Telegram-канал naqdagin - نقدآگین: Unsorted

نقدآگین

12 Aug 2024 14:44

📘آیندۀ مبهمِ «سنت نظری»
— در وصف کتاب‌هایی که از درمانِ درد ما عاجزند
(۲/۲)
✍🏻 #محبوبه_زمانیان

🍂 در نهایت، دیدیم که قربانی کردن شفاف‌سازی و بیان پیچیدگی‌های مساله به نفع ساقط کردنِ اعتبار پرسش اولیه، یعنی «تاریخ توهم اندیشه‌ی کمونیسم» توسط مفسر اجتماعی، به کشاندن بحث به جهانی می‌رسد که در آن، تمامی واقعیت‌های خام تاریخ، به حالت تعلیق در می‌آیند‌.

🍂 محدثی در مقام مفسر تاریخ از واژه‌ی «توهم» «ابهام‌زدایی» نمی‌کند، بلکه آن را «نسبی» می‌کند و در حالت تعلیقی قرار می‌دهد که نویسنده‌ی کتاب پیش از آن تلاش کرده‌بود، پیچیدگی‌های آن را بطور شفاف و تاریخی نشان بدهد.

🍂 این بزرگ‌ترین خطا و مهلک‌ترین سمی است که دانشگاهیان در طول تاریخ در صدد رفع آن برنیامدند و نتوانستند آینده‌ی شوم آن را تخیل کنند.

🍂 در نتیجه، بستر برای ورود اندیشه‌ی «پست‌مدرن» و «گلوبالیسم» آماده شده و فرقه‌ی «داس و چکش»، حالا به مدد آماده‌شدن بستر اندیشه‌ی پست‌مدرن، آن واقعیت‌های اجتماعی که نویسنده تلاش کرده‌بود به مخاطب نشان بدهد را، با ایده‌های «جهان‌وطنی»، به حالت تعلیق در می‌آورد.

🍂 نزاعی که در این جلسه رخ داده‌است، یک نزاع قدیمی در سنت اندیشه‌ی تاریخ اجتماع ایران است و امر جدیدی نبود و باز هم به ما ثابت کرد که مشکل از نبود منابع کافی مطالعه تاریخی نیست، بلکه مشکل این است که ایرانیان هیچ‌ درسی از شیوه‌ی اندیشیدن انسان غربی نگرفته‌اند.

🍂 برای انسان غربی، «روش اندیشیدن» به مساله بنیادی‌ترین مساله بوده است، و برای دستیابی به آن، هزینه‌های فراوان جانی و تاریخی داده‌است که نتیجه‌ی آن، شکل‌گیری «نظام فکری» و «سنت نظری» است.

🍂 در ایران، در جامعه‌ای که اندیشه چهارچوبی ندارد، سنتی ندارد، روشی ندارد، ورود هر اثر مکتوب درجۀ یک نیز بی‌اثر و بی‌نتیجه است.

🍂 عدم وفاداری به شیوه‌ی‌خاص اندیشیدن، به این بهانه که در اندیشیدن باید آزاد و رها بود، و همچنین نداشتنِ نظام فکری، چنان ضربه‌ای بر پیکر واقعیت‌های تاریخی می‌زند که حتا مرگ و کشتار بیش از صد میلیون انسان بی‌گناه توسط کمونیسم، از زبان چپ ایرانی حاضر در جلسه، آنچنان مهم نیست! چرا که در تاریخ، از این نمونه‌ها وجود دارد!

🍂 این ادعا بیش از هر چیز می‌بایست تمامی حضار در آن جلسه را به این هراس بزرگ می‌انداخت که چرا تا این حد ساده و آسان، کسی می‌تواند جنایاتی چنین عظیم و گسترده را کم‌اهمیت بداند؟

🍂 البته نتیجه‌ی چنین هراسی، باید به خودانتقادی علوم‌انسانی بیانجامد و به همین علت است که از روبرو شدن با این پرسش طفره می‌روند.

🍂 زمانی که محدثی مانند عوام جامعه که واژه را از اعتبار خود ساقط می‌کنند، واژه‌ی "توهم" را از اعتبار درون‌متنی ساقط می‌کند، تا به نتیجه‌ی دلخواه یعنی «سرکوب امر ملی» برسد، باید هم منتظر این بود که فرقه‌ی «داس و چکش»، به‌راحتی واقعیت جنایات کمونیسم را خون‌شویی کند.

🍂 این نشست بار دیگر نشان داد که مواجهه‌ی ما با پژوهش‌ها و آثار مکتوب دنیا، بدون خودانتقادی، یک مواجهه‌ی معیوب و افتادن در دام تکرار ابدی ندانستن و نیاموختن است‌.

🍂 اصرار بر گفتگو هم کاری عبث و بیهوده است. بر این باور هستم که مشکل اصلی، قشر خواص جامعه یا عوام جامعه «عدم گفتگو» نیست (اصلا تصور می‌کنم اینهمه اصرار بر گفتگو نشانه‌ی «کوتاهی فکر» است)، بلکه مشکل اصلی ما «عدم وفاداری به سنتی نظری» و «نداشتن دستگاه نظری» است. تا زمانی که چهارچوب فکری تا این حد ضعیف است هر گفتگویی صرفا نزاعی میان‌حزبی بیش نخواهد بود.

#فلسفیدن #نقد_روشنفکران #چپ_ایرانی

➖➖➖

🌾 @Naqdagin | @jaiibarayeman