هفته‌نامه تجارت‌فردا

27 Jan 2018 17:34

🔵 الزامات مبارزه موثر با فساد اقتصادی

در این یادداشت، ضمن بررسی زمینه های اقتصادی و اداری فساد در ایران، توصیه هایی در جهت رفع و اصلاح زمینه های فساد ارائه شده است.

متن کامل یادداشت:
https://goo.gl/hEPwZC
---------------------------------------
عضویت در کانال چشم انداز اقتصاد ایران
@iranianeconomy_outlook

هفته‌نامه تجارت‌فردا

27 Jan 2018 13:00

🔴وداع با تورم تک رقمی

مرضیه محمودی در شماره 256 تجارت‌فردا در تحلیل روند تورم نوشته است:

✍️تلاش دولت برای تک‌رقمی نگه داشتن تورم، بی‌نتیجه ماند و تورم آذرماه 96 مجددا د ورقمی شد. تورم میانگین آذرماه به روایت بانک مرکزی به 10 درصد رسید و تورم ماهانه در رکوردی جدید 1.9 درصد افزایش یافت. در هفت ماه گذشته این چهارمین باری است که نرخ تورم دورقمی می‌شود اگرچه در سه بار گذشته با تمهیداتی به زیر 10 درصد باز گشته است.

✍️نخستین نشانه‌های افزایش نرخ تورم از آذرماه سال 95 خود را نشان داد. وقتی تورم ماهانه آذرماه در روندی صعودی نسبت به ماه قبل از خود 1.4 درصد افزایش یافت. این روند افزایشی اما محدود به آذرماه نبود و تورم ماهانه دی، بهمن، اسفند و فروردین به ترتیب 0.7، 1.1، 2.1 و 1.1 درصد افزایش یافت. افزایش تورم ماهانه خود را در تورم میانگین خرداد، تیر و مرداد ماه نشان داد و تورم این ماه‌ها دورقمی شد. همان زمان اقتصاددانان بسیاری عنوان کردند عوامل ریشه‌ای افزایش نرخ تورم در اقتصاد ایران همچنان پابرجاست و احتمال افزایش نرخ تورم وجود دارد. کنترل نرخ ارز و نرخ سود بالای بانک‌ها عواملی بود که نرخ تورم را به زیر می‌کشید. دو عاملی که باید به سرعت اصلاح می‌شد.

✍️اما دولت در آستانه انتخابات سال 96 مجددا تورم ماهانه را مهار کرد و به زیر 0.6 درصد رساند و تورم ماه‌های شهریور تا آذرماه مجددا تک‌رقمی شد. اما اکنون دو ماه است مجددا تورم ماهانه افزایش قابل توجهی داشته است. اقتصاددانان دلیل این افزایش را، ناشی از نقدینگی خارج‌شده از بانک‌ها می‌دانند. تا پیش از این نرخ بالای سود بانکی نقدینگی را در بانک‌ها حبس کرده بود و اجازه جذب آن به سمت بازارهای دیگر را نمی‌داد.اما کاهش نرخ سود بانکی، نقدینگی را روانه دیگر بازارها کرد و آثار تورمی آن در اقتصاد پدیدار شده است.

✍️پیش از این اقتصاددانان بسیاری گفته بودند دولت باید اصلاح نظام بانکی را با هر قیمتی آغاز کند و نرخ سود بانک‌ها را کاهش دهد. افزایش تورم اولین هزینه‌ای است که دولت برای اجرای این سیاست پرداخت کرده، سیاستی که اکنون برخی معتقدند باید متوقف شود و نرخ سود بانکی افزایش یابد و برخی دیگر معتقدند دولت دیگر نباید اصراری بر حفظ تورم تک‌رقمی داشته باشد و باید بر اصلاحات اقتصادی تمرکز کند که مهمترین رکن آن اصلاح نظام بانکی است. البته در این میان نقدها به اقدام دیرهنگام دولت همچنان پابرجاست. چراکه دولت درست زمانی به کاهش نرخ سود بانکی اقدام کرد که انتظارات تورمی در جامعه رو به افزایش بود.

✍️ اقدام دیرهنگام دولت در کاهش نرخ سود جای نقد به عملکرد دولت را بازگذاشته چرا که دولت می‌توانست زودتر از این اقدام به کاهش نرخ سود بانکی کند. درست روزهایی که هم انتظارات تورمی جامعه کنترل شده بود و هم برجام، درآمدهای ارزی ایران را افزایش داده بود، روحانی افزایش نقدینگی و تورم را خط قرمز دولتش می‌دانست و مسعود نیلی، دستیار ویژه او پیشتر از این گفته بود اگر تورم ماهانه از 0.8 درصد عبور کند دولت سیاست‌های انبساطی از جمله کاهش نرخ سود را متوقف خواهد کرد. اما باید منتظر ماند و دید آیا دولت همچنان دغدغه تورم تک‌رقمی را دارد و سیاست‌های مخالف آن را متوقف می‌کند یا آنکه اولویتش تغییر کرده است.

✅تحلیل‌های تیمور رحمانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و امیر جعفرزاده، پژوهشگر اقتصادی در این باره را در شماره 256 تجارت‌فردا بخوانید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

27 Jan 2018 09:51

🔴 افزایش عرضه به تنهایی کارساز نیست

🎤 فرخ قبادی، اقتصاددان از تبعات سرکوب نرخ ارز و چگونگی هیجان‌زدایی از بازار ارز می‌گوید:

📌 دولت یازدهم توانست نرخ تورم را به 10 درصد برساند. با توجه به تفاضل این نرخ با نرخ تورم در کشورهای طرف معامله ما (دو تا سه درصد)، اگر اجازه داده می‌شد دلار سالانه مثلاً شش درصد افزایش یابد، اکنون شاهد این تلاطم خسارت‌بار نمی‌بودیم. تا آنجا که بانک مرکزی در سیاست تثبیت نرخ ارز در شرایط تورمی نقش داشته، می‌توان مدیریت این بانک را در نوسانات کنونی مقصر دانست. اما گمان نمی‌کنم سیاست ارزی ما فقط به وسیله بانک مرکزی تدوین می‌شود.

