زمانی‌که اولین هوش مصنوعی شروع به تحلیل متون تاریخی کرد، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد روزی حرفۀ مورخان به‌عنوان دومین شغل پرتأثیر از AI شناخته شود.

✍ امروزه دنیای تاریخ‌نگاری با سرعتی چشمگیر در حال تغییر است. فناوری‌های دیجیتال نه‌تنها روش‌های تحقیق و تحلیل تاریخی را متحول کرده‌اند، بلکه خودِ مفهوم «تاریخ» و چگونگی روایت آن را دگرگون می‌کنند. در عصری که داده‌ها با حجم بی‌سابقه‌ای در دسترس‌اند و هوش مصنوعی، شبکه‌های مجازی و ابزارهای تعاملی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند، مورخان بیش از هر زمان دیگری نیاز دارند جایگاه تاریخ دیجیتال را بشناسند و درک کنند.

مجله «تاریخ و نظریه» که توسط انتشارات Wiley-Blackwell در ایالات متحده آمریکا منتشر می‌شود، در سال ۲۰۲۲ شمارۀ ویژه‌ای با عنوان «تاریخ و نظریه دیجیتال: روایت‌ها، روش‌ها و راویان در حال تغییر» منتشر کرد.
سه موضوع اصلی که در این ویژه‌نامه مورد بحث قرار گرفته‌اند، عبارتند از: نحوه استفاده مورخان از ابزارهای دیجیتال، مفاهیم کلیدی در دنیای دیجیتال و نقش و هویت راویان تاریخ در این عصر نوین.

📃 فهرست مقالات:

۱. استفان تاناکا: قدیم و جدید در تاریخ دیجیتال
این مقاله به دو روایت تاریخی از ریشه‌های تاریخ دیجیتال می‌پردازد: یکی کاربرد رایانه در تحلیل متون قدیمی و دیگری نگرشی به فناوری دیجیتال به عنوان بخشی از نظام اطلاعاتی که تغییرات بنیادی در درک ما از تاریخ ایجاد می‌کند. نویسنده پیشنهاد می‌کند مفهوم «گذشته» را باید به «گذشته‌ها» تبدیل کرد تا تنوع و پیچیدگی وقایع تاریخی بهتر درک شود.

۲. شهزاد بشیر: نوشتن تاریخ برای وب: بازپردازی دیجیتال روایت، شواهد و زمینه
در این مقاله فرآیند طراحی و شکل دهی یک کتاب دیجیتال درباره گذشته‌ها و آینده‌های اسلام شرح داده شده است. تاکید شده که ارائه دیجیتال ابزارهای گسترده‌تری برای خلق روایت و گسترش مفاهیم فراهم می‌آورد و پژوهش‌های انسانی می‌توانند از این ظرفیت بهره ببرند.

۳. جسی دبلیو تارگرسون: شیوهٔ تاریخ‌نگاری در عصر تاریخ‌نگاری دیجیتال
نویسنده معتقد است که تکیه تاریخی بر «منابع اولیه» تعریف دقیقی از روش تاریخی ارائه نمی‌دهد. او مدلی سه‌مرحله‌ای شامل منابع، داده‌ها، و ساخت واقعیت‌ها را پیشنهاد می‌کند که به درک بهتر و یکپارچه‌تر عمل تاریخی کمک می‌کند و شکاف بین تاریخ آنالوگ و دیجیتال را پر می‌کند.

۴. لورا کی. موراله: تاریخ به عنوان پادزهر: ضرورت مستندسازی در تاریخ دیجیتال
این مقاله درباره چالش‌های زودگذر بودن پژوهش‌های دیجیتال تاریخی صحبت می‌کند و ضرورت مستندسازی منظم و استاندارد آثار دیجیتال را مطرح می‌سازد تا تاریخ دیجیتال به عنوان فرایندی پایدار در جامعه علمی تثبیت شود.

۵. سیلکه شوواندت: گشودن جعبه سیاه تفسیر: روش‌های تاریخ دیجیتال به مثابه مدل‌های دانش
نویسنده نشان می‌دهد چگونه جامعه معاصر و وضعیت دیجیتال، روش‌های تفسیر تاریخی را شکل می‌دهند و الگوریتم‌ها به عنوان «جعبه سیاه»هایی عمل می‌کنند که بر فهم ما تأثیرگذارند. همچنین نقش مدل‌سازی و تصویری‌سازی در تاریخ دیجیتال به عنوان راهکاری برای فهم بهتر تفسیر بررسی شده است.

۶. استیون رابرتسون: ویژگی‌های تاریخ دیجیتال
این مقاله دو ویژگی کلیدی رایانه‌ها در تاریخ دیجیتال را شرح می‌دهد: پردازش داده‌ها و فراهم آوردن محیطی تعاملی و همه‌جانبه. نویسنده روند استفاده نامتوازن رایانه‌ها در تاریخ‌نگاری و نمونه‌هایی از پروژه‌های نوین دیجیتال را بررسی می‌کند.

۷. مارنی هیوز وارینگتون: به سوی به رسمیت شناختن تاریخ‌سازان مصنوعی
هوش مصنوعی بر اساس بازگشت به داده‌های گذشته برای پیش‌بینی و تصمیم‌گیری عمل می‌کند و می‌تواند به عنوان تاریخ‌ساز مصنوعی شناخته شود. نویسنده بحث می‌کند که منطق تاریخ ترکیبی از استدلال منطقی و باورهای پذیرفته‌شده است و شناخت تاریخ‌سازان مصنوعی بخشی از فلسفه تاریخ‌نگاری نوین است.

۸. وولف کانشتاینر: تقویت دیجیتال برای تاریخ‌نگاران: آیا می‌توان تاریخ، حافظه و نظریه تاریخی را به کمک هوش مصنوعی بازتولید کرد؟
ابزارهای هوش مصنوعی مانندGPT قابلیت تولید متن‌های تاریخی را دارند اما هنوز در دقت، پیگیری حقیقت و بازتاب اخلاق محدودیت دارند. با این حال، برای نظریه‌پردازان تاریخ، این ابزارها فرصتی برای آزمون فرضیات دربارۀ نوشتن تاریخ را فراهم می‌کنند.

۹. تامیکا گلوفتسیس: بازی درگیرکننده: انتخاب و مشارکت در حافظه هولوکاست از طریق بازی‌های ویدیویی
مؤسسات یادبود هولوکاست بیشتر روی روایت قربانیان تمرکز کرده‌اند و موضوعات پیچیده‌تر مانند نقش تماشاگران و همکاری نادیده گرفته شده است. نویسنده پیشنهاد می‌دهد بازی‌های ویدیویی می‌توانند به بازیکنان امکان تصمیم‌گیری‌های اخلاقی دشوار و فهم عمیق‌تر این مسائل را بدهند.

✅دسترسی به این مجموعه آزاد و رایگان است.

#تاریخ
#نظریه
#تاریخ_دیجیتال

@Dirooz_history

Читать полностью…

🎥دشمنان دولت ملی

🔹میلاد سراج: در پروژه تحقیقاتی دشمنان دولت ملی که با حمایت حزب اتحاد ملت ایران اسلامی به انجام رسیده است تلاش شده در مصاحبه با هشت تن از متخصصین و اساتید تاریخ معاصر ایران ضمن بررسی و پاسخ به ابهامات مطرح شده درباره کارنامه دولت دکتر محمد مصدق در چند سال اخیر، به تبارشناسی جریانات داخلی و خارجی معارض با تشکیل دولت و حاکمیت ملی در ایران پرداخته شود.

