54086
O'qi va ko'taril! Kitob tahlili guruhi: t.me/joinchat/T4zTfxKzeMu073yK Kitob almashish guruhi: t.me/+Tj96NSH4NrMyZDgy Tijoriy takliflar uchun: @e_kutubxonabot
#Mamlakatlar_tanazzuli_sabablari
Odamlarning qanday iqtisodiy institutlar asosida yashashini siyosiy jarayon hal qiladi, bu jarayon qanday kechishini esa siyosiy institutlar belgilaydi. Masalan, fuqarolarning siyosatchilarni nazorat qilish va ularning faoliyatiga ta’sir ko‘rsata olish imkoniyatlarini mamlakatning siyosiy institutlari belgilaydi. Bu esa, o‘z navbatida, siyosatchilarning fuqarolar vakili ekani yoki yo‘qligi, shaxsiy boyliklarini ko‘paytirish hamda aholiga zarar keltirib, o‘z manfaatlari himoyasida ishonib topshirilgan (balki egallab olingan) vakolatni suiiste’mol qilishi masalasini aniqlab beradi. Siyosiy institutlarga konstitusiya va jamiyatning demokratik yoki gayridemokratik ekanligi kiradi, lekin siyosiy institutlar shular bilangina cheklanmaydi. Davlatning jamiyatni tartibga solish va boshqarish qudrati, layoqati ham shular sirasiga kiradi. Bundan tashqari, siyosiy hokimiyatning jamiyatda qanday taqsimlanishini, ayniqsa, turli guruhlarning o‘z maqsadlariga erishish yo‘lida yoki boshqa guruhlar maqsadlariga erishishining oldini olish uchun birgalikda harakat qila olish imkoniyatini belgilab beruvchi omillarni yanada kengroq mulohaza qilish ham muhim.
Modomiki, institutlar kishilarning xatti-harakatlari va intilishlariga ta’sir ko‘rsatar ekan, ular mamlakatlarni taraqqiyot yoki tanazzul sari yetaklaydi.
Shaxsiy iqtidor jamiyatning har qanday jabhasida muhim, ammo uni ijobiy shaklda yuzaga chiqarish uchun sharoit bo‘lishi kerak.
- Daron Ajemo‘g‘li, Jeyms A. Robinson. "Mamlakatlar tanazzuli sabablari"
📚 @e_kutubxona
#Vatandoshlik_dasturi
Asoslantirilmagan avtoritet egalari, gumashtalari yordami va yolg‘on asosida bir-birining yo‘lini tozalab, shuningdek, o‘z va o‘zgalar sirini saqlab [kompromat yig‘ib] iqtidorga keladi va hokimiyatga kavsharlanadi.
Mana "tanlov" oqibatlariga bir misol: mas’uliyatli faoliyat yuritish sifatiga ega bo‘lmagan, lekin qarorlarni shakllantiruvchi kengashlarga o‘g‘rincha kirib qolgan shaxslar, o‘z saviyasiga monand mansabdorlarni tanlaydi, ular esa o‘z navbatida huddi shunday maslahatchilarni topadi va hokazo.
Ikkita chiqish yo‘li bor:
• yoki byurokratiya davlatni yo‘q qiladi, xalq esa qo‘l siltab ("hech narsa menga bog‘lik emas, chiranishdan ham foyda yo‘q, chunki "tayog‘ing bo‘lmasa, nog‘ara foyda bermaydi" deb) qolaveradi.
• yoki vatandoshlar yig‘ilib, qo‘rqmasdan, noliyvermasdan byurokratiyani yengadi. Xalol, professional, beg‘araz va izchil bo‘lish talab qilinadi. Bunga faqat Vatanini sevadigan va hurmat qiladigan vatandosh qodir.
- Yulo Vooglayd. "Vatandoshlik dasturi" kitobidan
📚 @e_kutubxona
Kitobxonlar uchun kichik so‘rovnoma
Siz uchun "Urush haqida yozilgan eng yaxshi kitoblar beshligi" qaysilardan iborat?
Kitob nomlarini tartib raqami asosida quyidagi manzilga yuborishingiz mumkin:
• @rayosat_bot
🌐 Jahon adabiyoti
✍ Boris Vasilev
📓 "Ro'yxatlarda yo'q edi nomi"
⚙ Roman
⚖ 9,3 MB
🔎 PDF
📄 256 sahifa
📚 @e_kutubxona
#Kuchsizlar_kuchi
Taraqqiyot uchun, avvalo, insonning o‘zi taraqqiy etishi kerak, inson esa taraqqiyotni barpo qiladi.
— Vatslav Gavel. "Kuchsizlar kuchi"
📚 @e_kutubxona
#Turkiston_qaygʻusi
"Yer aylanib sayohat qilinglar, undagi uchragan narsalarga ibrat ko‘zi bilan qarab foydalaninglar” degan Qur’on amricha himmatlik ilm egalari, millatsevar vatan o‘g‘illari imkoniyat boricha ichki-tashqi, ayniqsa, xorijiy
mamlakatlarni sayr-sayohat qilib, ulardan har yoqlama ibrat olishlari albatta lozimdir. Boshqalarni ko‘rib uyg‘onmoq, ulardan ulgu olib himmatlari qo‘zg‘almoq kabi ishlar hamda insoniyat olamida bo‘lish imkoniyatlari bordir.
- Alixonto‘ra Sog‘uniy. "Turkiston qayg‘usi"
📚 @e_kutubxona
#Vatandoshlik_dasturi
Ma’muriy choralar — ya’ni qonunlar, qarorlar, turli taqiqlar, buyruqlar va jarimalar, ularni kim qabul qilishidan qat’i nazar, u politsiyachi, inspektor yoki boshqa turdagi mansabdor shaxs yoki idora bo‘ladimi inson xatti-harakatlarining o‘ndan bir qisminigina tartibga soladi xolos.