📌 اگر امروز هم ذخایر ارزی کلان داشتیم و نگرانی از تحریم‌های احتمالی در میان نبود، باز هم با تزریق دلار از افزایش آن جلوگیری می‌کردیم یا افزایش آن را محدود می‌ساختیم. اما اولاً ذخایر ارزی ما محدود است و ثانیاً تزریق دلار به بازار در شرایط کنونی و خطراتی که در کمین است، تاثیر موقتی خواهد داشت. در هر حال اگر بانک مرکزی عرضه دلار را افزایش دهد، سفته‌بازان زیان می‌کنند و برای مدت کوتاهی افزایش نرخ ارز متوقف می‌شود و حتی ممکن است کاهش یابد. این کار نتیجه ماندگاری ندارد و صرفاً ذخایر ارزی کشور را تحلیل می‌برد.

📌 راه‌حل اصلی جلوگیری از افزایش نرخ ارز، کاهش تورم است، اما چون کاهش تورم سیاست دشواری است، سیاستمداران راه آسان‌تر را برمی‌گزینند و با سرکوب نرخ ارز رضایت مردم را جلب می‌کنند. با توجه به اختلافات موجود میان جناح‌های سیاسی و حملاتی که از چپ و راست به دولت می‌شود، جذابیت سیاست سرکوب نرخ ارز قابل درک است. مشکل اینجاست که پس از مدتی این سیاست به ضد خود بدل می‌شود و نرخ ارز با جهش‌های ناگهانی تاوان سیاست‌های بی‌منطق را پس می‌گیرد.

📌 مساله اصلی در حال حاضر انتظاراتی است که درباره نرخ ارز شکل گرفته است. انتظار افزایش نرخ ارز، تقاضا برای ارز را افزایش می‌دهد و قیمت آن را بالا می‌برد. باید انتظارات را مدیریت کرد، که البته در شرایط کنونی کار آسانی نیست. اما افزایش عرضه نیز به خودی خود کارساز نیست و تاثیر آن دیرپا نخواهد بود. قاعدتاً راه‌حل این معضل ترکیبی از مدیریت انتظارات و تزریق اعلام‌نشده ارز است.

👈🏻 متن کامل این گفت و گو را در شماره 256 تجارت فردا بخوانید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

26 Jan 2018 22:13

🖌 یادداشتی از پدرام سلطانی

"چشمه های پولشویی"

💸 درباره ی آثار و پیامدهای تحریمهای اقتصادی کشورمان گفته ها و نوشته های بسیاری منتشر شده و زوایای گوناگون آن به تحلیل کشیده شده است. اما از یک اثر مهم و ویرانگر آن کمتر سخن به میان آمده است. قطع روابط بانکی ایران و جهان در نتیجه ی تحریمها باعث شد که بخش بزرگی از اقتصاد کشور از جریان درست و شفاف خارج شود و به دامن اقتصاد سیاه و پولشویی بیافتد. تا زمانی که ارتباط بانکهای ایران و جهان برقرار بود، عملیات تجارت بین المللی ما از این کانالها انجام می شد. اما با قطع شدن این ارتباطات، در مدت زمان کوتاهی بخش بزرگی از عملیات ارزی کشور به صرافیها، حسابهای خارج از کشور، شرکتهای صوری و شبکه های غیرقانونی نقل و انتقال پول منتقل شد. کار تا بدانجا پیش رفت که کشور مجبور شد برای وصول پولهای نفت به امثال بابک زنجانی و رضا ضراب متوسل شود و مبالغ میلیاردی را با شمش طلا جابجا کند.

💰امروز بخشی از، و نه تمام، این مشکل رفع شده است اما هنوز سهم بزرگی از نقل و انتقالات ارزی و حوالجات از همان مسیرها انجام می شود. بگذارید بحث را بازتر کنم! بخش عظیمی از تبادلات مالی و ارزی کشور خارج از هر دیدرس و نظارتی در حال انجام است و کاری هم برای آن نمی توان کرد، زیرا مادامی که روابط بانکی ما با دنیا به میزان کافی برقرار نگردد، به زیر نظارت کشاندن آنها برابر است با توقف بخش بزرگی از معاملات بین المللی کشور. پس گذشته از همه ی مصائب ناشی از تحریمها، کاری که این "کاغذ پاره ها" با اقتصاد ایران کرد، تبدیل پولشویی به رفتار روزمره و پذیرفته ی اقتصاد کشور بود. طنز تلخ اینکه "قانون مبارزه با پولشویی" در سال ١٣٨٦ به تصویب رسید، اما از همان روز تصویب عملاٌ قابلیت اجرا نداشت. از سوی دیگر ثروت ارزی عظیمی از کشور عملاٌ به دلیل عدم امکان ورود به داخل کشور در حسابهای خارج از کشور نگه داری می شوند. اینگونه است که بانک مرکزی با کوچکترین نسیمی سرما می خورد و توان مدیریت بازار ارز را از دست می دهد.