🔹این مجموعه سمعی-بصری در هشت قسمت از ۲۹ دیماه ۱۴۰۳ با پخش اولین مصاحبه در کانال یوتوب امتداد آغاز شده و در نهایت با پخش هشتمین مصاحبه در ۲۸ مرداد ۱۴۰۴ و همزمان با هفتاد و دومین سالگرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به پایان رسید.

بازنشر بخش‌هایی از این مجموعه هشت قسمتی را که با همکاری شبکه شرق تهیه شده است، در این ویدئو می‌بینید.

به مناسبت هفتاد و دومین سالگرد کودتا برعلیه دولت ملی دکتر محمد مصدق، لینک مستقیم مشاهده هر هشت مصاحبه در اختیار مخاطبان و علاقه مندان به تاریخ معاصر کشور قرار می گیرد:

- مصاحبه اول: سلطنت طلبان، مظفر بقایی و حزب زحمتکشان. (دکتر حسین آبادیان)
https://youtu.be/YhmsRgTgvSY?si=v-q1k6XdLQZm1fPG

- مصاحبه دوم: مصدق برای ایران چه می خواست و چه کرد؟ (دکتر نیکلاس گرجستانی)
https://youtu.be/ZlvhmtXJZQo?si=SxcdHWEQkuS8Lkvi

- مصاحبه سوم: خط استقلال- خط وابستگی (استاد محمد ترکمان)
https://youtu.be/lE_dhXf69Ig?si=Ha2QPVwd0LZHb6xz

- مصاحبه چهارم: مصدق، صنعت نفت ملی یا دولتی؟ (دکتر همایون کاتوزیان)
https://youtu.be/JVhpu-iC8gU?si=ykpv67enj2iJkbh2

- مصاحبه پنجم: دولت ملی و دستاوردهای آن (دکتر فرشاد مومنی)
https://youtu.be/9Ag5noIuIu4?si=ZLm63tFgPVkv8ID6

- مصاحبه ششم: دولت ملی و کودتا (استاد کوروش احمدی)
https://youtu.be/dPPqFt7Th-4?si=FSNMCx4xr_nA5gm5

- مصاحبه هفتم: دولت ملی و نظام جهانی سرمایه ( دکتر میلاد سراج)
https://youtu.be/EERFIRQSpb8?si=K3uArhGm287wSLlw

مصاحبه هشتم (آخر. پیامد کودتا. دکتر ملایی توانی)

https://youtu.be/rabxlkdbCqE?si=SPU3XnCSl8QQIHhy

@sharghdaily
sharghdaily.com

Читать полностью…

🎞 شبکه یوتیوبی «مردم‌نامه»: حضور جهانی پژوهشگران علوم انسانی ساکن ایران

👈 اخیرا مردم‌نامه،‌ به عنوان یکی از شبکه‌های علمی پیش‌رو که از سوی پژوهشگران علوم انسانی و ساکن ایران اداره می‌شود،‌ در یوتیوب Mardomnameh/videos">کانالی تاسیس کرده و محصولات خود را در آن عرضه می‌کند. این امر از آنجا ارزشمند است که نشان می‌دهد جامعه علمی درون ایران، با وجود همه مشکلات، هنوز به خوبی سخن می‌گوید و می‌تواند یافته‌ها و خواسته‌های خود را بیان کند. راه‌اندازی کانالی در یوتیوب، به خوبی می‌تواند مشارکت در جریان جهانی ایران‌شناسی باشد.

👈 بنده به عنوان کسی که به صورت عمیق با ده‌ها ایران‌شناس مستقر در قاره‌های مختلف جهان در ارتباط هستم، شهادت می‌دهم که اگر چیزی به نام علم ایران، علم اسلامی، تعهد دانشگاه‌های ایرانی به منافع ملی و امثال آن وجود داشته باشد، رسیدن به آنها، تنها از طریق انتشار بی‌ادعای آثار علمی توسط ایرانیان دانشمند ساکن ایران ممکن است و هیچ ادعا و پروژه پر سر و صدایی نمی‌تواند جای آنچه اصحاب مردم‌نامه بدان دست زده‌اند را بگیرد. پس بیش‌باد اقداماتی این چنین!

کانال جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
/channel/peymaneshaghi110

Читать полностью…

جنگ مردم و نامردم

تاریخ معاصر ایران تاریخ برآمدن و بالیدن مردم و آغاز روند خروج آنان از موقعیت رعیت به مقام شهروند است. این روند را که همچنان ادامه دارد می‌توان و باید ذیل عنوان جنگ مردم و نامردم مطالعه و تحلیل و تبیین کرد. تاریخ معاصر ایران تاریخ جنگ مردم و نامردم است.
انقلاب مشروطه صدر این تاریخ است و حرکت‌های بعدی و بویژه نهضت ملی ذیل آن.
نهضت ملی حرکتی بود برای تحقق عینی حاکمیت ملی. حاکمیت ملت/مردم.
اگرچه انقلاب مشروطه و نهضت ملی گذشته و به تاریخ پیوسته‌اند؛ اما آرمان و آماج‌شان زنده است و ایران همچنان در همان راه و گذرگاهی گام برمی‌دارد که با انقلاب مشروطه گشوده شد.
در طول این تاریخ، از انقلاب مشروطه تاکنون، ایرانیان در راه تحقق آرمان آزادی و برابری بارها در راه افتاده‌اند؛ اما از راه نیفتاده‌اند. مردم همچنان در میانه‌ی میدان استوار و امیدوار ایستاده‌اند. تاریخ این ایستادگی را ذیل مفهوم شکست و ناکامی روایت‌کردن ناصواب است.
روایت شکست را باید شکست.

#داریوش‌ـرحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و چهار

/channel/dariush_rahmanian

Читать полностью…

کودتا بود یا قیام ملی؟

   قیام ملی بود که به قیام ملی ۵۷ انجامید!!!

#داریوش‌ـرحمانیان

/channel/hichestandr

Читать полностью…

♦️توازن در وزنه‌ها؛ اولین شرط برقراری دموکراسی

▪️به‌یاد استادم، زنده‌یاد کریم سلیمانی مقدم، که اسوۀ اخلاق بود.

🔸رخداد ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که امروز به‌دلیل نوشته‌ها و ارجاعات نادقیق منتقدان شبه‌لیبرال و ایضاً سلطنت‌طلبان باید با احتیاط عنوان «کودتا» را در خصوص آن به کار بست، نقطۀ تاریکی بر مسیر دموکراسی در این سرزمین است. گویی عنوان «کودتا» از این واقعۀ عریان تاریخی آشنازدایی کرده و تکرار آن در آثار متعلق به این روزگار از عمق مفهومی آن کاسته و آن را به جدلی لفظی و بی‌ارزش تقلیل داده است. حال، دعوا بر سر اطلاق واژه‌ها است. فارغ از این دست بحث‌های پوچ، بحث «موازنه در ترازوی سیاست» امری بدیهی است. چنان‌که بدون وجود چنین موازنه‌ای قطعاً دیکتاتوری در کمین آزادی است.

🔸واقعۀ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ سه بازیگر عمده داشت: محمدرضاشاه پهلوی، استعمار، نخست‌وزیر محمد مصدق که ارائۀ هر تحلیلی بدون درنظرگرفتن یکی از آنان ناقص و نارسا است. از‌آنجایی‌که صحبت از این هر سه خود مجال فراخی می‌طلبد، در اینجا فقط موضع شاه و خاندان سلطنتی را در قبال دولت مصدق مرور می‌کنیم.