Ma’muriy nazorat normativ (tartibli va ijobiy) xulq-atvorni kafolatlamaydi. Axloqiy tushunchalar tizimi va ijtimoiy nazorat joriy qilinmas ekan, har bir burchak va butaning orqasiga militsiya xodimi qo‘yib chiqilsa ham, yo‘llarda harakatlanish madaniyatini yaxshilashni umid qilmasa ham bo‘ladi. Katta ehtimol bilan, "tezliksevar" haydovchilar hajmi ham, mast holda mashina boshqarayotganlar soni ham kamaymaydi.
- Yulo Vooglayd. "Vatandoshlik dasturi" kitobidan
📚 @e_kutubxona
#Turkiston_qaygʻusi
Turkiston xalqi ongsizlik, ilmsizlik kasofatidan shu kabi qulay sharoitlar bo‘la turib ham, bulardan o‘z vaqtida foydalanish yo‘llarini topolmadilar. Ochiq bir maqsadni o‘z oldilariga shart qilib qo‘yib, tashkiliy ravishda ish olib borish uchun harakat qilg‘udek birorta odam yo‘q edi. O‘zlarining kelgusi istiqbollari uchun hech qayg‘urmas edi. Chunki, bu bechora xalq xurofot zulmati, johiliyat botqog‘iga butunlay botgan edi. Bunga shu davrdagi muhit aybdordir. ur’onning "Bilganlar bilan bilmaganlar har to‘g‘rida teng kela olmaydilar", degan hikmatlik so‘zini albatta amalga oshirish kerak edi.
Nima uchun keyingi asrlarda Turkiston xalqi bunday johiliyat botqog‘iga botdi? Buning bosh sababi — dinni asosi bilan tushunmagan ilm-madaniyat dushmanlari hokimiyat tepasida bo‘ldilar. O‘zlarini din homiylari deb e’lon qilib, xalqni ma’rifat nuridan mahrum, zamonaviy fanniy ilmlardan butunlay yiroq tutdilar. Chet davlatlar bilan aloqa bog‘lamadilar, o‘qish-o‘qitish ishlariga hech qanday ahamiyat bermadilar. Shuning uchun Turkiston xalqining ichida uyg‘onish, fikr ochilish va bor sharoitdan foydalanish imkoniyatlari bo‘lmadi.
Davlatning inqirozi, millatning ongsizligiga shu johillar sababchidur.
- Alixonto‘ra Sog‘uniy. "Turkiston qayg‘usi"
📚 @e_kutubxona
#Vatandoshlik_dasturi
Majburiylikda tanlov erkinligi yo‘q va bunday vaziyatda hech narsani hal qilib [qaror berib] bo‘lmaydi. Inson o‘zini tanlov vaziyatida his qilgandagina qaror berishi (nimanidir hal qilishi) mumkin. Qaror qabul qilish, qarorni rad etish, yoki uni kechiktirish javobgarlikni (mas’uliyatni) ergashtirib kelishini inson haqiqiy, (sof) tanlov holatidagina tushunadi. Bu haqda insonlar bir-biriga muhim vaziyatlarda doimo eslatib turishlari kerak!
Tanlov imkoniyati bo‘lgan vaziyatdagina qaror qabul qilish mumkin.
- Yulo Vooglayd. "Vatandoshlik dasturi" kitobidan
📚 @e_kutubxona
#Qalblardan_soʻrang
Jahshologiya
Agar farzandlarimiz Messi haqida Umar roziyallohu anhudan ko‘proq ma'lumotga ega bo‘lsa, Xadicha onamizdan ko‘ra Shakirani ko‘proq tanisa, ana shu "jahshologiya".
📚 @e_kutubxona
#Nazm
Muhammad Yusuf tilidan
(Bitilmagan so‘nggi she’r)
VIDO
Rizqim uzilganga o‘xshaydi, chog‘i,
Izlama, hech qanday tashhisu, malham.
Tobora avjlanar dardning o‘chog‘i,
Yetolmasam kerak Toshkentgacha ham.
Tek qo‘y, kuzatmagin, vujudim og‘rir,
Ellikqal’a degan yurtda ne gunoh
Vatanning sharqida tug‘ilib, oxir,
G‘arbida o‘lmoqni bitibdi, Alloh!
Ig‘vo tarqatmanglar maza-bemaza,
Mabodo, yuz bersa biror bir kor-hol.
Toshkentda ochmasin, hech qanday aza,
Sim qoqqin, Abdulla Orifga darhol!
To‘xta, aytib qolay, jon pishmasidan,
Hammasi joyida: seyf, stol, palos...
Faqat Yozuvchilar uyushmasidan,
Bir varaq ariza qarzim bor, xolos.
Aytgancha, stolim chap tortmasida,
Bir shoir yigitning qo‘lyozmasi bor.
Adashmasam, edi yurtga qasida,
Shuni nashriyotga-taqrizga yubor.
Og‘zim quriyapti, suv ber, bir qultum,
"Ruh o‘zin ulfati jondan toʻymoqda".
Oh, ota bo‘lib men, nima ham ko‘rdim,
Yuragim kuymoqda, ichim kuymoqda!
"To‘rt" bolamdan birin menda ko‘ngli yo‘q,
Nima qilay axir, Xudoyim aytsin.
Nazira o‘gaymas, uning o‘g‘li yo‘q,
Boburga aytinglar, Darxonga qaytsin!
Shoirning she’rlari-taqdiri, derdi,
Rosti ishonmasdim, bosmasdi titroq.
Nahot, Robbim menga shunday dard berdi
Taqdirim bo‘ldimi "Lolaqizg‘oldoq"!?