💎 داستان پولشویی به اینجا ختم نمی شود. سیاستهای اقتصادی، تجارى و مالیاتی غلط، باعث خروج بخش بزرگ دیگری از تجارت کشور از گردونه ی شفافیت شده است. روزانه حجم زیادی سوخت یارانه ای از مرزهای آبی و خاکی کشور به خارج قاچاق می شود. یارانه ی هوس انگیز سوخت باعث سازمان یافتگی قاچاق سوخت شده است و بدیهی است که عواید حاصل از آن هم در مسیرهای پولشویی جابجا می شود. وضع تعرفه ی گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده ی بالا بر کالاهایی مانند طلا، پلاتین و سنگهای قیمتی، که با ارزش و کم حجم و در نتیجه به راحتی قاچاق پذیرند، باعث شده است که واردات بیشتر این اقلام نیز بصورت قاچاق به کشور انجام شود. به این اقلام می توانید قاچاق چند میلیارد دلاری سایر کالاهای قاچاق پذیر با تعرفه بالا را نیز اضافه کنید.

❗️حالا تصور کنید اقتصادی که در آن بخش اعظم ارز و طلا در بازار سیاه و در چرخه پولشویی معامله می شوند. از لطمات کوچک آن اگر بخواهم بگویم، براورد نادرست ارزش تولید ناخالص داخلی، محرومیت دولت از هزاران میلیارد تومان مالیات و حقوق گمرکی و غیر قابل نظارت و کنترل بودن بازار ارز و طلا در کشور است. نوشتم لطمات کوچک، اگرچه مواردی که نام بردم کوچک نبودند. اما من بر این باورم که اثر آنها، پیش سایر عوارض چنین وضعیتی کوچک است. پول کثیف راه خود را به همه جا باز می کند و همه چیز را می خرد. پول کثیف خارج از نظارت، موجد فسادهای میلیاردی در کشور می شود. فکر می کنید پولهای فسادهای چندین صد و هزار میلیاردی چگونه از کشور خارج شدند؟ پول کثیف وارد سیاست می شود و بدون نظارت و گشاده دستانه در انتصابات و انتخابات قابل استفاده می شود. پول کثیف در جرائم سازمان یافته به مصرف می رسد و...

💣 کافی است سیر رشد و جهش فساد در کشور را با روند تحریمها منطبق کنید تا دریابید که تحریم با اقتصاد، اجتماع، اخلاق و سیاست ما چه کرد. هرچه تحریم جلوتر رفت این ابعاد عقب و عقبتر نشستند. و امروز ما با شرایطی روبرو هستیم که اگر کل تحریمها برداشته شوند و همه ی تبادلات تجاری و ارزی ما به مسیر متعارف خود بازگردند شاید سالها طول بکشد که یک اقتصاد تا خرخره در پولشویی را بشود از این باتلاق بیرون کشید. در عجبم که مسئولین چرا در این خصوص سر در برف فرو برده اند! اگر نمی توانند به بازیابی ارتباطات بانکی ما با دنیا سرعت ببخشند، حداقل به حذف عوامل سبب ساز قاچاق سوخت، طلا، سنگهای قیمتی و سایر کالاهای قاچاق پذیر بپردازند. هم به درامدهای خود از این راه کمک کنند و هم قدری افسار اسب دیوانه ی پولشویی را بکشند. نگرانم از آن روزی که این پولهای کثیف آن کاری را که نباید، با سرنوشت کشور ما بکنند.....
/channel/pedram_soltani

هفته‌نامه تجارت‌فردا

26 Jan 2018 20:16

آثار جانبی بهبود رتبه اعتباری به ویژه در جلب سرمایه‌ خارجی و افزایش قدرت چانه زنی ایران موثر خواهد بود.

@mohsenjalalpour

هفته‌نامه تجارت‌فردا

25 Jan 2018 20:15

‍ 🔴مهندسان جوان. اینک نوبت شماست که برای آینده بهتر خودتان بجنگید

🔸امروز دستور العمل اجرایی منع پذیرش همزمان اموری که واجد زمینه و یا متضمن منافع متعارض است را ابلاغ کردم. امروز بسیار سبک‌بال هستم چون هدفی که چندین سال در پیِ آن بودم، موفق به تحقق آن شدم و گامی استوار در مبارزه با فساد نهادین در حوزه‌ی خدمات مهندسی برداشتم.

🔹البته این موضوع شوربختانه منحصر به بازار مهندسی نیست و در بازارهای مختلف رواج دارد. خیلی‌ها از سویی از ناکارآمدی و روند نزولی قدرت رقابت اقتصاد ملی ایران با رقبای منطقه‌ای و جهانی و کارایی پایین نیروی انسانی در ایران سخن می‌گویند. و از سوی دیگر، بسیاری از متخصصان از نبود بازار کارِ مناسب شکوه دارند. افزون بر این‌ها، خریداران خدمات از کیفیت خدمت، نامعین بودن خدمتی که در برابر پرداخت هزینه دریافت می‌کنند و رواج فساد گسترده در بازار ناراضی می‌باشند.

🔸تجربه‌ی طولانی در حوزه‌ی سیاست‌گذاری بهمن آموخته تا زمانی که منافع متعارض فرارویِ کارکنان دستگاه‌های دولتی، شهرداری‌ها وسایر نهادهای عمومی فراهم است، نباید انتظار سلامت اداری، شفافیت و کارایی مبتنی بر رقابت داشته‌باشیم. تا وقتی امکان استفاده از رانتِ قرار گرفتن در دو سوی میز و قدرت پیش‌راندن امور مبتنی بر توان گردش نوکِ قلم وجود دارد، امکان لغزش نیز فراهم‌آور است. بی‌تردید خرد حکم می‌کند که لغزش‌گاه‌ها را از میان برداشت و نه آنکه با لغزیدگان جنگید. در نظر هم داشته باشیم که وظیفه‌ی دولت، خلق فضای کارِ مساعد برای شهروندان خلاق و حرفه‌مند است و نه رقابت کارمندان دولت با شهروندان. موضوعی که به تدریج به دست فراموشی سپرده شده‌است.