🔸محمدرضاشاه به‌بهانۀ سوءقصد به او در دانشگاه تهران در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ طی یک سلسله سرکوب با تشکیل مجلس مؤسسان فرمایشی در روح قانون اساسی مشروطیت دست برد. قانون اساسی که یکی از بنیادی‌ترین اصول آن مشروط‌کردن قدرت لجام‌گسیختۀ سلطنت بود، حال با این بهانه به اهرم فشاری برای محدودکردن مشروطیت بدل شده بود. محققانی که در این دورۀ تاریخی پژوهش می‌کنند وقتی به رفراندوم مصدق می‌رسند فریاد نقض قانون اساسی سر می‌دهند و با بی‌تفاوتی از این اقدام شاه عبور می‌کنند که با یک بهانۀ واهی امنیتی به کل روح قانون اساسی تعرض کرد. گویی این دست پژوهشگران تجربۀ زیستۀ مجلس بیستم را از خاطر برده‌اند که شاه در جریان انتخابات آن با تمسک به همین اختیارات بی‌حد‌وحصری که به خود اختصاص داد نه یک بار بلکه دو بار اقدام به انحلال آن کرد. هنوز از سالگشت مشروطیت فاصلۀ چندانی نگرفته‌ایم. آرمان مشروطیت «شکست قدرت» و محدود و مشروط کردن آن و جلوگیری از «شخصی‌شدن قدرت» بود. نمی‌توان کارشکنی‌های متعدد شاه و خاندان سلطنتی را از یاد برد و به تنها بازیگری که «مردم» را در عرصۀ سیاست دید هزار خرده گرفت. اگر نفس انحلال غیرقانونی است، برای تمام بازیگران باید غیرقانونی جلوه کند. بگذریم از آنکه مجلس هفدهم به‌دلیل فقط یک قلم رأی آوردن شخصی همچون امام جمعه و میراشرافی و... اصلاً با مجلس بیستم قیاس‌شدنی نبود.

🔸از سوی دیگر، تحلیل در خلأ سلطنت‌طلبان از  واقعۀ ۹ اسفند ۱۳۳۱ همواره موجب شده این واقعه به‌گونه‌ای تکینه و جدا از سایر وقایع ارزیابی شود. برای پی‌بردن به کنه اتفاقات این روز باید به ۲۵ بهمن ۱۳۳۱ برگردیم؛ یعنی همان روزی که در غروب آن یک کاروان ارتش هنگام عبور از ایذه در نزدیکی مسجد سلیمان مورد حملۀ بختیاری‌ها به سرکردگی ابوالقاسم‌خان بختیاری، از خویشاوندان ملکه ثریا، قرار گرفت و در جریان آن واقعه چهل تن از ارتشیان «افسر و سرباز وظیفه» به قتل رسیدند. در تحقیقات بعدی دولت مصدق، کاشف به عمل آمد که دربار به ریاست شاه و خانوادۀ سلطنتی ازجمله خواهر دوقلوی شاه، اشرف، پشت این اتفاقات قرار داشتند تا بیش‌ازپیش دولتی که تمام انرژی خود را مصروف مقابله با عنصر خارجی و خلع ید از شرکت سابق نفت ساخته است ناکارآمد جلوه دهند‌. با وقوع این رخداد، رابطۀ مصدق با شاه به‌کلی متحول شد و این موضوع برای مصدق مسجل شد که با رویه‌ای که دربار در پیش گرفته است نمی‌توان آمال ملت ایران را در راه ملی‌کردن صنعت نفت به پیش برد. لذا مصدق دربار را تهدید کرد که اگر این رویه ادامه پیدا کند، جریان ماوقع را به اطلاع عموم خواهد رساند. شاه نیز طبق معمول از این ماجرا احساس خطر کرد و در تصمیمی که بعدها به راه‌حلی فوری برای فرار از بحران نزد وی نهادینه شد درصدد فرار از کشور برآمد و سپس هم شوی تبلیغات درباریان و سلطنت‌طلبان با مساعدت کاشانی به واقعۀ ۹ اسفند ۱۳۳۱ منجر شد.

🔸فراموش نکنیم اگر یک‌پنجم توطئه‌هایی که شاه علیه دولت ملی مصدق صورت داد را در یک متن دموکراتیک بررسی می‌کردیم، اعمال چنین شاهی مصداق خیانت به کشور و قابل تعقیب قانونی بود.

منابع

پشت پردۀ کودتا، علی رهنما
بحران نفت در ایران، یرواند آبراهامیان
تاریخ ملی‌شدن صنعت نفت، فؤاد روحانی

✍️داود الهی، دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه شهید بهشتی، ۲۸ مرداد ۱۴۰۴.

📌پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

در کتاب ارزشمند، مستند و آراستهٔ دهخدا و لغت‌نامه (مریم میرشمسی، قطره، ۱۴۰۳)، چند یادداشت منتشرنشده از دهخدا دربارهٔ مصدق هست که دلایل ارادت و بلکه شیفتگی او را به دکتر مصدق توضیح می‌دهد و مکمّل اسناد و خاطراتی است که پیشتر راجع به روابط این دو بزرگوار منتشر شده بود.

دهخدا در این یادداشت‌ها، تکیه دارد بر پاک‌دستی و وطن‌دوستی دکتر مصدق و مبارزهٔ او با انگلستان. او مصدق را دولتمرد موفقی می‌دانست که در تاریخ ایران نظیری نداشت و امید داشت که اسوهٔ فرزندان ایران شود.

جالب این که در دو یادداشت نوشته: شاید از هر هزار ایرانی، تنها یک نفر دوستدار مصدق نباشد و تازه آن یک نفر مخالف هم، آدم منحرفی است که مصدق مانع جاه‌طلبی و منفعت‌طلبی نامشروع او شده است!

ظاهرا دهخدا می‌خواسته شعری هم با ردیف «مصدق» بسازد. در دیوانش اشعاری در حمایت از ملی شدن نفت هست.
یادداشت بسیار تلخی هم نوشته دربارهٔ «قطع نان بخورونمیر» به دلیل مخالفت با حبس و تبعید دکتر مصدق.

دو سند جالب دیگر نیز در این کتاب پرفایده هست:
سرتیپ آزموده، بعد از ۲۸ مرداد، دهخدا را در احضاریه‌‌ها «جناب آقای استاد دهخدا» خطاب کرده بود.

/channel/n00re30yah

Читать полностью…

رخداد ۲۸ اَمرداد؛ جنگ روایت‌ها

رخداد ۲۸ اَمرداد ۳۲، بیش از هر چیز بیانگر اهمیت شفافیت یک قانونِ اساسی کارآمد است. این رخداد که ضربه‌های جبران‌ناپذیری را به جريان ملّی در ایران وارد کرد و انقلاب ۱۳۵۷ و تضعیف نهاد مهمِ شاهی در ایران را می‌توان از پیامدهای ویرانگر آن دانست حاصل اشتباهاتی از سوی محمد مصدق و محمد رضا شاه بود؛ که زمينهٔ آن را ابهام‌های موجود در قانونِ اساسی مشروطه فراهم کرده بود.
داریوش رحمانیان در این کلیپ، به برخی اشتباهات شاه و روایت‌های گوناگون موجود در این زمینه اشاره کرده است.