Jonsiz jigarimga botmoqda tikan,
Qoraytirib borar yuzlarimni g‘am.
Aslida, she’rlarim peshonam ekan,
To‘yin ko‘rolmadim qizlarimni ham.
O‘lsam, uch qizimga bo‘ladi og‘ir,
Ehtimol, ular ham qilishar toqat.
Yig‘lashib, yig‘lashib ko‘nadi oxir,
Onamni ko‘ndirib bo‘lmaydi faqat!
Kor qilmaydi unga hech himmatingiz,
O‘zin ado qilar, jonini yeya
Ayting sekingina-Muhammadingiz,
Ketdi MUHAMMADning yoniga-deya.
Soat nechchi bo‘ldi, qosh qoraydimi,
Jonga tegdi dersan, shu shoiri ham.
"Menga havo yetmas...", jon toraydimi,
Buncha hayalladi, Azroili ham.
Kelishin kutamiz endi nachora,
Bir shoir jonida intiqomi bor.
Aytgancha, uch kundan keyin, bechora,
Nozima qizimning imtihoni bor.
Eh, nima bo‘lar-a, rektorga borgin,
Bir iltimos qilgin, uchrab o‘ziga.
Tegsa, tegibdida, yordami axir,
Muhammad Yusufning bitta qiziga.
Ana kelayotir, ajal pishqirib,
Uzmoq bo‘lar rizqu-saodatimni.
Qaysi bir so‘zimda olar...ishqilib,
Aytishga ulguray Shahodatimni.
Oh, nima deysan-a, Naziramga ayt,
Sho‘rlikni yoz qolib, qishi tushmasin.
Yana tilga chiqar, o‘zim bitgan bayt:
"Nomard odamlarga ishi tushmasin!"
Unga shon kerakmas, unvon kerakmas,
Yetadi xilqatu-xayoli degan.
Unvon berib ketay men unga, abad,
Muhammad Yusufning ayoli degan!
Ichim achiyapti Adabiyotga,
Arzirli bo‘lmadi, o‘gitlarim ham.
So‘zini muhrlab abadiyatga,
Odam bo‘larmikan shogirdlarim ham?
Bilaman, yozadi qalamin o‘pib,
Sirojiddinlaru, Azim Suyunlar.
Qo‘rqaman, qo‘shiqchi shoirlar qo‘pib,
Bosib kelmasmikan qaro quyunlar!
Nahot o‘z o‘zimdan ko‘nglim to‘lmasa,
Chala qoldi saboq, bo‘ldi endi kech!
Faqat bir o‘gitim: dardi bo‘lmasa,
Shogirdman demasin Muhammadga, hech!
Muhammaddan iymon, Yusufdan jamol,
Yashadim, lek shoir jismi bilan, men.
Gunoh ham qilganim rostdir, ehtimol,
Ikki Payg‘ambarning ismi bilan, men!
O‘zi kechirguvchi, istig‘for aytgum,
Darig‘ tutma mendan muhabbatingni.
O‘zingdan yaraldim, o‘zingga qaytgum,
O‘zing kechir sodda Muhammadingni!
O‘LIM NIMA,
BU HAM BITTA SAYR, ONA,
O‘G‘LING QARO YERGA KЕTDI
XAYR ONA...!
✍ O‘lmasbek Samarqandiy
📚 @e_kutubxona
#Vatandoshlik_dasturi
Jamiyatni tartibga solishning asosiy mexanizmi - bu axloqdir. Ma’lumotlarga ko‘ra, inson xatti-harakatlarining 60 foizi axloqiy me’yorlarga bog‘liq.
Axloqiy va g‘ayriaxloqiy xulq o‘rtasidagi chegarani ko‘rsatishning yengil misoli
taqiqlansa-da, dalaga zaharli moddalarni (pestisidlarni) sepib, asalarilarning o‘limiga sabab bo‘lgan dehqon harakatlarida ko‘rish mumkin. Yuridik nuqtai nazardan, bu harakatni xohlagancha talqin qilish mumkin, ammo uyat hissi bo‘lmasa, unda hech qanday qonun yordam bermaydi. Qonunlar axloqiy qadriyatlar tizimining o‘rnini bosa olmaydi.
Insonning xulq-atvori va ijtimoiy hayoti asosan axloq bilan tartibga solinadi. Ma’lumotlarga ko‘ra, insonlarning 60 foiz xulq-atvori vijdonga, bilimga va axloqiy me’yorlarni hurmat qilishga bog‘liq. Axloqni hech narsa bilan almashtirib bo‘lmaydi. Agar axloq ishlamasa, jamiyatdagi barcha institutlar tashkilotlar, muassasalar, jamoalar, oilalaru boshqa hamma narsa zulmatga yuz tutadi.
- Yulo Vooglayd. "Vatandoshlik dasturi" kitobidan
📚 @e_kutubxona
#Fozil_odamlar_shahri
JAHOLATDAGI SHAHARLARNING
AHOLISI HAQIDA SO‘Z
Adashgan jaholatda qolgan shaharlarning aholisiga kelsak, ularning ruhlari kamol topmagan bo‘ladi, chunki ular (ruhni tarbiyalash o‘rniga) faqat moddiy mulk, noz-ne’matlarga qiziqadilar va dastlabki tushunchalar yordamida haqiqiy baxt-saodat haqidagi haqiqatlarni o‘zlashtirib olmaganlar. Ular ishongan moddiy mulk, buyumlar abadiy emas, buziluvchi, yo‘qoluvchi bo‘lgani, ba’zilari avvalroq, ba’zilari keyinroq yo‘qoluvchi bo‘lgani sababli, ularning modasi yo‘qolmaydi-yu, boshqa (keraksiz) chiqindilarga aylanishi mumkin. Bu chiqindilar ham aynib, chirib ketganida eng oxiri yana ilk unsurlar holiga keladi.