🔹من مطمئن هستم که این اقدام از سوی تمام مردم و مهندسان که نهایتا در پیِ افزایش کارآمدی و سلامت دستگاهِ اداری، توسعه‌ی فناوری و افزایش قدرت رقابتی مهندسی اقتصاد ایران در برابر رقبا، شفافیتِ در گردش اطلاعات و ارجاع کارها بر مبنای قدرت رقابت حرفه‌ای بنگاه‌های مهندسی، ارتقای اخلاق حرفه‌ای و حفظ حقوق شهروندان اعم از مهندسان و خریداران خدمت آنان هستند استقبال خواهد شد. چون این اقدام مهم‌ترین گام در جهت ایجاد اکوسیستم سالم و پرانرژی برای خلق نوآوری‌های مهندسی است.

🔸این کار به‌تنهایی قدرت خلق کار مستقیم برای جوانان مهندس و به تبع آن خلق فرصت‌های شغلی برای فعالیت‌های وابسته به مهندسی ساختمان است. توسعه‌ی اشتغال از راه پول‌‍‌پاشی فراهم نمی‌شود. راه‌کار خلق زمین مساعد برای بالندگی مهندسان است.

💢اطمینان دارم که مهندسان عمق اتفاق مثبتی که با حضور فعال آنان در صحنه دفاع از حقوق خود با رعایت اخلاق حرفه‌ای و احترام به خریداران خدمات‌شان و مراقبت از استقرار رقابت در بازار خدمات مهندسی درک می‌کنند. این اقدام یک گام بنیادین در جهت شکل‌گیری بازار متکی بر دانش، کارایی و رقابت حرفه‌ای است و منجر به شکل‌گیری کسب‌وکارهای نوبنیان (استارت‌آپ‌های) مهندسی ساختمان توسط مهندسان جوان و افزایش فرصت‌های شغلی است. لذا، بی‌گمان بسیار بهتر از من از این فضا پاسداری خواهند کرد.

🔻و اما متن ابلاغیه به‌شرح پیوست است.

🖌عباس آخوندی- ۵ بهمن‌ماه ۱۳۹۶

@AbbasAkhoundi

هفته‌نامه تجارت‌فردا

25 Jan 2018 07:15

خشکسالی با ما چه خواهد کرد؟
تغییرات اقلیمی یا گرمایش جهانی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های زیستی انسان امروز است. این پدیده بر مناطق مختلف جهان تاثیرات متفاوتی گذاشته است. در بخش‌های بزرگی از ایران این تاثیر به صورت کاهش شدید ریزش‌های آسمانی نمود پیدا کرده است.
تغییر اقلیم یکی از عوامل وقوع خشکسالی در ایران در سال آبی جاری است. در سال‌های اخیر با کمبود بارش‌ها و رشد جمعیت، استخراج از سفره‌های آب زیرزمینی افزایش یافته و به افت شدید این منابع منجر شده است. مصرف ذخایر آب استراتژیک تجدیدناپذیر نیز به وضعیتی نگران‌کننده رسیده است.
کاهش 32 درصدی بارش‌های کشور از اول مهرماه تا 29 دی‌ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته نگرانی‌‌ها از خشکسالی و شدت گرفتن بحران آب را افزایش داده است. نگرانی‌هایی که با طرح این پرسش همراه است که اگر سیاست‌گذاران فکری برای مواجهه با خشکسالی نکنند و تغییر رویکرد اساسی را در دستور کار خود قرار ندهند و مردم هم برای مواجهه با خشکسالی مطالبه‌گر و همراه سیاست‌گذاران نباشند، در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی چه آینده‌ای در انتظار ایران خواهد بود؟ پرسش اساسی بعدی این است که ذی‌نفعان وضع موجود چه کسانی هستند و چگونه در برابر اصلاحات مورد نیاز برای مصرف آب مقاومت می‌کنند؟ چرا به رغم هشدارها و توصیه‌های مکرر کارشناسان، سیاست‌گذاران تغییر رویکرد اساسی در مصرف آب را در دستور کار قرار نداده‌اند؟ برای تغییر رویکرد در مصرف آب تجربه کشورهای مختلف جهان پیش روی ماست. پیش از ما ایالات متحده امریکا، برزیل، چین و چند کشور آفریقایی خشکسالی‌هایی با زیان‌های شدید اقتصادی و اجتماعی را از سر گذرانده‌اند. استرالیا نیز که سرزمینی خشک دارد، نمونه موفقی در گذار از بحران آب به شمار می‌رود که توانسته بر چالش خشکسالی غلبه کند.
@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

24 Jan 2018 12:20

🔴 ضربه سنگین

🎤 داود سوری، اقتصاددان از پیامدهای جبران‌ناپذیر منازعات و تنش‌های سیاسی بر اقتصاد ایران می‌گوید:

📌 آنچه مشخص است؛ مساله به کمبود و تنگنای منابع برمی‌گردد. وقتی منابع کم می‌شود طبعاً کسانی‌که قبلاً از این منافع استفاده بیشتری می‌بردند اکنون به تنگنا دچار شده‌اند به همین دلیل برای کسب منافع بیشتر با یکدیگر درگیر می‌شوند. اما اگر بخواهیم از زاویه اقتصاد در حالت کلی به این موضوع نگاه کنیم باید بگویم ما چند دهه است در یک فرآیند قرار داریم که اقتصادمان در حالت تضعیف قرار گرفته است.

📌 متاسفانه شرایط اقتصادی که اکنون در آن قرار گرفته‌ایم بسیار شکننده است، پیام خوبی برای فعالان اقتصادی ندارد و به نوعی اطمینان لازم برای رشد و توسعه سرمایه‌گذاری‌ها را حاصل نمی‌کند. ادامه این روند با تشدید دعواهای سیاسی و همراه شدن اعتراضات باعث می‌شود فرآیند خود تحلیل‌رونده اقتصادمان تشدید شود. این مساله که روزبه‌روز اقتصادمان تضعیف می‌شود و تحلیل می‌رود جای نگرانی دارد و ممکن است تبعات آن فاجعه‌برانگیز باشد.