نسخهٔ شنیداری کامل برنامه

iran_mana?si=c-CeNIwD8N1v5GtS">عضویت در کانال یوتیوب ایران مانا

حمایت از ایران مانا در حامی باش

https://hamibash.com/Iranmana

روش های دیگرِ حمایت از ایران مانا

#ایران_مانا
#ایران_پایدار
#بیست_و_هشت_امرداد
#انقلاب_مشروطه
#محمد_رضا_شاه #محمد_مصدق
#داريوش_رحمانیان

⭕️ ایرانِ مانا، مدرسه‌ای برای شناخت و پاسداشتِ ایرانِ دیروز و ساختنِ ایرانِ فردا

/channel/iranemana_official

Читать полностью…

♦️داریوش رحمانیان در گفت‌وگو با ایبنا: مصدق؛ مردم‌گرای ملت‌باور

🔸سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران–محسن آزموده: داریوش رحمانیان تاریخ را معرفتی زنده و ناب می‌داند که با مهم‌ترین بخش وجود انسان؛ یعنی آگاهی و حافظه، سروکار دارد و از این حیث، باید در مطالعه و پژوهش آن دقت کرد و به ابزارهای دقیق و عمیق نظری و مفهومی مجهز بود. او تاریخ را از منظر مفاهیم و نظریه‌ها می‌نگرد و در بازخوانی ۲۸ مرداد از جنگ نظریه‌ها و از سرمایۀ روایتی سخن می‌گوید. رحمانیان درس بزرگ نهضت ملی کردن صنعت نفت و کارنامۀ رهبر آن، محمد مصدق، را دیپلماسی ملی می‌خواند و نادیده گرفتن این درس را ستم و جفایی به تاریخ ایران می‌داند. این استاد تاریخ دانشگاه تهران ظهر روز شنبه ۲۵ مرداد به ایبنا آمد تا دربارۀ روایت‌هایی که از ۲۸ مرداد پدید آمده گفت‌وگو کند. گفت‌وگو را با یاد استاد فقید تاریخ دانشگاه شهید بهشتی، مرحوم کریم سلیمانی، که به‌تازگی به دیار باقی سفر کرده و ویژگی‌های تاریخ‌نگاری او آغاز کردیم و در ادامه، به برخی نقدها و انتقادهایی که به محمد مصدق و نهضت ملی به‌ویژه در سال‌های اخیر شایع شده پرداختیم. رحمانیان تأکید می‌کند که پست‌مدرن نیست و در مطالعه و تحقیق و نگارش تحقیق به رئالیسم انتقادی گرایش دارد.

🔸متن کامل این گفت‌وگو را در پیوند زیر بخوانید:

🔗https://www.ibna.ir/news/538690/%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1


/channel/mardomnameh

Читать полностью…

❇️ پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه به همراه انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا برگزار می کند:

🔆 موضوع :

نکته ها و آموزه های انقلاب مشروطه و کودتای ۲۸ مرداد

❇️ با حضور و بیان ( به الفبا ) :

عباس آخوندی
اسدالله اطهری
داریوش رحمانیان
صادق زیباکلام
ابراهیم صحافی
موسی غنی نژاد
فریدون مجلسی

🔆 مدیر نشست ؛ سعید باقری خاروانی

⏰ زمان : سه شنبه ۴ شهریور ساعت ۱۶ تا ۱۹

🏛️ مکان : بلوار کشاورز ، خ نادری ، پلاک شش ، تالار مرکز مطالعات خاورمیانه

@imessiran

Читать полностью…

🔻همایش تخصصی
کارنامه دولت ملی، مصدق، کودتا


▪️داریوش رحمانیان
تاریخ دان و عضو هیئت علمی دانشگاه
مولف کتاب: ایران بین دو کودتا

چکیده
مصدق را می‌توان از سیاست‌ورزان صاحب‌مکتب ایران معاصر به شمار آورد. او در سیاست‌ورزی سبک و طرزی ویژه داشت.
میهن‌دوستی‌اش راستین بود و سربلندی و پیشرفت ایران آرمان و آماج و آرزوی او. در این راه شرط لازم را اصلاح اصول حکمرانی و نوکردن طرز سیاست برپایه‌ مفهوم ملت و بر بنیاد حق و حقوق مردم می‌دانست. ستایشگر نظام حکومت دموکراتیک بود که در روزگار جدید در اروپا و غرب پدیدار گشته بود. اگرچه با سلطه‌ی استعماری مخالف بود و با آن درافتاد؛ اما غرب‌ستیز نبود. روایتی که می‌کوشد غرب‌ستیزی را به عنوان میراث او و نهضت‌ملی تلقی و تعریف کند بنیاد و شالوده‌ استواری ندارد. با این حال بر این واقعیت نمی‌توان چشم بست که تندروی و غوغاسالاری بدرجات بر گفتار کنش‌گران عرصه‌ سیاست در دوران نهضت ملی چیره و به دیگر سخن بر آن تحمیل شد و کار نهضت و دولت ملی را به گره انداخت. این درسی است که در مدرسه‌ مصدق باید خواند.


🎙مجله صوتی گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران | ۲۵ مرداد ۰۴
@sociologyoflaw

Читать полностью…

✅ تقی ارانی و کشف ایران
گفت‌وگو با علی میرسپاسی
با حضور جواد مرشدلو

برای مشاهدۀ این قسمت، پیوندهای زیر را لمس کنید:

📌 https://youtu.be/uhcPkepPwzg

📌 https://www.aparat.com/v/pgb6w6c

طراح پوستر:
/channel/Zedmim82

مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال کنید و با پسند و بازنشر ویدیوها از مردم‌‌نامه حمایت کنید.
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

ادامۀ یادداشت👆

🔸«نظر به اینکه موافق اصل ۳۵ متمم قانون اساسی سلطنت ودیعه‌ایست که به موهبت الهی از طرف ملت به شخص شاه تفویض شده و طبق اصل ۴۴ متمم، شخص پادشاه از هرگونه مسئولیت مبری است و از طرفی طبق همین اصل و اصل ۴۵ متمم، مسئولیت ادارات امور مملکتی به عهدۀ وزرا و هیئت دولت می‌باشد، بدیهی است که اداره و مسئولیت امور مملکتی اعم از کشوری و لشگری از شئون مقام شامخ سلطنت نبوده و حقوق هیئت دولت و وزیران است که در ادارۀ امور وزارتخانه‌های مربوطه بنام اعلیحضرت همایونی سعی و کوشش در اجرای مقررات قانونیه نموده، منفرداً و مشترکاً از عهدۀ مسئولیت در مقابل مجلس شورای ملی برآیند.» (خواب آشفتۀ نفت، موحد، ۷۳۵-۷۳۶).

✍محسن ثروتی، دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه تبریز، ۲۵ مرداد ۱۴۰۴.

📌پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

🔻گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار می کند
(در هفتاد و دومین سالگرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲)

همایش تخصصی
کارنامه دولت ملی ، مصدق ، کودتا


با حضور:

➖داریوش رحمانیان
تاریخ دان و عضو هیئت علمی دانشگاه
نویسنده کتاب: ایران بین دو کودتا

➖داریوش بایندر
دیپلمات سابق در دوره پهلوی
نویسنده کتاب: ایران و سازمان سیا

➖نیکلا گرجستانی
مدیر ارشد سابق بانک جهانی
نویسنده کتاب: مصدق فراتر از زمان

➖عباس نعیمی جورشری
جامعه‌شناس و مدیر علمی همایش
نویسنده کتاب: اصلاح طلبی ناکام


🎙 سخنرانی های این نشست در قالب مجله صوتی در کانال رسمی گروه جامعه شناسی حقوق منتشر خواهد شد | ۲۵ مرداد ۱۴۰۴

@sociologyoflaw

@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

Читать полностью…

عصر سه‌شنبه‌های بخارا

به مناسبت انتشار کتاب «مبلغان مسیحی در ایران» (از صفویه تا قاجاریه)، نوشتۀ شهاب شهیدانی که از سوی انتشارات سفیر اردهال با همکاری و نظارت قطب علمی مطالعات فرهنگ و تمدن شیعه در دورۀ صفویه دانشگاه اصفهان منتشر شده است، شصت و چهارمین نشست از سلسله نشست‌های عصر سه‌شنبه‌های بخارا به نقد و بررسی این کتاب اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر سه‌شنبه بیست و یکم مردادماه ۱۴۰۴ با سخنرانی حمید کریمی‌پور، گودرز رشتیانی، شهاب شهیدانی و علی دهباشی در باغ‌موزۀ نگارستان برگزار می‌شود.