Shundan so‘ng o‘sha ilk unsurlar turlicha birlashib, aralashib, (Yer yuzida yana jonli va jonsiz mavjudotlar paydo bo‘lib) yangi hayot boshlanadi. Bu ilk unsurlardan qanday mavjudot paydo bo‘lishi ular aralashadigan muhitning holatiga bog‘liq.
Fazilatli shaharlar aholisi esa, ularning ruhlari avvalgi ajdodlari qoldirgan ma’rifat va ma’naviyatni o‘zlashtirib, kamolotga yetishganlari sababli moddiy mol-mulklarga kishanlanib, qattiq bog‘lanib qolmaydilar. Ular aslida, fitratda vijdonli, sofdil bo‘lgani sababli dunyoviy hayotda ba’zi yomon xulqlarga berilib, gunoh, yomon ishlar qilgan bo‘lsalar, vijdonan, ruhan azoblanadilar, avvalgi fazilatlari bunday tuban ishlarga qarshilik ko‘rsatadilar va shu sababli yana azoblanadilar. Jaholatdagi shaharlarning aholisi baxt-saodat deb o‘ylab tuban ishlarni qilayotganida ular ruhining aqlli qismida qattiq-og‘riq paydo bo‘lsa ham, hissiy lazzat bu og‘riqni sezdirmay qo‘yadi. Agar inson hissiyotlarini jilovlay olsa, ruhning aqlli qismi yomon xulq va tuban qilmishlardan og‘riq sezadi va moddiy buyumlar, zebu ziynatlardan uzoqlashadi. Biror falokatga uchrab, xafa bo‘lgan odam hissiy rohat vaqtida qayg‘usini unutganiday, hissiy rohat tamom bo‘lganida yana qayg‘usi esiga tushganiday holat yuz beradi. Shunga inson hissiy rohatlar bilan doimo mashg‘ul bo‘laversa, ruhining sog‘lom qismi qayg‘u-kulfati bergan vijdon og‘rig‘ini sezmay yashayveradi. Hissiy rohatlar, lazzatlar jism zaiflashganida yoki jonsizlanganida tugaydi, ana shunda ruh o‘z hayotida qolgan yomon qilmishlari, gunohlarini eslab, doimiy azoblanaveradi. Agar shunday holat oddiy fuqaroga nisbatan ancha baland mavqedagi odamda yuz bersa, uning tortadigan azoblari oddiy odamning azoblariga nisbatan ko‘p marta og‘irroq bo‘ladi. Agar shunday (yuqori mavqedagi) odamning qayg‘usiga o‘ziga o‘xshash do‘stlarining ham qayg‘ulari qo‘shilsa, azob-uqubatlar yanada kuchayadi va doimiy davom etadi. Baxt-saodatning ziddi bo‘lgan baxtsizlik shunday bo‘ladi.
Adashganlar shahrining aholisiga kelsak, uning boshlig‘i, raisi o‘zi haqiqiy baxt nimaligini bilsa ham, o‘zining qandaydir g‘azabli maqsadlariga yetishni ko‘zlab, xalqni yo‘ldan urgan, adashtirgan, shu sababli bunday shahar (davlat) aholisi xulqi buzilgan, ma’naviyatsiz bo‘ladi. Bunday shahar boshlig‘i ham, aholisi ham haqiqiy baxt-saodat yo‘lidan adashgani uchun baxtsiz bo‘ladilar.
- Abu Nasr Forobiy "Fozil odamlar shahri"
📚 @e_kutubxona
#Fozil_odamlar_shahri
Qalb shunday bir asosiy a'zoki, badanni undan boshqa hech qanday aʼzolar bilan idora qilib bo'lmaydi. Undan keyin miya keladi. U ham asosiy a'zolardan sanaladi. Lekin uning raisligi birinchi darajali bo'lmay, balki ikkinchi darajadadir. Bu shuning uchunki, u barcha a'zolarni boshqarishini qalb bilan idora qiladi. U faqat qalbgagina xizmat qiladi. Shunisi ham borki, uning tabiatidan maqsadi qalbga xizmat qilish boʻlgani uchun boshqa a'zolarga ham xizmat qiladi. Bu xuddi uy egasi boʻlgan kishiga o'xshaydi. U o'z tabiatidan odamlarga xizmat qilishi borasida oʻz xoʻjayiniga xizmat qiladi, uning oʻziga esa hovlining barcha odamlari xizmat qilganidek. Ikkala holatda ham xoʻjayinning istagiga koʻra xizmat qilishi turgan gap. Miya yurakdan keyin uning oʻrinbosari sifatida ish yuritib, xuddi uning xizmatini bajo keltiradi, shunda u asosiy a'zo moslanmagan holatga u moslanib oladi, shu bilan birga u yurakning olijanob xatti-harakati xizmatini bajo keltirib yuradi.
Shundan ma'lum boʻlishicha, qalb tugʻma haroratning bulog'idir. Harorat undan boshqa barcha a'zolarga oʻtadi, shunday qilib qo'llab-quvvatlanadi, oziq oladi. Bu esa tabiiy hayot ruhini yoʻgʻon tomirlar vositasi bilan qalbdan a'zolarga yuborish bilan bajo etiladi. Qalbning saqlanishi uzoq muddat davom etadigan haroratning tabiiy a'zolar ichida koʻrinishida davom etadi. Miya (addimog') qalb uzatadigan haroratni yumshatadi, shu bilan har bir a'zoga yetishadigan harorat unda oʻrtacha - moʻtadil holatda boʻladi. Bu miyaning eng avvalgi fe'l-harakatlaridan boʻladi. Shu bilan birga u avvalgi va umuman a'zolarga yetkazadigan xizmati sanaladi.