📌 در دولت آقای روحانی به‌رغم اینکه برخی سیاست‌های اقتصادی مناسب اجرایی شد اما در مقابل عده‌ای از پنجره سیاست به آن پدیده نگاه و سعی کردند آن سیاست را تخطئه کنند و از بین ببرند. ترازوی سیاست همیشه در اقتصادمان حاکم هست و به تناسب آن یک طرف بالا می‌روند و یک طرف پایین می‌آیند. خیلی از موارد ساده به خوبی گویای این حقیقت است که چگونه سیاست‌های اقتصادی با چوب سیاست رانده شدند. خیلی از موارد ساده به خوبی گویای این حقیقت است که چگونه سیاست‌های اقتصادی با چوب سیاست رانده شدند.

📌 در مجموع رقابت‌های ناسالم سیاسی این پیام ر ا می‌دهد که اقتصاد آن کشور قابل کار کردن نیست. این پیام را ابتدا سرمایه‌گذاران خارجی‌ها می‌گیرند و بعد سرمایه‌گذاران داخلی. در نتیجه نه‌تنها سرمایه‌گذاران داخلی وارد کشور نمی‌شوند و از این جهت با چالش جدی مواجه خواهیم شد، بلکه سرمایه‌گذاران داخلی هم ممکن است دیگر داخل کشور سرمایه‌گذاری نکنند و اگر بتوانند خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند یا اینکه در فعالیت‌های کوتاه‌مدت که بازده سریع برایشان دارد متمرکز می‌شوند. متاسفانه بروز این عوامل در جهت خلاف رشد بلندمدت اقتصادی است.


👈🏻 متن کامل این گفت و گو را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

24 Jan 2018 06:56

🔴 بازار مسکن و چهار توصیه به دولت

◽ آمارها و مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قیمت مسکن در ماه‌های اخیر با افزایش مواجه شده است. این افزایش قیمت ناشی از تحولاتی هم در طرف عرضه و هم در طرف تقاضای بازار مسکن بوده است.

◽ افزایش قیمت مسکن مناطق شهری عمدتا در اثر عواملی مانند دستکاری نرخ سپرده بانکی و همچنین نقدینگی انباشته سال‌های گذشته و جذابیت بالای سوداگری در بازار مسکن رخ داده است. از طرف دیگر، سه عامل ثبات نرخ تورم، وجود ساختمان‌های خالی و شوک عرضه ساختمان‌های تمام‌شده در تابستان ۱۳۹۶، شیب افزایش قیمت‌ مسکن را تا حدودی مهار کرده است.

◽ به بیان روشن‌تر، اگر چه عواملی مانند کاهش دستوری نرخ سپرده بانکی و نقدینگی انباشته سال‌های گذشته، زمینه جهش قیمت مسکن را فراهم کرده است ولی از طرف مقابل عواملی مانند ثبات نرخ تورم و وجود ساختمان‌های خالی و شوک عرضه مسکن در تابستان ۹۶، مانع از جهش شدید قیمت‌ها در بازار مسکن شده است و در نهایت بازار مسکن فعلا شاهد یک رشد نسبتا ملایم در قیمت‌ها است.

◽ حال سوال این است که برآیند اثرگذاری عوامل مختلف موثر بر بازار مسکن، چه تحولاتی را در آینده رقم خواهد زد؟

متن کامل سرمقاله دنیای اقتصاد:
https://goo.gl/xt347c
----------------------------------
عضویت در کانال چشم انداز اقتصاد ایران
@iranianeconomy_outlook

هفته‌نامه تجارت‌فردا

23 Jan 2018 12:04

تغییرات کیفی خودروهای سواری طی آبان تا آذر ماه امسال/بی‌کیفیت‌ترین خودروهای سواری را بشناسید(اینفوگرافیک از تجارت‌فردا)

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

22 Jan 2018 21:01

مجری نپرسید و رئیس جمهور هم نگفت که بودجه نوسازی بافت‌های فرسوده،نوسازی ناوگان حمل و نقل و اشتغال فراگیر از کجا قرار است تأمین شود.

@mohsenjalalpour

هفته‌نامه تجارت‌فردا

22 Jan 2018 13:43

کدام استان‌ها بیشتر درگیر بحران آب هستند؟/نقشه جغرافیایی تنش آبی کشور که تجارت‌فردا از داده‌های گزارش مرکز تحقیقات آب دانشگاه تهران استخراج کرده است.
@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

22 Jan 2018 08:36

🔴طرز ورود نظامیان به فرآیند توسعه بازتعریف شود

امير حاتمي،وزير دفاع و پشتيباني نيروهای مسلح گفته است: ما بنگاه‌داری را کار نيروهاي مسلح نمي دانيم. اميرحاتمی اخیرا در گفت‌ گو با روزنامه ايران اظهار کرد: اصولاً وقت نيروهاي مسلح و فرماندهان نبايد درگير اين کار باشد. کار اصلي ما تقويت توان رزم، آموزش و آمادگي است.امروز سياست نيروهاي مسلح بر اين است در آنجا که قانوناً بايد کار اقتصادي انجام دهند، به سمت استفاده از بازار سهام و بازارهاي مالي بروند و از تصديگري اقتصادي خارج شوند که در صد روز نخست دولت دوازدهم نيز گام هاي خوبي در اين زمينه برداشته شده است.