سرآغاز حضور میسیونرها یا مبلغان مسیحی در شرق که با ذات تبلیغ‌محوری و موعظه‌گریِ آیین مسیحیت پیوند خورده است، به اعصار نخستین مسیحیت  باز می‌گردد. مبلغان مسیحی، کارنامۀ مفصّلی نیز در ایران دارند و در مقاطع مختلف تاریخی،  فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی متنوع را در ایران رقم زده‌اند. از عصر صفوی بدین‌سو، حضور و تکاپوی‌ میسیونرها در ایران شدت گرفت. فرقه‌های آگوستین‌، فرانسیسکن، دومینیکن، کارملیت و فرقۀ ژزوئیت در شمار مهمترین فرق مسیحیِ تبلیغی در ایران این دوره بوده‌اند‌. این پژوهش با رویکرد تاریخ تحلیلی و با عطف به مطالعات انجام شده در نوع اسناد تاریخی، منابع اروپایی، سفرنامه‌ها وکتاب‌های ترجمه‌‌شده، کتب دینی‌ـ کلامی و تحقیقات جدید، به فعالیت‌ها و اقدامات میسیونری در ایران عصر صفوی تا برآمدن حکومت قاجار پرداخته است. این چشم‌انداز وسیع تاریخی شامل موارد زیر است:
ارزیابی میزان آشنایی مسیحیان از اسلام و ایران، تأثیر اکتشافات جغرافیایی بر روند میسیونری، حضور کشیشان مسیحی اروپایی در ایران قبل از صفویه، تحولات سیاسی اروپا و دول اروپایی مقارن عصر رنسانس و تأثیر آن بر روند میسیونری در ایران، تحولات اقتصادی اروپا و تأثیر آن بر روند تبلیغ مسیحیت، فعالیت میسیونری در ارتباط با تاریخ اجتماعی دورۀ مورد بحث و انگیزه‌های روانشناختی حضور میسیونرها برای حضور در ایران، موانع و جاذبه‌های ایران برای کشیشان مسیحی اروپایی، فعالیت کشیشان مسیحی در میان مسلمانان و اقلیت‌های مسیحی در ایران عصر صفوی، رونمایی از مجادلات کلامی مسیحیان و مسلمانان در عصر صفویه و در نهایت بررسی فعالیت کشیشان مسیحی اروپایی در دوره‌های افشاریه و زندیه. در ذیل این مباحث و عناوین کلی، جزئیاتی مفصّل از حوادث و وقایع تاریخی در ارتباط با موضوع، مورد تحلیل و بررسی نویسنده قرار گرفته است.

باغ موزۀ نگارستان: میدان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمدار رفیع، تالار دکتر روح‌الامینی

Читать полностью…

روز جهانی فولکلور

بیست و دوم آگوست برابر با یکم شهریور روز جهانی فولکلور است. با توجه به غنای کم‌مانند فولکور ( فرهنگ عامه ) ایران‌زمین جا دارد که این روز در ایران، بویژه از سوی اهالی علوم‌انسانی، بگونه‌ای ویژه گرامی داشته شود. دریغا که چنین نیست. باشد که از این پس چنین باشد.
فولکلور ایران از بنیادهای استوار هویت ایرانی است.

روز جهانی فولکلور خجسته باد.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

مردم‌نامه صمیمانه از لطف و مرحمت و عنایت جناب پیمان اسحاقی گرداننده‌ی کانال ارجمند جامعه و فرهنگ سپاسگزاری می‌کند و امیدوار است سزاوار و شایسته‌ی اینگونه الطاف باشد و
بماند.
/channel/peymaneshaghi110


/channel/mardomnameh

Читать полностью…

✅ نقد کتاب «مشروطۀ ایرانی»
گفتاری از داریوش رحمانیان

برای مشاهدۀ این گفت‌وگو، پیوندهای زیر را لمس کنید:
🔗 https://youtu.be/cWRQIp8XuWU

🔗 https://www.aparat.com/v/xmrg63z

طراح پوستر: زکیه محرابی، دانشجوی کارشناسی تاریخ دانشگاه تهران
/channel/Zedmim82

📌 مردم‌نامه را Mardomnameh">یوتیوب و آپارات دنبال کنید و با پسند و بازنشر ویدیوها از مردم‌نامه حمایت کنید.
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

📔 فرصت پژوهشگر مهمان در زمینه جهان عرب در دانشگاه نیویورک – شعبه ابوظبی، امارات

👈 ««دانشگاه نیویورک – شعبه ابوظبی با ارائه موقعیتی ممتاز برای پژوهشگران مهمان، فرصتی منحصربه‌فرد برای همکاری تحقیقاتی در محیطی آکادمیک و بین‌المللی فراهم کرده است. این برنامه امکان کار در کنار اعضای هیئت‌ علمی برجسته دانشگاهی را در زمینه‌های متنوع علمی، انسانی و فناوری مهیا می‌سازد و به شرکت‌کنندگان فضایی پویا برای توسعه‌ی پژوهش‌های مستقل و مشترک ارائه می‌دهد»

👈 برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به این پیوند مراجعه کنید.

کانال جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
/channel/peymaneshaghi110

Читать полностью…

نامه هایی برای کریم (سوگنامه های اهل تاریخ) حضرت استاد دکتر کریم سلیمانی مقدم (دهکردی). [به کوشش سینا فروزش]. نشر اینترنتی، مرداد 1404.

Читать полностью…

روایت محمدعلی اکبری از دغدغه های کریم سلیمانی در باره جریان تحریف مشروطه، نهضت ملی و انقلاب ۵۷ / نظریه پردازی که روایت تمدنی اش ناتمام ماند - خبرآنلاین
https://www.khabaronline.ir/news/2104077/

