Ишлатилинган, яратилинган, айтилинган, қўлланилган...
Феълнинг мажҳул нисбат деган шакли бор. Гапда ҳаракатнинг бажарувчиси ноаниқ бўлса, феъл мажҳул нисбатда ишлатилади. Бунинг учун феъл негизига -н (-ин), -л (-ил) қўшимчаларини қўшиш керак бўлади. Масалан:
— хат ёзилди (ёзмоқ — ёзилмоқ);
— китоб сотиб олинди (олмоқ — олинмоқ);
— сим уланди (уламоқ — уланмоқ).
Мажҳул нисбат қўшимчасини бир сўзга икки марта қўшиб бўлмайди:
— ишлатмоқ — ишлатилмоқ — ишлатилинмоқ ❌
— яратмоқ — яратилмоқ — яратилинмоқ ❌
— қўлламоқ — қўлланмоқ — қўлланилмоқ ❌
Демак:
Ишлатилинган | Ishlatilingan ❌
Ишлатилган | Ishlatilgan ✅
@qiziqarli_ona_tili
🔊📌 SHE'RIY SAN'ATLAR
📌📌 "T" harfi bilan boshlanuvchi san'atlar:
Tazod ➖zidlash
Talmeh➖tarixiy shaxs|voqeani keltirish
Tajnis➖jinos| shakldosh
Tashxis ➖shaxslantirish
Tanosib➖uyadish(ma'nosi yaqin) so'zlarni qo'llash
Tajohuli orif➖bilib bilaslikka olish
Tashbeh➖o'xshatish (
Tarse'➖2 mısra har bir so'zi qofiyadosh bo'lishi .
Tasdir➖bayt boshlagan so'z bayt oxirida kelishi
Tasbe➖1-misra tugatgan so'z, 2-misra boshida kelishi
Takrir➖takrorlash (chiziqchasz)
Tardi aks➖teskari qilib takrorlash
Tazmin➖sanatkor yaratgan asarni Boshqa shoir o'zgartirish kiritib yozishi
Tamsil➖misol keltirish
@qiziqarli_ona_tili
⚡️ "Maktabga yo‘q bir tiyin, to‘yga ming so‘mlab berar,
To‘y qilib, karnay chalurni orzu aylar bizni xalq."
Ilmu ma’rifat ham hunardan qoldi mahrum bizni xalq,
Ma’rifatsizlik balosig‘a yo‘liqg‘an bizni xalq.
Bir kishi millatparast o‘lsa, deyurlar dahriy deb,
Bir kishi millatni so‘ksa, izzat aylar bizni xalq.
Maktab o‘rnig‘a ochildi har mahallada mayxona,
Nafrat etmak nari tursin, shodu xandon bizni xalq.
Maktabga yo‘q bir tiyin, to‘yga ming so‘mlab berar,
Chorasiz mushkul kasalga mubtalodir bizni xalq.
Ibrat olmaydir boshiga shuncha kulfat kelsa ham,
Misli bir kaltak yo‘qotgan ko‘rga o‘xshar bizni xalq.
Ko‘r, desa, farq aylar yo‘li to‘g‘ri ila noto‘g‘rini,
To‘g‘ri yo‘lga boshlasang-da egri xohlar bizni xalq.
Har shaharda ixtilofdan, jiqqa mushtdan so‘z bo‘lar,
Ittifoqdan so‘z ochilsa, misli quyon bizni xalq.
Orzu qilmas o‘g‘lini "maktabda aylay tarbiya",
To‘y qilib, karnay chalurni orzu aylar bizni xalq.
Boshqalar bonka ochib,savdo qilib pul topsa-da,
Topganini shunda berib, och-yalong‘och bizni xalq.
Kes so‘zingni, ey qalam, bas muncha faryoding yetar,
Ko‘p baqirsang, og‘zingga toshlarni otgay bizni xalq.
© Cho‘lpon
@qiziqarli_ona_tili
Хил ёки ҳил?
Xар ҳил | Xar hil ❌
Ҳар хил | Har xil ✅
Турли ҳил | Turli hil ❌
Турли хил | Turli xil ✅
Ҳилма-ҳил | Hilma-hil ❌
Хилма-хил | Xilma-xil ✅
Лекин!
Хил-хил | Xil-xil ❌ (пишмоқ)
Ҳил-ҳил | Hil-hil ✅ (пишмоқ)
Хилол | Xilol ❌
Ҳилол | Hilol ✅
@qiziqarli_ona_tili
Таржимаи ҳол / tarjimayi hol
Лотин ёзувига ўтишда катта муаммолар вужудга келган ва улар яқин вақт ичида бартараф
қилинмаслиги ҳаммага аён.
Кирилл ёзувида жумла таржимаи ҳол кўринишида ёзилса, лотин ёзувида tarjimayi hol шаклида ёзилади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 24.08.1995 й. 339-сон “Ўзбек тилининг асосий имло қоидаларини тасдиқлаш ҳақида”ги Қарорида бундай дейилган:
«Изофали бирикмалар ажратиб ёзилади. Бунда изофа ундош билан тугаган сўзларга i шаклида, унли билан тугаган сўзларга yi шаклида қўшилади: dardi bedavo, nuqtayi nazar, tarjimayi hol каби».
Лекин бу қоидага амал қилинганини ҳеч кўрганмисиз? Лотин ёзувида ҳам кирилл ёзуви каби ёзиш урфга кирган. Икки ёзувдаги бу икки хиллик кўпчиликни чалғитади ва низоларга сабаб бўлади.