✅مرداد ماه سال 1392 درباره موضوع خروج نظامی‌ها از اقتصاد، احمد توکلی،‌ نماینده چند دوره مجلس در گفت‌وگو با تجارت‌فردا گفته بود:

🔻من همواره به دخالت نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی در اقتصاد انتقاد داشته‌ام. امروز هم چنین دغدغه‌ای دارم. در گذشته تلاش‌هایی شد تا حضور نیروهای امنیتی و نظامی در اقتصاد کاهش پیدا کند. تاکید دارم که دو بار، در زمان آقای فلاحیان و در دوره آقای خاتمی، تلاش‌های من نتیجه داد. در دوره آقای احمدی‌نژاد هم حتماً به خاطر دارید که من و آقای نادران علیه واگذاری شرکت مخابرات موضع گرفتیم و سعی کردیم جلوی آن را بگیریم ولی ابعاد قضیه خیلی گسترده شده است. به نظر من امروز، زمانی است که حاکمیت باید در مورد حضور نظامیان در اقتصاد تصمیم قاطعانه بگیرد. اگر تصمیم درست گرفته نشود، افرادی که قدرت نظامی دارند، دارای قدرت اقتصادی هم می‌شوند و به آنجا می‌رسند که قدرت سیاسی را هم در دست بگیرند و این روند با مردم‌سالاری سازگار نیست. با مشی امام و رهبری هم سازگار نیست.

🔻تفسیری نادرست یا لااقل ناتمام از یک اصل قانون اساسی وجود دارد که می‌گوید باید در زمان صلح از امکانات ارتش و سپاه برای توسعه استفاده شود. اینجا دو موضوع از هم تمییز داده نمی‌شود. زمانی استفاده ظرفیت نظامیان را در خدمت توسعه قرار می‌دهیم اما زمانی دیگر ظرفیت‌های بازارها را در اختیار نظامیان قرار می‌دهیم. متاسفانه وقتی پذیرفتیم نظامیان سد بسازند، باید بپذیریم که سرمایه‌گذاری هم داشته باشند.

🔻فعالیت این دسته از شرکت‌ها مسبوق به سابقه است. در دهه ۷۰ زمان آقای هاشمی آغاز شد. اما دولت آقای احمدی‌نژاد بیشترین سهم را در گسترش فعالیت این‌گونه شرکت‌ها داشته است. وقتی به نظامیان اجازه بدهید سد بسازند و جاده احداث کنند، منابع مالی در اختیار آنها قرار می‌گیرد. این منابع می‌تواند در بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری شود تا از این طریق سود تازه‌ای کسب شود. فرقی نمی‌کند این پول می‌تواند به بازار سهام یا بازار سکه یا حتی راه‌اندازی بانک و موسسه مالی و اعتباری ختم شود.

🔻فعالیت اقتصادی شرکت‌های نظامی و امنیتی ضمن اینکه بیماری اقتصاد ایران را نشان می‌دهد، از طرفی کار از این جهت بیشتر ایراد پیدا می‌کند که پشت فعالیت این‌گونه شرکت‌ها رانت قدرت و رانت اطلاعات وجود دارد. این عوامل از بین برنده رقابت هستند.

🔻در حالی که نظامیان ما با سلام و صلوات وارد بازارها شده‌اند دیگر نمی‌شود آنها را به راحتی خارج کرد. آنها در رقابتی نابرابر، رقیب بخش خصوصی هستند اما آنقدر امتیاز دارند که به راحتی برنده خیلی از پروژه‌ها می‌شوند. رابطه نظامیان و برخی مدیران خیلی نزدیک است. تا دیروز هم‌رزم و هم‌سنگر در فداکاری برای ملت بوده‌اند و طبعاً امروز راحت‌تر اعتماد جلب می‌کنند. معتقدم باید طرز ورود نظامیان به فرآیند توسعه بازتعریف شود.

🔴متن کامل را در اینجا می‌توانید بخوانید:

https://goo.gl/BXY82N

✅آدرس کانال تجارت‌فردا:
@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

21 Jan 2018 12:13

بازگشت مهاجران/طی سال‌های 1390تا1395بیش از 350 هزار نفر از تهران مهاجرت کردند.
@tejaratefarda
لینک تحلیل‌های تجارت‌فردا:
https://goo.gl/5ZyH6i
https://goo.gl/GA7TXS
https://goo.gl/ZmdAzp

هفته‌نامه تجارت‌فردا

21 Jan 2018 09:49

واکنش بازارها به ناآرامی‌های اخیر در کشور را در اینفوگرافیک تجارت‌فردا ملاحظه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

27 Jan 2018 15:09

نوسان فصل به فصل جمعیت شاغل کشور از سال 1384 تا تابستان امسال (منبع: تجارت‌فردا)
@tejaratefarda
تحلیل مهران بهنیا، پژوهشگر اقتصادی در این باره را در لینک زیر بخوانید:
https://goo.gl/4rryUX

هفته‌نامه تجارت‌فردا

27 Jan 2018 10:25

روند مصرف و قیمت بنزین در 10 سال اخیر (منبع: تجارت‌فردا)
@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

27 Jan 2018 08:03

🔴بازارها در هفته گذشته چه روندی داشتند؟

مجید حیدری در شماره 256 تجارت‌فردا درباره عملکرد بازارها در هفته گذشته (30 دی تا چهارم بهمن ماه) نوشته است:

1️⃣هفته گذشته، قیمت دلار دو مسیر متفاوت داشت. در حالی که بهای دلار تا روز دوشنبه (دوم بهمن ماه) به سطح چهار هزار و 655 تومان رسیده بود، پس از صحبت‌های رئیس‌جمهوری و همچنین سیاست‌های تنظیم بازار، به سطح چهار هزار و 575 تومان بازگشت. هفته گذشته، شاخص بورس
تهران با افزایش 0.6 درصدی، در آستانه شش‌رقمی‌شدن قرار گرفت. در بازارهای جهانی، مهمترین اتفاق تضعیف دلار بود که باعث شد نرخ برابری یورو در مقابل دلار به بیشترین مقدار طی سه سال اخیر برسد.