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

سرهنگی که تاریخ‌نویس جنبش نفت و کودتای 28 مرداد شد.
جواد عبّاسی
28 مرداد 1404
/channel/historyandlife/3471
هنگامی که در دهه 1360 به عنوان دانشجوی تاریخ در پی یافتن کتابی مناسب پیرامون نهضت نفت و کودتای 28 مرداد بودم، نخستین کتاب که توصیه شد و توجهم را جلب کرد، کتاب «جنبش ملی شدن نفت» نوشته سرهنگ غلامرضا نجاتی بود (1363) که به عنوان یکی از به روزترین آثار پژوهشی در این موضوع و نیز نمونه یک تاریخ‌نگاری غیررسمی شناخته می‌شد.
نجاتی (زاده 1298 در اراک و درگذشته 1376 در تهران)، سرهنگ نیروی هوایی بود و از همان اوان و همزمان با بروز نهضت نفت، تاریخ‌نگاری را به عنوان علاقه جانبی خود انتخاب کرد و با در حاشیه قرار دادن شغل نظامی خود، آن را برای چهار دهه ادامه داد. نخستین کتاب او «تاریخ نیروی هوایی و سوانح هوایی ایران» بود (1330). کتاب‌هایی نیز در مورد ویت‌کنگ‌ها، اسرائیل، جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، جمال عبدالنّاصر، مارشال پتن و پاتریس لومومبا نوشت. بااین‌حال، در دو دهه پایانی عمر خود بر تاریخ ایران پس از کودتای 28مرداد تمرکز کرد و آثاری غالبا مورد توجه در زمان خود منتشر کرد. در نامه‌نگاری‌ها و گفت‌وگوهایی که در نقد کتاب «تاریخ سیاسی بیست‌وپنج سالی ایران» با او داشتم، دریافتم که او اگرچه به مصدق تعلق خاطر شخصی دارد، اما می‌کوشد با استفاده از آخرین منابع و اسناد منتشر شده (از جمله اسناد وزارت خارجه امریکا) به تاریخ این دوره بپردازد و تا حد امکان بی‌طرفی را رعایت کند. به همین جهت کتاب «تاریخ سیاسی بیست‌وپنج ساله ایران (از کودتای 28 مرداد تا انقلاب اسلامی)» او نیز، در زمانه‌ای که تاریخ‌نگاری‌های رسمی کسانی مانند سیّد حمید روحانی و سیّد جلال‌الدّین مدنی میدان‌دار تاریخ نگاری رسمی بودند، مورد توجه قرار گرفت. نجاتی با ترجمه کتاب «اسرار کودتای 28 مرداد» (مارک گازوروسکی) نیز توجهات را به خود جلب کرد. کتاب «تهاجم» را هم در نقد کتاب «پاسخ به تاریخ» (محمدرضا پهلوی) و ترجمه دستکاری شده آن و کتابی هم در مورد «کودتای سرلشکر قرنی» نوشت. واپسین کتاب‌های او دو مجموعه دو جلدی «مصدق؛ سال‌های مبارزه و مقاومت» و «60 سال خدمت و مقاومت: خاطرات مهندس مهدی بازرگان» بود. اگرچه تاریخ‌نگای نجاتی در زمان خودش، کمابیش پیشرو شناخته می‌شد، یک پژوهش تاریخ‌نگارانه و روش‌شناسانه می‌تواند به دریافت دقیق‌تری از کارنامه او در این زمینه کمک کند.
/channel/historyandlife
#غلامرضانجاتی
#نهضت‌نفت
#کودتای‌28مرداد
#تاریخ‌نگاری

Читать полностью…

🔰۲۸ مرداد و روایت آن در گفت‌وگو با داریوش رحمانیان؛
مصدق مردم‌گرای ملت‌باور

🔸نقش «جنگ روایت‌ها» در کودتای ۲۸ مرداد

🔸آیا مصدق دیکتاتور یا عوام‌فریب (امروزه می‌گویند پوپولیست) است یا نمی‌خواست مذاکره کند و …

🔸علت پررنگ شدن دوگانه‌های مصدق-شاه و مصدقی-شاهی یا طرفدار مصدق-طرفدار کاشانی در سالهای اخیر

🔸داریوش رحمانیان گفت:‌من مصدق‌پرست نیستم و به او نقد هم دارم. اما این نکته را دریافتم که اتفاقاً اگر کسی در طرز و سبک سیاست‌ورزی مصدق دقت کند، در می‌یابد او نماینده مکتبی در ناسیونالیزم ایرانی است که می‌توان آن را ملی‌گرایی مردم‌محور یا مردم‌گرای ملت‌باور خواند

🔸در تاریخ معاصر ایران رویدادی زنده‌تر و پرمناقشه‌تر از رویداد ملی و بعد در نهضت ملی رویدادهای و مسائل پیرامونی شخصیتی به نام محمد مصدق نداریم.

🔸از روز بعد از کودتا میدان جنگ روایت‌ها درباره مصدق و نهضت ملی و مسائلش شکل گرفته و شما به درستی اشاره کردید که در این سال‌های اخیر این بحث داغ‌تر شده و گرد و خاک میدان بالاست و به یک معنا نبرد مغلوبه است.

🔸مصدق در روایت رایج و شایع انگلیسی یک شخصیت لجوجی بود که نظم و صلح جهانی را با توهمات و لجاجت خودش به خطر انداخته.

🔸اینکه مصدق را نماینده تندروی و غرب‌ستیزی و … بدانیم و اینها را میراث مصدق بخوانیم، ستمی به این تاریخ مردم در ایران است.

ibna.ir/x6BnH

@ibna_official

Читать полностью…

✅ نامۀ کاشانی به مصدق در ۲۷ مرداد ۱۳۳۲؛ اصیل یا ساختگی؟
گفت‌وگو با مجید تفرشی

برای مشاهدۀ این گفت‌وگو، پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://youtu.be/XZCn00GDLS0

🔗 https://www.aparat.com/v/iwy30vl

طراح پوستر: زکیه محرابی، دانشجوی کارشناسی تاریخ دانشگاه تهران
/channel/Zedmim82

📌 مردم‌نامه را Mardomnameh">یوتیوب و آپارات دنبال کنید و با پسند و بازنشر ویدیوها از مردم‌نامه حمایت کنید.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️ایرانِ تقی ارانی در گفت‌وگو با علی میرسپاسی

🔸«ایرانِ» تقی ارانی چگونه ایرانی بود؟ این روشنفکر چپ‌گرای پیشگام چه تصوری از «مدرنیتۀ ایرانی» در ذهن داشت؟ «ایرانِ» تقی ارانی در چه زمانه‌ای نقش بست و چه‌ نسبتی با پروژۀ مدرن‌سازی رضاشاه داشت؟ چه نسبتی می‌توان میان ایدۀ روشنفکرانۀ ارانی و تصور «مردم» از ایران مدرن ترسیم کرد؟ اینها پرسش‌هایی است که در گفت‌وگو با علی میرسپاسی، نویسندۀ کتاب «کشف ایران»، به بحث گذاشته‌ایم.

🔸علی میرسپاسی، دانش‌آموختۀ جامعه‌شناسی سیاسی و استاد ممتاز مرکز پژوهشی آلبرت گالاتین در دانشگاه نیویورک، چهره‌ای نام‌آشنا در حوزۀ تاریخ فکری ایران معاصر و نویسندۀ چندین کتاب و مقاله در این زمینه است که در طول نزدیک به سه دهه کوشیده است روایتی از تاریخ روشنفکری ایرانی، خوانش‌های روشنفکرانه از مدرنیتۀ ایرانی، مساهمت روشنفکران در انکشاف ایران مدرن و تفاوت‌ها و تمایزها در گفتارهای روشنفکری به دست دهد.

🔸میرسپاسی در «کشف ایران» روایتی متفاوت از زندگی و اندیشۀ تقی ارانی به دست می‌دهد. او در چارچوب برنامۀ پژوهشی چنددهه‌ای‌ خود که بر مدار واکاوی سنت روشنفکری ایران معاصر پیش رفته، این بار از زاویه‌ای بدیع کارنامه و اندیشۀ تقی ارانی را بررسی می‌کند. ایدۀ محوری میرسپاسی در این بررسی، واکاوی نسبت گفتار روشنفکرانۀ ارانی با ایدۀ «ایران مدرن»ی است که در زمانۀ تغییر نام بین‌المللی این کشور از «پرشیا» به «ایران» رقم خورد. در این روایت، اندیشۀ ارانی در متن گفتمان ناسیونالیسم ایرانی و هم‌راستا با جریان‌ها و مؤلفه‌های زبانی-گفتمانی غالب بر سپهر فرهنگی ایران در فاصلۀ دو جنگ جهانی بررسی می‌شود تا نسبت آن با این گفتمان‌ها ارزیابی دوباره شود.