- Abu Nasr Forobiy "Fozil odamlar shahri"
📚 @e_kutubxona
#Fozil_odamlar_shahri
Bir toifa odamlar ham borki, ular tafakkuri zaifligi tufayli haqiqatdan chalg'ib ketadilar va tasavvurlaridan qay biri toʻgʻri-yu, qay biri yolgʻon, ajratolmay qoladilar. Ular hech bahs talab qilmaydigan haqiqiy tasavvurni ham yolg'on deb o'ylaydilar. Ular haqiqatni anglash uchun yaqinroq borganlarida zehni zaifligi tufayli chalg'ib ketadilar va haqiqatni aslidan boshqacha tushunib, yolg'onni oʻzlaricha haqiqat deb o'ylaydilar. Mabodo ularga tasavvurlari yolg'on tuyilsa, ular oʻzlarining tasavvurlari yolgʻon ekanligini bilmay asl haqiqatni yolg'on deb o'ylaydilar. Oqibatda bu odamlar "umuman haqiqat yoʻq, haqiqatga yetishdim deganlar oʻz- o'zini aldovchilardir, odamlarni haqiqat yo'lidan boshlamoqchi boʻlganlar yolg'onchi, kazzoblardir, ular bunday kattaroq mansabga yoki boylikka erishish maqsadida shunday soʻzlarni aytmoqdalar" deb o'ylaydilar. Pirovard natijada bu toifa odamlarning ba'zilari gangib qoladilar, boshqalari narsa va hodisalarni olisdan koʻruvchi yoki tushida (gʻira-shira) ko'ruvchi odamga o'xshab, haqiqat bor-ku ammo, uni bilishga odamzodning aqli yetmaydi, deb o'ylaydilar. Bunday odamlar oʻzlari bilgan narsalarni ham buzib talqin etishga intilib, erishgan narsalarini haqiqat emas, balki buzib talqin qilganlarini haqiqat deb o'ylaydilar.
- Abu Nasr Forobiy "Fozil odamlar shahri"
📚 @e_kutubxona
#Kuchsizlar_kuchi
Gʻavvoslikning muhim bir qoidasi bor, unga ko‘ra chuqur suv tubiga sho‘ng‘igan inson suv yuzasiga ko‘tarilayotganda qat’iy tartib va qoidalarga amal qilishi kerak, agar amal qilmasa vafot etishi mumkin. Bu “dekompressiya” deyiladi. Ayni jarayon siyosatda ham kuzatiladi: ma’lum bir totalitar rejim tubidan adolatlik hayotga ko‘tarilayotgan jamiyat ham siyosiy dekompressiya (destalinizatsiya, dekolonizatsiya va h.k.) talablariga rioya qilishi kerak. Agar rioya qilinmasa eski rejim asoratlaridan aslo qutulib bo‘lmaydi, balki u yana qaytalaydi.
— Vatslav Gavel. "Kuchsizlar kuchi"
📚 @e_kutubxona
"Kitobxonlar"
Hazramiy aytadi:
"Bir paytlar Qurtubada yashadim. Bir kuni kitob bozoriga kirdim. O‘zim uchun muhim bir kitobni qidirib yurgan edim, nogoh oldimdan o‘sha kitob chiqib qoldi. Nihoyatda go‘zal xat bilan, ajoyib sharhlar bilan yozilgan edi. Juda ham qattiq xursand bo‘ldim. Unga kattaroq narx aytdim. Sotuvchi bir kishi mendan ziyodaroq narx aytganini takrorlayverdi. Kitobning narxi haddan oshib ketdi. Shunda men kitob sotuvchisiga dedim:
- Kim ekan u, bu kitobni shuncha qimmatga oladigan? Kitobning narxi haddidan oshib ketdi-ku!
Sotuvchi menga bashang kiyinib olgan bir kishini ko‘rsatdi. Men u kishiga yaqinlashib bordim va dedi:
- Sayyidimiz faqihni Alloh aziz qilsin! Agar bu kitob siz uchun kerak bo‘lsa men olishdan voz kechaman. Narxini juda ham ko‘tarib yubordik!
U kishi dedi:
- Men faqih emasman. U kitobning ichida nima borligini ham bilmayman. Ammo a’yonlar orasida faxrlanish uchun men bir go‘zal kutubxona bino qilganman. O‘sha kutubxonamda bitta kitobga joy bor. Shu kitob juda chiroyli yozilgan ekan. Jildlari ham chiroyli ekan. Menga yoqib qoldi. Shuning uchun puliga parvo qilmayapman. Alhamdulillah Alloh menga ko‘p rizq berib turibdi!
Men unga dedim:
- Subhanalloh! Tishsiz insonga Alloh yong‘oq beribdi-da!
Bir kungina oldin narsalar bilan faxlanish o‘zimizning asrning kasalligi deb o‘ylagan edim. Ammo u juda qadimdan bor ekan. Insonlar barcha asrlarda insonligicha qolaverar ekan. Ularning faqat ismlari o‘zgarar ekan xolos!
Madaniyatni da’vo qiluvchilar juda ko‘p. Bittasi kitob sotib oladi. Uning yonida bir finjon qahvani qo‘yib rasmga tushiradi. Ammo kitobning ichida nima borligini bilmaydi. Bu ijtimoiy obro‘ga, keng tarqagan modaga aylandi. Juda ko‘pchilik shunga mubtalodir!
Ba’zilar iqtisod qiladigan faxrlanuvchidir. Ular suratga olib ovora bo‘lishmaydi. Boshqa faxrlanuvchi tushirgan suratni olib tarqatib qo‘ya qolishadi. Suratning ostiga bu kitobning juda yaxshiligini yozadi. Aslida kitob ichidan bexabar bo‘ladi!
