌نامه می‌شود که به شاهنامه رسیده است. توضیح بیشتر آنکه هنگام تدوین تحریری از خدای‌نامه که شاهنامه بر مبنای آن به نظم درآمده است، تغییرات بسیاری در این بخش رخ می‌دهد تا فضای لازم برای هنرنمایی‌های برخی خاندان‌های بزرگ ایرانشهر به‌ویژه خاندان سکایی سیستان و پهلوان پرآوازۀ خاندان، رستم، و خاندان کارن با پهلوانانی چون قارن و کشواد و گودرز فراهم شود، ولی اشاراتی از روایت رسمی کهن‌تر برای تعیین مرز ایران و توران در زمان منوچهر، به‌سبب شهرت و رواج آن، در این تحریر که با پهلوانان همدلی شده، باقی مانده است.

دکتر ابوالفضل خطیبی
اردیبهشت ۱۴۰۱

به نقل از کانال تلگرام جستارهای ابوالفضل خطیبی

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

14 May 2023 20:40

🌴درخت کاری به یاد زنده یادان:
دکتر ابوالفضل خطیبی و مرشد سید مصطفی سعیدی

شب 25 اردیبهشت ۱۴۰۲

به مناسبت روز ۲۵ اردیبهشت به یاد شادروان دکتر ابوالفضل خطیبی شاهنامه پژوه و ادیب سرشناس ایرانی و شادروان مرشد سید مصطفی سعیدی بروجردی آخرین نقال بازمانده نسل گذشته و با توجه به دوستی این چهره های شاخص کشورمان، دو درخت زیبا در "بوستان گل های زیبا"ی بروجرد در کنار یکدیگر کاشتم.
فرهاد دادوندی
@Farhad90news

درختان اهدایی "جمعی از دانشجویان استاد خطیبی"

@dr_khatibi_abolfazl