🔸در روایت میرسپاسی از ارانی با نمایی چندوجهی از این اندیشمند مواجه می‌شویم؛ از این منظر، ارانی صرفاً یک ایدئولوگ پیشگام، پیشوای فکری چپ یا بنیان‌گذار جنبش ۵۳ نفر نیست؛ او روشنفکری است پویا، غیرایدئولوژیک و آگاه به جهان روزگار خود با درکی علمی، تحلیلی و انعطاف‌پذیر از ماده‌گرایی و مارکسیسم که در بازگشت به ایران به استخدام دولت درمی‌آید؛ مجوز انتشار نشریۀ دنیا را دریافت می‌کند و در چارچوب امکانات موجود به ترویج گفتمان نوگرای خود می‌پردازد. گفتمانی که گستره و افق آن بسی فراتر از چنبرۀ تنگ زمانه‌اش است و دریافتش از «دنیا» و نسبت فرهنگی ایران با آن می‌تواند الهام‌بخش آیندگان باشد. نگرش انتقادی به ارانی به دولت یا طبقات محافظه‌کار محدود نمی‌شود؛ او تجددگرایان راست‌کیش و منورالفکران ناسیونالیست زمانۀ خود را نیز آماج نقد قرار می‌دهد و مخالف توقف در یک ایستار معین یا پیشه کردن محافظه‌کاری است. در یک کلام، ارانی در روایت میرسپاسی، گفتمان روشنفکرانه‌ای را نمایندگی می‌کند که بیش از گذشته برای امروز و آیندۀ ایران الهام‌بخش و کارآمد به نظر می‌رسد.

✍جواد مرشدلو، استادیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس، ۲۶ مرداد ۱۴۰۴.

📌پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

یک تذکر مهم:
چینش تصاویر در نرم افزار گوگل میت بر اساس خواست مجری یا مدیر جلسه نیست و به هیچ وجه قصدی در کار نبوده که تصویر هر یک از اساتید بالا یا پایین باشد.
حتماً و قطعاً اگر انتخابی در میان بود، حق این بود که تصویر مهمان ارجمند بالاتر از دیگران قرار گیرد.

Читать полностью…

🔻همایش تخصصی
کارنامه دولت ملی، مصدق، کودتا

🎙مجله صوتی گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران | ۲۵ مرداد ۱۴۰۴

▪️اکنون در آستانه هفتاد و دو سالگی پایان دولت مصدق و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، ایران آبستن تحولاتی گسترده و فشارهایی مضاعف است. این در حالی است که طی سال های گذشته موج هایی چند در نفی کارنامه مصدق و دولت او در فضای رسانه ای ایجاد شده است. این مواضع عمدتا توسط گروه های سیاسی‌ راست یا چهره های محافظه کار هدایت گردیده است. این در حالی است که در ادوار دورتر، گروه های سیاسی‌ چپ بیشترین حملات را به مصدق و دولت او داشتند. همانگونه که مواضع او سالها مورد شماتت و نهی گروه های مذهبی رادیکال بوده است. اکنون درک ماهیت دولت ملی وقت و مواضع مصدق برای ذهنیت اجتماعی ایرانیان و ارتقای آگاهی عمومی ضرورت محققانه دارد. در این راستا می توان به سراغ گزاره هایی رفت که در قالب نقدها، ردیه ها و حملاتی به سمت مصدق روانه شده است. اینگونه می توان در صحت و سقم آنها دقت و تأمل نمود.
دیدگاه مصدق درباره ایران، حکمرانی و سیاست چه بود؟
آیا کارنامه دولت مصدق مجموعا در جهت منافع ملی بوده است یا علیه آن؟
دولت ملی چه نسبتی با دموکراسی داشت؟
رویداد ۲۸ مرداد، کودتا بود یا قیام ملی؟
آن تجربه تاریخی چه آموزه هایی برای امروز ایران دارد؟

با توجه به محدودیت های اینترنت و جهت دسترسی سهل شما به این مباحث، سخنرانی ها در قالب فایلهای صوتی کم حجم تنظیم شده است.

پاینده باد خرد و عشق

➖عباس نعیمی جورشری | مدیر علمی همایش

🔻سخنرانان:

▫️داریوش رحمانیان
• تاریخ دان
• نویسنده کتاب: ایران بین دو کودتا
لینک دانلود

▫️داریوش بایندر
• دیپلمات سابق در دوره پهلوی
• نویسنده کتاب: ایران و سازمان سیا
لینک دانلود

▫️نیکلا گرجستانی
• مدیر ارشد سابق بانک جهانی
• نویسنده کتاب: مصدق فراتر از زمان
لینک دانلود

▫️عباس نعیمی جورشری
• جامعه‌شناس
• نویسنده کتاب: اصلاح طلبی ناکام
لینک دانلود


📍گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران
@sociologyoflaw

Читать полностью…

♦️مجلس، دولت و تفسیر قانون

🔸با نزدیک‌ شدن به کوتای ۲۸ مرداد و حواشی آن، بحث‌های کهنه و تکراری از نو آغاز شده و در مواردی باعث انحراف افکار عمومی می‌شود. می‌دانیم که در سال‌های اخیر مسئلۀ دکتر مصدق و اختیارات یا تفاسیر او از قانون اساسی برای برخی از شیفتگان حکومت پهلوی تا چه اندازه حائز اهمیت شده و گویی قصد دارند این جدال دیرینه را ادامه دهند. عمدۀ این بحث‌ها دربارۀ دو موضوع است. یکی، مسئلۀ انحلال و فرمان عزل و دیگری، اختیارات شاه و نخست‌وزیر. در این یادداشت، به‌صورت گذرا به این دو مسئله می‌پردازیم.

«اگر با این دولت و نقشه و هدف آن موافق هستید، رأی به انحلال مجلس بدهید تا مجلس دیگری تشکیل شود که بتواند در راه تأمین آمال ملت با دولت همکاری کند و اگر با ادامۀ وضع کنونی مجلس موافقید تا دورۀ هفدهم سپری شود و دولت دیگری روی کار بیاید که با این مجلس همکاری کند، رأی مخالف به انحلال مجلس بدهید.» (خواب آشفتۀ نفت، موحد، ۷۷۰).

🔸آنچه خواندید متن سؤال همه‌پرسی دولت دکتر مصدق بود، دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر دولت ملی، در پیامی تاریخی خطاب به ملت ایران موضع خود را دربارۀ انحلال یا ابقای مجلس شورای ملی اعلام کرد. او که با کارشکنی‌ها و‌ فتنه‌انگیزی‌های مجلس هفدهم مواجه بود از مردم خواست تا نظر خود را در همه‌پرسی سراسری دربارۀ ادامۀ فعالیت این مجلس اعلام کنند. او در ادامه گفت:
«در كشورهاى دموكراسى و مشروطه هيچ قانونى بالاتر از ارادۀ ملت نيست... اگر مردم با ادامۀ وضع كنونى مجلس تا پايان دورۀ هفدهم موافق‌اند، دولت ديگری بايد روی كار بيايد كه بتواند با اين مجلس همكارى كند؛ اما اگر با نقشه و هدف اين دولت همراه‌اند، بايد به انحلال مجلس رأی دهند.» (روزنامۀ اطلاعات، ۵ مرداد ۱۳۳۲). این تصمیم درحالی اتخاذ شد که مصدق با صراحت از «توطئه برای سقوط دولت»، «نقشۀ قتل افشارطوس» و «استفاده از تریبون مجلس برای تبلیغات غرض‌آلود» پرده برداشت.

🔸مسئلۀ انحلال مجلس یا عدم‌انحلال آن از موضوعاتی است که همواره محل بحث بوده و این بحث با نزدیک شدن به روزهای پایانی مرداد داغ‌تر می‌شود. ازآنجاکه مسئلۀ همه‌پرسی در ایران امری کم‌سابقه یا قبل از آن در سال ۳۲ عملاً بی‌سابقه بوده است، باید ذیل همین دیدگاه به حساسیت‌ها در قبال آن پی برد، اما با توجه به شخصیت دکتر مصدق و جسارتی که در او وجود داشت در راه اصلاحات اساسی خود از این تاکتیک یا امتیاز به نفع منافع ملی بهره برد و به‌عنوان اصلاح‌گری تراز با تکیه بر آرای ملت آن را قانونی کرد.