Ba’zilar kitob rasmlarini xuddi ancha zamonlar oldin o‘qib bo‘lgandek qilib qo‘yadi. So‘ngra esa uni bir necha profillarda ko‘rasan.
Tabiiyki, men kitob bilan qahva suratini qo‘yishga qarshi emasman. Yoki kitob haqida go‘zal iqtiboslar qo‘yishga ham qarshi emasman. Bu ishlar go‘zal ishlarga sherik bo‘lishdir. Men qarshi bo‘lgan narsa madaniyatning da’vosidir.
Oq uy tomonidan e’lon qilingan Avraam Linkolnning tarjimai-holida uning qanaqa diplomlar, qanaqa mukofotlar olgani bilan bir qatorda qanaqa kitoblar o‘qigani haqida ham yozishgan ekan. Buni o‘qigan Avraam Linkoln o‘qilgan kitoblar qatorida u o‘qimagan kitoblarni ham qo‘shib ketishganini ko‘rib qoladi. Shunda yordamchisidan tezda o‘sha kitoblarni topib kelishini talab qiladi va ularni o‘qib chiqadi. Kishi uchun qilmagan ishini qildim deyishi ayb ekanligini aytadi!
- Abdulqodir Samarqandiy
📚 @e_kutubxona
#Turkiston_qaygʻusi
O‘tmishdagi O‘zbekiston o‘lkasida ming necha yuz yillar davom etgan mustaqil davlatimizdan 1865-yili chor Rusiyasining bosqinchiligi bilan ajragan bo‘lsak ham boshqa ishlarimiz o‘z qo‘limizda edi. Buning ustiga Buxoro, Xorazm hukumatlari esa 1920-yil o‘rtalarigacha saqlanib kelmish edilar. Butun sharoit qo‘llarida bo‘la turib, ongsizlik ofati, siyosat ko‘rligidan yuzlarcha yillab qutilmoqda bo‘lgan bu kabi qulay fursatni bekorga qo‘ldan chiqardilar. Yo‘q esa bu ikki o‘lka birlashib, uning ustiga xalq boyligi va yer boyligi qo‘shilar ekan, vatanimiz Turkistonda milliy va madaniy kuchlik bir davlat qurish qobusi kelmish edi. Biroq baxtimizga qarshi bizda mudofaa quvvati yo‘qligidan o‘z yerimizda g‘arib bo‘lib, o‘z merosimizga ega bo‘la olmadik.
Endi bu o‘rindagi mudofaa quvvati nimadan iborat ekanligini o‘quvchilarga bildirib o‘tmishimiz lozim bo‘ladi. Bosqinchilarga qarshi qo‘yilgan mudofaa quvvati esa shu hozirgi zamonaviy ilm-fan, qurol-jabduqqa ega bo‘lishdan boshqa narsa emasdir. Yalinib-yolvorib bulardan shafqat-marhamat tilamak shaytondan insof-tavfiq umid etmak kabidir. Shunga ko‘ra vatan bolalari
oldimizdagi kelajak kunlarni eskarib, zamonaviy ilm o‘qishga chin ko‘ngillari bilan kirishib, halol meros, o‘z vatanlarini egallash uchun mudofaa tayyorlashga tish-tirnoqlari bilan yopishsinlar.
- Alixonto‘ra Sog‘uniy. "Turkiston qayg‘usi"
📚 @e_kutubxona
"Endi Umarlar yo‘q. Endi Umarlardek munosib ummat ham yo‘q."
Ma’lumki, aksar davlatlar qonunlariga ko‘ra, amaldorlar biznes bilan shug‘ullanishlari mumkin emas. Shuning uchun ularning xotini, farzandi yoki jiyani kompaniyalar ochadi. Biror ish uchun tender o‘tkazilsa, ular yutadi. Sog‘lom raqobat yo‘q qilinadi, monopoliya tashkil qilinadi. Amaldor kursisidan ketgunicha yetti avlodiga yetadigan boylik to‘plab oladi.
Shuning uchun qaysi davlatni qaramang, davlat rahbarlarining farzandlari, jiyanlari va boshqa qarindoshlari shaxsiy biznesiga ega bo‘ladi.
Bu ahvol bizga islom tarixidagi bir voqeani eslatadi.
Xalifa Umar ibn Xattob roziyallohu anhu xalqning ahvolini bilish uchun bozorga bordilar. Qarasalar, bir tuya boshqalaridan semizroq ekan.
- Bu kimning tuyasi? - deb so‘radilar.
- O‘g‘lingiz Abdullohniki, deyishdi.
Umar roziyallohu anhu qattiq darg‘azab bo‘lib:
- Tez oldimga kelsin!!! - dedilar.
Abdulloh ibn Umar otalarining oldiga shoshilinch yetib keldi.
- Bu sening tuyangmi?
- Ha, ota. Men uni o‘z pulimga xarid qildim. Boqaman, sal katta bo‘lgach, boshqalar kabi sotaman.
- Odamlar tuyangni ko‘rganda mo‘minlar amiri (amirul mo‘minin) o‘g‘lining tuyasiga suv beringlar, mo‘minlar amiri o‘g‘lining tuyasiga yem bering, deyishadi. Oqibatda tuyang hammanikidan semiz, foydang hammanikidan ko‘proq! Shunday emasmi?!
- Balki, otajon - dedi Abdulloh.
Umar roziyallohu anhu hukm qildilar:
- Tuyangni sot, bu ishingga qancha pul tikkan bo‘lsang, o‘shani olib qol, foydaning barchasini musulmonlar baytul moliga qo‘yib qo‘y!
Endi Umarlar yo‘q. Endi Umarlarga munosib ummat ham yo‘q.
Endi siz bilan biz bormiz, xolos. Ahvolimiz o‘zingizga ayon.