Лотин ёзувида қандай ёзасиз?
Tarjimai hol 🔸
Tarjimayi hol 🔹
@qiziqarli_ona_tili
⚡️ O‘zbek tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat imtihoni uchun ruxsatnoma berish boshlandi
📆 2023-yil 29-oktabr (yakshanba) kuni bo‘lib o‘tadigan o‘zbek tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat imtihoni uchun ruxsatnomalarni berish boshlandi.
📱 Test sinovida ishtirok etadigan talabgorlar ruxsatnomani my.uzbmb.uz saytining “Milliy sertifikat” bo‘limidan olishlari mumkin.
📌 Ruxsatnomada talabgorlar qachon, qayerda test sinovida ishtirok etishi ko‘rsatilgan bo‘lib, talabgorlardan belgilangan vaqtdan kechikmagan holda kelish so‘raladi.
✅ Talabgorlar test sinovi o‘tkaziladigan binolarga shaxsini tasdiqlovchi hujjat (pasport yoki ID-karta) asosida:
1️⃣-smenada 07:30 dan boshlab (test sinovi 09:00 da);
2️⃣-smenada 12:30 dan boshlab (test sinovi 14:00 da) kiritiladi.
❗️ Test sinoviga kechikkan yoki kelmagan talabgorlar uchun qo‘shimcha imtihon o‘tkazilmaydi.
@qiziqarli_ona_tili
🔊📌 SHE'RIY san'atlar:
Husni ta'lil➖chiroyli dalillash
Iyhom➖she'rda ikki ma'noli so'zni qo'llash( iyhomni faqat bir so'z hosil qoladi , tajnisda esa bir xil shaklli bir necha so'z ishtirok etadi)
Isroli masal➖maqol keltirish
Ishtiqoq➖o'zakdosh so'zlarni keltirish
Kitobat➖arab harflari shaklidan timsol yaratish
Mulamma➖ she'rni atayin 2va undan ortiq til so'zlari orqali yaratish
Mukarrar➖takror so'zlar ( chiziqcha bilan yoziladi)
Yod olish uchun qulay shaklda yozilgan❕❕
@qiziqarli_ona_tili
#Juda_kerakli
#milliy_sertifikat_imtihoniga_tayyorlanuvchilar_uchun_maxsus
🚫Kanal linkisiz ko'chirish mumkin emas.
👉@qiziqarli_ona_tili
@qiziqarli_ona_tili
Услубий хатоликлар
Хатоликлар турли хил бўлади. Сўзларни нотўғри танлаш ва ноўрин ишлатиш; матнда аниқлик, лўндалик ва ифодалилик талабларини бузиш услубий хатолик дейилади.
Мисол учун:
1. Оёғи билан тепди — маълумки, қўли ёки бошқа жойи билан тепиб бўлмайди. Тепиш сўзи айнан оёқ билан зарб беришни назарда тутади.
2. Мебель дўконидан қизил дарахтдан ясалган ёғоч стол сотиб олдим — дарахтдан ясалганидан кейин, темир стол бўлиб қолмайди-ку, албатта ёғоч стол бўлади.
3. Ишчилар қисқа муддат давомида тракторни тузатиш ишларини амалга ошириш бўйича қарор қабул қилдилар. — бу гапда ортиқча сўзлар кўпайиб кетган ва гап мураккаблашган. Бу гапни оддийгина қуйидагича ифодалаш мумкин: Ишчилар қисқа муддатда тракторни тузатишга қарор қилдилар.
—
Тилда турли услублар бўлади:
- сўзлашув нутқи услуби;
- илмий услуб;
- расмий ҳужжатлар услуби;
- публицистик услуб;
- бадиий услуб.
Ҳар бир услубнинг ўзига хосликлари бор. Бир услубга оид сўзларни иккинчи услубда ишлатиш ҳам услубий хатолик ҳисобланади.
Мисол учун:
Расмий маълумот: Ички ишлар органлари ходимлари гапга қулоқ солмайдиган қайсар мухбирни ўз хизмат машиналарига зўрға улоқтириб, тергов бўлимига судраб келдилар — бу гапда кўриб турганингиздек, расмий баёнотда оғзаки ва бадиий нутқдаги сўзлар қўлланган.
@xatoliklar
@qiziqarli_ona_tili
Assalomu alaykum azizlarim! Yangi kun barchaga muborak bo'lsin! Ezgulik va xush kayfiyat hamrohingiz bo'lsin!
@qiziqarli_ona_tili
Кўпчилик буни билмайди, лекин лотин алифбосига n ва g ҳарфларининг бирикмаси — алоҳида ng товуши киритилган. Бу бутун бир ҳарф ҳисобланади ва ҳеч қачон бир-биридан ажратилмайди.
Бўғин кўчириш қоидаларига кўра, ng ҳарфлар бирикмаси икки унли орасида келса, иккинчи унлига бирикади:
Sing-il ❌
Sin-gil ❌
Si-ngil ✅
Ko‘ng-il ❌
Ko‘n-gil ❌
Ko‘-ngil ✅
Расмда kenglik сўзи ҳам бор. Бу сўзда ng ҳарфи икки унли орасида эмас, бир унли ва бир ундош орасида келган. Қоида бўйича у унлига бириккан ҳолда бўғинларга бўлинади:
To-nggi ❌
Tong-gi ✅
So‘-ngra ❌
So‘ng-ra ✅
*Кирилл алифбосида нг бирикмаси йўқлиги учун, сўз син-гил тарзида бўғинларга ажратилади.
@qiziqarli_ona_tili