2️⃣هفته گذشته، نوسانات قیمت نفت کم‌دامنه بود، اما هنوز عوامل بسیاری از قیمت‌های افزایشی حمایت می‌کردند.بهای نفت در روز چهارشنبه گذشته تحت تاثیر آماری که افزایش ذخایر نفت خام و بنزین آمریکا را نشان داد، نسبت به روز قبل از خود کاهش یافت. بهای معاملات نفت برنت با ۱۳ سنت کاهش نسبت به قیمت نهایی روز سه‌شنبه، به 69.83 دلار در هر بشکه رسید. بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با چهار سنت کاهش نسبت به قیمت نهایی روز گذشته، 64.43 دلار در هر بشکه بود. به گفته معامله‌گران، قیمت‌ها از انتشار آمار آمریکا که افزایش ذخایر نفت و بنزین را نشان داد تحت فشار منفی قرار گرفتند.

3️⃣دلار در هفته گذشته دونیمه متفاوت را طی کرد. در حالی که قیمت این ارز در بازار تهران تا روز دوشنبه، صعودی حرکت می‌کرد، اما پس از سخنرانی رئیس‌جمهوری، پس از دوشنبه‌شب و اطمینان از وجود ارز، نوسانات قیمت دلار کاهش یافت و روند صعودی نرخ ارز، برعکس شد.روز چهارشنبه، دلار در شروع معاملات از کانال چهار هزار و 600 تومان نزول کرد. در پنجمین روز هفته، دلار معاملات خود را با قیمت چهار هزار و 595 تومان آغاز کرد که کاهشی 10 تومانی نسبت به قیمت بسته‌شده روز سه‌شنبه داشت. در ادامه روز این ارز بار دیگر تحت تاثیر قدرت عرضه بازیگران بازارساز افت بیشتری را تجربه کرد و تا قیمت چهار هزار و 575 تومان پایین رفت؛ قیمتی که 30 تومان پایین تر از روز چهارم هفته بود و منجر به ثبت دومین کاهش متوالی این ارز شد.

4️⃣مهمترین نشانه مثبت بازار ارز روز چهارشنبه، نزدیک شدن قیمت دلار نقدی به نرخ بازیگران بازارساز بود. در حالی که قیمت دلار در محدوده چهار هزار و 570 تومان قرار داشت، بازارساز در بیشتر مقاطع روز در محدوده چهار هزار و 530 تومان اقدام به عرضه ارز کرد. این اتفاق در حالی رخ داد که روز سه‌شنبه این فاصله بین 50 تا 110 تومان بود. با این روند به نظر می‌رسد که نرخ ارز در روزهای آینده نوسان کمتری را نسبت به هفته‌های قبل کسب کند.

5️⃣شاخص کل بورس تهران در هفته نخست بهمن‌ماه سال جاری، با افزایش 599 واحد به سطح 99 هزار و 522 واحد رسید. به این ترتیب شاخص کل در هفته گذشته 0.6 درصد رشد داشت و بازدهی بازار سرمایه از ابتدای سال تا تاریخ مذکور به 28.4 درصد رسید. به این ترتیب شاخص کل کمتر از نیم درصد (477 واحد) با شش رقمی شدن فاصله دارد.

متن کامل را در شماره 256 تجارت‌فردا بخوانید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

26 Jan 2018 21:58

دو خطا که باعث التهاب دلار شد؛
▫️ سرمقاله ای از علی میرزاخانی

✍️ به‌طور خلاصه می‌توان گفت دو خطا باعث التهاب اخیر در بازار دلار شد که پیامد آن خارج شدن مدیریت بازار از دست سیاست‌گذاران و کنترل آن توسط سفته‌بازان بود.

✍️ خطای اول، یک توهم تکراری درباره نحوه تعیین نرخ دلار است. تعیین نرخ ارز در یک کشور دارای تورم بالا، فرمولی متفاوت از تعیین نرخ ارز در کشوری با تورم حول‌و‌حوش تورم جهانی دارد. میانگین تورم در ایران در چهار سال گذشته (با نرخ ارز تقریبا ثابت) حدود ۱۸ درصد بوده است.

✍️ تنها سیاست ارزی ممکن و صحیح در این وضعیت تورمی، آن است که نرخ ارز را به‌صورت تدریجی متناسب با مابه‌التفاوت تورم داخلی و میانگین جهانی بالا برد. اگر اهل سیاست علاقه دارند که نرخ دلار را ثابت نگه دارند راه آن، حراج دلارهای نفتی نیست، بلکه راه عقلایی، خاموش کردن موتور تورم در چاپخانه پول است.

✍️ خطای دوم هم یک خطای تکراری است که در اواسط امسال با کاهش دستوری نرخ سود بانکی انجام شد.

✍️ تثبیت نرخ ارز در شرایط تورمی باعث پرتاب بخشی از تورم به آینده می‌شود؛ در نتیجه میل به مصرف کالاهای وارداتی در این شرایط افزایش می‌یابد... همه اینها به معنی حذف موقت بخشی از آثار تورم پمپاژ شده به اقتصاد و جلوگیری از ظهور بخشی از گرانی از طریق تثبیت نرخ دلار و به‌عبارتی «پرتاب بخشی از تورم به آینده» است.

✍️ معنی دیگر پرتاب بخشی از تورم به آینده، افزایش انتظارات تورمی است. هیچ جای دنیا در هنگامه افزایش انتظارات تورمی، نرخ بهره را کاهش نمی‌دهند. نمی‌توان با یک سیاست، انتظارات تورمی را بالا برد و با سیاست دیگر یعنی کاهش دستوری نرخ سود بانکی روی آتش انتظارات بنزین ریخت.