Alloh bizlarga najot bersin!
- Mahmud Usmon
📚 @e_kutubxona
#Oy_tavsiyalari
May oyida mutolaa qilish uchun kitob tavsiyalari
• Diniy-ma'rifiy:
📓 "Iymon" (Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf)
• Jahon adabiyoti:
📓 "Aka-uka Karamazovlar" (Fyodor Dostoyevskiy)
• O‘zbek adabiyoti:
📓 "Ro‘yo yoxud G‘ulistonga safar" (Ahmad A'zam)
• Biografik:
📓 "Mo'jiza sodir bo'lmaydi" (Li Myon Bak)
• Shaxsiy rivojlanish:
📓 "Ulamolar nazdida vaqtning qadri" (Abdul Fattoh Abu G'udda)
• Mumtoz:
📓 "Lison ut-tayr" (Alisher Navoiy)
• Tarix:
📓 "Sayyid Nosirxon to‘ra Kosoniy" (Bahrom Irzayev)
• Ilmiy-ommabop:
📓 "Mamlakatlar tanazzuli sabablari" (Daron Ajemo‘g‘li, Jeyms A. Robinson)
📚 @e_kutubxona
KITOBGA QAYTISH
VIJDONGA QAYTISHDIR
Maqoladan parchalar:
Sharq olamida, muqaddas Islom dini ruhida yashagan xalqlar orasida kitob, yozuv, qog‘oz hamisha behad moʻtabar ne’mat hisoblanib kelgan. Shu bois odob risolalarida kitob bor uyda yotmaslik, yotish zarur bo‘lsa, kitobga qarab oyoq uzatmaslik, kitobni xuddi kitobning sohibini, ya’ni muallifini moʻtabar tutgandek moʻtabar tutish ta’lim qilinadi.
Kitobga e’tibor avliyo va alloma zotlar hayotida boshqacha shaklda namoyon bo‘ladi. Tasavvuf buyuklaridan birlari: “Agar karvonning birinchi tuyasiga kitob ortilgan bo‘lsa, men oxirgi tuyaning arqonini tahoratsiz ushlamayman!” – deganlar. Hazrat Nu’mon ibn Sobit Abu Hanifa – Imom A’zam: “Men umrim davomida qog‘oz bozoridan betahorat o‘tmadim”, deganlar. Bundan ma’lum bo‘ladiki, ilgari qog‘oz bozorlari alohida bo‘lgan.
Bu so‘zlar bizning xalqlarimiz kitob ne’matiga qanday buyuk hurmat bilan qaraganlariga dalildir.
Hazrati Abu Iyso Muhammmad Termiziy o‘z tasniflari bo‘lmish “Al-jomi’ as-sahih” (“Sunani Termiziy”) kitobi haqida so‘zlab: “Kimning uyida bu kitobdan bor bo‘lsa, o‘sha uyda hazrat Payg‘ambar (alayhissalom) gapirayotgandek bo‘ladilar”, deganlar. Bu so‘zlar butun dunyo ahliga ma’lum va mashhurdir. Demak, buyuk ajdodlarimizdan meros bo‘lib qolgan har bir kitob yonida uning aziz muallifi turishini ana shu muborak so‘zdan anglasak bo‘ladi.
Kitob o‘z mavqeiga qarab, qalbni tiriltiruvchi, shu’urni uyg‘otuvchi, haqiqatni bildiruvchi, insonni tarbiyat qiluvchi, jamiyatni poklovchi bir omildir.
Kitobga qaytish vijdonga qaytishdir. Kitobga qaytish haqiqatga, insofga, adolatga, ma’naviyat va ma’rifatga, umuman olganda, hayotga qaytishdir. Kitobsiz hayot ruhsiz hayotdir. Ruhsiz hayot esa o‘limdir.
- Mirzo Kenjabekning
(“Kitobga qaytish vijdonga
qaytishdir”) maqolasidan.
📚 @e_kutubxona
Ey pul bilan bolalarini olim qilmoqchi bo‘lgan! Qoplab pul sarfla, baribir bolalaringga ilmni sotib ololmaysan! Zero, bu ilm pul bilan olinadigan narsa bo‘lganda edi, uning zarracha qadri bo‘lmasdi!
Axir ko‘rmaysanmi, ahli ilm kishilarning aksari kambag‘al oilalardan chiqqan. Ko‘plab qiyinchiliklar ko‘rgan.
Ilmga mashaqqat bilan erishiladi. Uyqisiz tunlar, ko‘z yoshlar, ustozlar dakkilari, boshlar, oyoqlar, bellar, ko‘zlar og‘rig‘i bilan! Matonat, sabr - bardosh bilan!
Biroq aslo PUL bilan emas! Yalqovlik va tanballik bilan emas!
Shuning uchun ham, "Sahih"ida hadisdan boshqasini zikr qilmagan imom Muslim Yahya ibn Kasirning mana bu so‘zlarini huddi hadislarni keltirgandek keltiradi:
لا يستطاع العلم براحة الجسم
Ma’nosi:
Ilmga jism rohati bilan erishilmaydi!
- Mahmud Usmon
📚 @e_kutubxona
#Yangi_nashr
• Kitob nomi: «Xolid ibn al-Valid. Yengilmas qo'mondon»
• Muallif: Ali Ibrohim Akram
• Tarjimon: Gulinur Oymatova
• Nashriyot: Yangi asr avlodi
• Til: O'zbekcha
• Yozuv: Kirillcha
• Betlar soni: 688
• Muqovasi: Qattiq
• Chop etilgan yili: 2022
Ushbu asar, avvalo, muallifning aniq tarixiy manbalarga asoslangani, qolaversa, jang bo‘lib o‘tgan hududlarni shaxsan borib ko‘rib, xaritalarini shakllantirgani, islomning dastlabki, muhtasham yillarida sodir bo‘lgan janglar va voqealarni jonli tarzda tavsiflagani bilan ahamiyatlidir.