🔸بحث دربارۀ قانونی بودن یا نبودن انحلال مجلس برای فرمان عزل دکتر مصدق است که بیشتر مورد توجه قرار گرفته و مخالفان به آن استناد می‌کنند، درحالی‌که اگر نیک بنگریم استناد به انحلال مجلس نوعی خودزنی برای طرفداران سلطنت یا مخالفان دکتر مصدق است. استدلال قانونی بودن برکناری نخست‌وزیر که هرساله مطرح می‌شود مبتنی‌بر انحلال مجلس است، درحالی‌که همان مدعیان همه‌پرسی انحلال را نیز غیرقانونی می‌دانند. اگر همه‌پرسی انحلال مجلس هفدهم غیر‌قانونی بود، چرا شاه دستور نداد همان مجلس هفدهم به کار خود ادامه دهد و نمایندگان معترض به مجلس نرفتند؟ اگر قانونی بود و به‌استناد آنکه دیگر مجلسی نبود تا امکان عزل نخست‌وزیر را داشته باشد، چرا شاه فرمان عزل را نیمه‌شب صادر کرد؟ کودتای اول، ۲۵ مرداد انجام شد که با هوشیاری مصدق شکست خورد و کودتای دوم ۲۸ مرداد صورت پذیرفت که با دخالت خارجی پیروز شد. اگر عزل نخست‌‌وزیر در غیاب مجلس از حقوق پادشاه بود، چرا ساعت یک بعد از نیمه‌شب با چهار کامیون نظامی و دو جیپ ارتش و یک زره‌وش فرمان عزل را ابلاغ کردند؟ دراین‌باره بسیار نوشته‌اند و ما نیز گفته‌ایم، اما گویی این گره هر سال کورتر و سخت‌تر می‌شود که بشخصه آن را بحران مفهوم قانون و اصلاح می‌دانم. یکی از مهم‌ترین کارهای مجلس شورای ملی در دوران دکتر مصدق در ۱۴ اسفند ۱۳۳۱ رخ داد که نباید از نظر تاریخ نگاران و علاقه‌مندان نهضت ملی پنهان بماند. در این تاریخ، مجلس هیئتی هشت‌نفره ایجاد کرد که مأموریت داشت تا میان برداشت‌های متفاوت دولت و دربار از اصول قانون اساسی داوری کند. طبق اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی، تفسیر قانون مختص مجلس شورای ملی بود و نظر این هیئت ازآنجایی‌که منتخب دستجات مختلف مجلس بود می‌توانست نظر کلی پارلمان تلقی شود. باید دانست که فقط سه عضو از هشت عضو این هیئت در فراکسیون نهضت ملی عضویت داشتند. همچنین، حضور مخالفان سرشناسی نظیر بقایی و حائری‌زاده در این هیئت بر اهمیت داوری آن می‌افزود از آن جهت که مانع از اعمال نفوذ نخست‌وزیر بود. متعاقب دیدار‌های مکرر با شاه و مصدق و همچنین گفت‌وگوهای بسیار حول اصول قانون اساسی، این هیئت پس‌از شش روز نظر خود را به این شرح اعلام کرد:

ادامۀ یادداشت👇

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️پاسخ سید هاشم آقاجری به دعوت لطف‌الله آجودانی برای مناظره

مدیرمسئول محترم نشریۀ وزین مردم‌نامه
آقای داریوش رحمانیان
با عرض سلام

ضمن سپاسگزاری از اطلاع‌رسانی به اینجانب، همان‌گونه که در نشست اول گفتگویمان در نقد کتاب مشروطۀ ایرانی در پاسخ به احتمال اعلام آمادگی آقای ماشاءالله آجودانی گفتم،
باز هم اعلام امادگی خود را برای مناظره‌ای رودررو با ماشاءالله آجودانی مکرر و مؤکد می‌کنم، اما درحالی‌که مؤلف حی‌و‌حاضر است مناظره با افراد متفرقه را بی‌معنا و بلاوجه می‌دانم. حق، بل وظیفۀ مؤلف است که در نشستی رویارو از نوشتۀ خود دفاع علمی کند و نقد منتقد را پاسخ دهد. 

بااحترام

✍سید هاشم آقاجری، ۲۱ مرداد ۱۴۰۴.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

ادامۀ یادداشت👆

🔸ضمن احترامی که برای تلاش‌های علمی هاشم آقاجری، به‌ویژه در حوزۀ تاریخ پژوهشی عصر صفویه، قائل هستم و به‌رغم تأکید بر اینکه در گفت‌وگوی ایشان با مردم‌نامه با پاره‌ای اشاره‌های درست‌اندیشانۀ ایشان در باب بعضی از زوایای تاریخ مشروطیت در ایران همراه و هم‌رأی هستم، اما پنهان و انکار نمی‌کنم که اساساً آقاجری را نه‌‌لزوماً فقط به‌استناد و به‌اعتبار قلمرو اصلی مطالعاتی و آثار موضوعی منتشرۀ ایشان به محدودۀ دورۀ تاریخی صفویه، بلکه به‌اعتبار مواجهۀ غالباً تاریخ‌زدوده و غیرتاریخمندانه و ایدئولوژی‌زده با تاریخ مشروطه‌طلبی در ایران و به‌ویژه درک علمی نارسا و پراشتباه وی در باب نقش منورالفکران و روحانیون عصر مشروطه و رویارویی‌های آنان با سنت و تجدد و دین و دموکراسی مرجع علمی قابل‌اعتماد و قابل‌استناد در تاریخ مشروطیت ایران نیافتم و نمی‌دانم. البته و صد البته که ادعای من در باب مرجعیت علمی نداشتن هاشم آقاجری در باب تاریخ مشروطیت در ایران و بلکه پاره‌ای سطحی‌اندیشی‌ها و روایت‌های ناروایت و ایدئولوژی‌زده و تاریخ‌زدوده و غیرتاریخمندانۀ وی در باب تاریخ مشروطیت در ایران به همان اندازه که می‌تواند درست باشد ممکن است نادرست باشد، اما درستی یا نادرستی ادعای من دربارۀ آقاجری را می‌توان و باید به محک راستی‌آزمایی سنجید و چه محکی نزد اهل خرد و انصاف بهتر از عرضۀ هم‌زمان ادعاها و دلایل آن ادعاها بر میز تناظر و تضارب دوسویۀ اندیشه‌ها؟!

🔸چقدر خوب خواهد بود که هاشم آقاجری ارجمند دعوت من برای نشستن بر میز دوطرفۀ مردم‌نامه برای تناظر اندیشه را بپذیرند و دانش و شهامت علمی خود در باب تاریخ مشروطیت ایران و مشخصاً با موضوع «نقد و بررسی رویارویی‌های فکری روحانیون و منورالفکران عصر مشروطه با مشروطیت و سنت و تجدد در ایران» را روی میز مناظره با لطف‌الله آجدانی بنهند و بیازمایند! چه بارها گفته و نوشته‌ام که پشت میزها و تریبون‌های یک‌طرفه می‌توان ادعای پهلوانی کرد، اما به‌گاه قرارگرفتن پشت میزها و تریبون‌های دوطرفه برای تناظر اندیشه‌هاست که به محک عیار‌سنجی علمی و به دیدۀ اهل خرد و انصاف آشکار خواهد شد پای چه کسی لنگ میزند و زبان چه کسی به لکنت خواهد افتاد.
همین و دیگر هیچ!

با احترام
✍لطف‌الله آجدانی، ۱۹ مرداد ۱۴۰۴، ایران، مازندران، آمل.

📌پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

/channel/mardomnameh

Читать полностью…