Telegram-канал faramarzmotamad - پدیدار شناسی قرآن: Unsorted

پدیدار شناسی قرآن

12 Jul 2021 15:56

۳۷-۱)سوره برخاستن(قیامه)
آیات آغازین این سوره ؛در چهارچوب سوره های آخرالزمانی؛ شروعی با قسم گفتن برای جلب مخاطب دارند. مخاطبانی که گویی چندان باور به سخنان و اخبار آینده و نزدیک ندارند و در انکارند . نه از این مخاطبان و هویتشان در سوره آگاهیم و نه آیات بطور مستقیم می گویند که گوینده آیات کیست چنانچه اگر نام رب هم بکار برده می شود ضمیر آن غایب است .
آیات اول و دوم دو سوگند می باشند .سوگند به روز قیامه که معنی آن روز برخاستن است:
"نه ؛سوگند به روز قیامه( ۱)؛و نه، سوگند به شخص ملامتگر! (۲)
طبری این روز را :روز رستاخیز و نفس لوامه را تنی ملامت کننده ترجمه و معادل سازی کرده ؛چنانکه در کشف الاسرار نیز به همین سان قیامه معادل رستاخیز و نفس لوامه را "تن نکوهیده خود رابر گناه کاری" آورده است.هرچه در تفاسیر پیش می رویم نفس لوامه به معنی و مفهوم نفس در علم النفس نزدیک تر می شود.طباطبایی به وجدان ملامت کننده مومن و یا کافر تفسیر می کند .اما درست تر آن است که پدیدارشناسانه در زمینه خود آیات که به ملامت و انذار مخاطب می پردازند گام برداریم و از زمینه اولیه آیات دور نگردیم و نفس را به شخص و یا کس ملامتگر ترجمه کنیم .آمدن "لا" بر آغاز دو آیه معنی سوگندها را به قاعده منفی می کند؛ هرچند که چنین برداشتی کمتر شده و نشان می دهد شیوه و قرائتی خاص بر معنی این دو آیه سیطره دارد که از آن محتملا دوریم .ساختار آیات کوتاه و شعری و اجد کوبش و تنش هراس انگیزی برای مخاطب است .فواصل و قوافی آخر هر آیه با آیه متناظر بعدی به خوبی حفظ می شوند و آهنگین بودن سوره را در تکرار خود القا می کنند:
آیا انسان حساب می کند (می پندارد)که هرگز جمع نخواهیم کرد استخوان های او را؟(۳)بلی قادریم سرو سامان بدهیم بنان (انگشتان :طبری)اورا (۴)بلکه انسان می خواهد در پیش روی خود فجور(بدی:سور آبادی) کند .(۵)
نکته مهمی که در خوانش پدیدارشناسانه آیات می باید پیوسته پیش روی ما باشد آن است که زمینه درست آیات چیست و کدام است ؛زیرا هر پاسخی که متن ارائه می کند، ناظر به چالش و سوالی است که پیش تر برای مخاطب اش شکل یافته است و اکنون ما رد آن چالش و گفتگو را در متن می یابیم. دو آیه بالا ؛بی تردید به گونه ای غیر مستقیم پاسخ انکار و ناباوری مخاطب از توانایی گوینده آیات بر دوباره زنده کردن آدمیان است. چنانچه آیات متن نیز در برابر این انکار مضمر ؛ بیانی قاطع بر قدرت خود بر این کار دارد. مخاطب آیات مطمئنا اعراب و کسانی اند که واجد نگاه دهر محور و به زبان امروز مادی و گیتیانه به تولد و مرگ آدمی می باشند و بعد از مرگ و خاک شدن ؛ زنده شدن و برخاستن آدمیان را از گورها محال می دانند.متن پاسخ می دهد و توانایی خود را حتی تا جمع دوباره انگشتان نیز نشان می دهد؛اما پرسش مقدر آن است چرا استخوان ها و عظام ؟ در کلام دینی و عقیده مصطلح ، افراد واجد روح و روانی هستند پس چرا به این نکته مهم و تحصیل حاصل بودن حضور ارواح پیش بارگاه ربوبی از سوی متن اشاره ای نمی رود و زنده شدن وابسته به بازگشت و سامان یافتن بدن گیتیانه می شود ؟یعنی چالش میان باور مندی و یا ناباوری به حیات مجدد در همین محل در میان طرفین باقی می ماند و اشاره ای به روح و نامیرایی ارواح نمی گردد؟
طرح این پرسش از سویی و نیز تعجیل نداشتن ما در یافتن پاسخ و تعلیق پاسخ های مقدر و پیشین از سوی دیگر شایدبه ما کمک کند تا در آیات و نیز سوره ای بعدی به پیگیری و شناخت بیشتری از مخاطبان آیات و آنچه مربوط به پدیدارشناسی مفهوم روح و یا روان در متن است نزدیک شویم .