Narxi qancha?
• Bookuz: 70 000 so'm
• Azon kitoblari: 72 000 so‘m
• Qamar: 72 000 so‘m
• Hilol Nashr: 72 500 so‘m
• Asaxiy Books: 79 000 so‘m
Izoh: Kitob do‘konlaridan kitoblarni yuqorida ko‘rsatilgan narxda xarid qilishingizga «@e_kutubxona» sahifasi kafolat bermaydi.
📚 @e_kutubxona
"Kitobxonlar klubi"da navbatdagi №173 mutolaa uchun Sharlotta Brontening "Jeyn Eyr" asari tanlangan. Bo‘lajak muhokamaning "Eng yaxshi kitobxoni" deb topilgan ishtirokchisi ushbu ro‘yxatdagi kitoblardan biriga ega bo‘ladi.
Muhokama sanasi: 29-aprel, shanba (20.00 dan 23.00 gacha)
— — —
2023-yil mutolaasi uchun tanlangan asarlar ro‘yxati
— — —
Kitobxonlar klubi — Qizg‘in tafakkur maydoni. Faol qatnashing va sovg‘a sifatida kitoblarni qo‘lga kiriting.
#Yangi_nashr
• Kitob nomi: «Sayyid Nosirxon to‘ra Kosoniy»
• Mualliflar: Bahrom Irzayev, Nodirjon Abdulahatov
• Nashriyot: Azon kitoblari
• Til: O'zbekcha
• Yozuv: Kirillcha
• Betlar soni: 220
• Muqovasi: qattiq
• Chop etilgan yili: 2023
• Adadi: 3000
Ushbu kitobda favqulodda qobiliyat sohibi, qomusiy olim, Turkiston Muxtoriyatining maorif vaziri, Turkiston ozodligi yo‘lida shahid ketgan Sayyid Nosirxon tura Kosoniy (1873-1930) hayoti va faoliyati to‘g‘risida so‘z yuritiladi.
Monografiya, tarix, dinshunoslik, agiografiya va masavvuf adabiyoti bilan qiziquvchi kitobxonlarga mo‘ljallangan
Narxi qancha?
• Azon kitoblari: 33 ming so'm
• Qamar: 36 ming so'm
• Asaxiy Books: 45 ming so‘m
Kitob do‘konlaridan xarid qilishingiz mumkin.
📚 @e_kutubxona
#Turkiston_qaygʻusi
"Hayot tarixi insonlarning sinfiy kurashlaridangina iborat", degan xato fikr Karl Marks tomonidan o‘rtaga otilgan kundan boshlaboq, xalqaro yashirinib yotgan hasad o‘ti qo‘zg‘olib, insoniyat olamiga fitna-fasodlar eshigi ochilmish edi. Bu fikrni ko‘rlarcha qabul qiluvchi odamlar qo‘liga hukumat o‘tgandan so‘ngra xalq o‘rtasida sinfiy ayrimachilikni va ham xususiy mulkni yo‘qotish uchun ishchilar hokimiyati nomidan dahshatli qonunlar chiqardilar. Shuning natijasida qora ishchi, nodon dexqonlardan boshqa xalq ichida "haqlik-haqsiz" degan fitna g‘avg‘osi boshlandi. Dindorlarcha - Olloh odatiga, dahriylarcha tabiat qonuniga qarshi turishib, hayot olamida bir tekis haqli yaratilgan insonlar ichida bir qismini o‘zlari chiqargan xayoliy qonunlariga asoslanib, tub huquqlaridan butunlay mahrum qildilar.
- Alixonto‘ra Sog‘uniy. "Turkiston qayg‘usi"
📚 @e_kutubxona
Assalomu alaykum!
Ramazon hayiti muborak bo‘lsin, azizlar!
#Vatandoshlik_dasturi
Kimdir jurnalistlardan, kimlardir esa yong‘indan, o‘g‘ridan, politsiyadan, qamoqxonadan yoki Xudodan, jamoa yoxud hamkasblarning qoralashidan, turmush o‘rtog‘idan... qo‘rqadi. Agar inson axloq va axloqsizlik o‘rtasidagi farqni tushunish darajasidagi hushyor aqlga ega bo‘lmasa yoxud uyat hissini yo‘qotsa, unga hech narsa yordam bermaydi, u hoziroq ushbu kitobni o‘qishni to‘xtatishi mumkin - vaqtni behuda sarflashdan naf yo‘q. Agar cho‘chqa kabi yashash uyatli bo‘lmasa yoki kerakli ish qilinmayotgan bo‘lsa — bu axloq tarozisining buzilganligini anglatadi. Tizimni o‘rgangan, tushungan axloqsiz inson o‘z muhiti va jamiyati uchun xavfli bo‘lib, misli ko‘rilmagan darajada ahmoqona ishlarni qilish qobiliyatini shakllantira oladi.
- Yulo Vooglayd. "Vatandoshlik dasturi" kitobidan
📚 @e_kutubxona
#Vatandoshlik_dasturi
Oldinga siljish — o‘qib-o‘rganish bilan emas, balki odamlarning mulohaza qilishlari, tirishqoqligi, qat’iyati, tizimli fikrlashi hamda mehnatlari orqali bo‘ladi.
- Yulo Vooglayd. "Vatandoshlik dasturi" kitobidan
📚 @e_kutubxona
Maxsus loyiha: Kitob almashamiz
Bu yerda:
Kitob sotishingiz, sotib olishingiz, sovg‘a qilishingiz, almashtirishingiz yoki almashib o‘qishingiz mumkin.