✍️ راه عقلایی این بود که ابتدا سیاست کاهش تدریجی انتظارات تورمی از طریق تعدیل تدریجی نرخ ارز در دستور کار قرار گیرد تا هم مانع اصلی کاهش نرخ سود بانکی یعنی انتظارات تورمی از بین برود و هم اینکه مدیریت بازار ارز از دست سیاست‌گذار به دست سفته‌باز نیفتد.

✍️ سیاست‌گذار باید بداند که چوب افزایش نرخ ارز، جریمه و تنبیه روشن کردن موتور تورم است و گریزی از پذیرش ضربه‌های آن ندارد؛ اگر چند سالی هم از ضربه‌های آن جان به در ببرد باید خود را آماده کند که همه ضربه‌ها به‌صورت یکجا بر وی فرود آیند با این تفاوت که در این فاصله زمانی به‌دلیل خطای تشخیص، مجبور می‌شود پیاز را هم میل کند و کارنامه مردودی در سایر حوزه‌ها را هم به خانه ببرد.

کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد
@den_ir

http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3345991

هفته‌نامه تجارت‌فردا

26 Jan 2018 18:48

🔴 رئیس دولت نگرش خود را اصلاح کند

🎤 طهماسب مظاهری از رابطه مالی دولت و صندوق توسعه ملی می گوید:

📌 به نظر می‌رسد صندوق در طول 12 سال گذشته دچار تلاطم‌ها و تغییرات مدیریتی قابل توجهی بوده و کمتر در مسیری که رسالت اساسی صندوق بوده، حرکت کرده است. رابطه مالی دولت و صندوق نیز بر مبنای تصمیم دولت‌ها در طول دوره 12 سال اخیر برقرار بوده است. چراکه انتظارات دولت از صندوق تغییر کرد و در نتیجه با انتصاب مدیران جدید، صندوق نیز تغییر مسیر داد.

📌 اگر اکنون که 12 سال از فعالیت صندوق می‌گذرد، دولت مبنای تشکیل صندوق را بپذیرد که عایدی حاصل از صادرات نفت، درآمد دولت نیست، این تغییر انگاره می‌تواند محل آغاز بازنگری‌ها باشد. درواقع اگر آنها بپذیرند این عواید، منابع حاصل از فروش دارایی‌های سرمایه‌ای بین‌النسلی و تجدیدناپذیر کشور است و درآمد دولت به شمار نمی‌آید، می‌توان آن را به عنوان گام نخست در مسیر تجدید نظر در مورد جایگاه صندوق و کارکرد آن قلمداد کرد.

📌 آقای روحانی هنوز نپذیرفته‌اند که عواید حاصل از صادرات نفت، جزو درآمدهای دولت محسوب نمی‌شود. در واقع ایشان این منابع را از آن دولت می‌داند که البته از اختیار دولت نیز خارج است. طبیعی است که با چنین دیدگاهی از شخص اول اجرایی کشور، نمی‌توان تحقق کارکرد اصلی صندوق را انتظار داشت، فارغ از اینکه چه کسی رئیس هیات عامل باشد. به عبارت دیگر تا زمانی که رئیس‌جمهور به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور، ذهنیت خود را در مورد منابع صندوق توسعه ملی اصلاح نکند، صندوق به مسیر اصلی خود باز نخواهد گشت.

📌 من همواره روی کلمه استقلال بحث فنی و کیفی داشته‌ام. صندوق نمی‌تواند مستقل از دولت باشد چراکه دولت به نوعی حاکم بر صندوق و تعیین‌کننده مدیریت آن است. شاید بهتر باشد بگوییم هیات عامل صندوق باید همراه با دولتی باشد که معتقد به اصول یادشده است. در این صورت صندوق می‌تواند نقش اساسی خود را در اقتصاد کلان کشور به خوبی ایفا کند. در صورتی که این پذیرش از سوی دولت وجود نداشته باشد، اعضای هیات عامل نیز نمی‌توانند مستقل از دولت فعالیت کرده و از دستورات دولت سرپیچی کنند.

👈🏻 متن کامل این گفت و گو را در شماره 256 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

25 Jan 2018 18:31

سوءتفاهم‌های تورمی

🔺 مساله انتظارات، تاثیر شگرفی بر اقتصاد ایران داشته است. طبق یک بررسی از سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۸۵، سهم تورم انتظاری در بروز تورم ۴۴ درصد است. یعنی مسوول ۴۴ درصد از تورم ایجادشده طی این سال‌ها، تورم انتظاری است.

🔺 البته جمله دقیق‌تر این است که عکس‌العمل‌های روانی علت تورم نیستند، بلکه عامل تشدید تورم هستند؛ تورمی که بر اساس ظن جامعه از افزایش قیمت‌ها در آینده شکل می‌گیرد و هجوم تقاضا به سمت کالاها را در پی دارد؛ چراکه این باور در جامعه که قیمت‌ها در روزها، ماه‌ها و سال‌های آتی گرانتر خواهد بود، به یک باور رایج تبدیل شده است. غافل از اینکه همین هجوم تقاضا، خود باعث افزایش قیمت و تورم آتی می‌شود.

🔺 یک راهکار عملی برای کنترل انتظارات تورمی، ارتقای شفافیت در سیاست‌گذاری پولی است. در کشورهای توسعه‌یافته، اهداف تورمی برای هر ماه و هر سال کاملا مشخص است. اما نااطمینانی و نداشتن تصویری از سمت سیاست‌گذار موجب می‌شود تا با افزایش قیمت در یک کالای خاص، جامعه تصور تورم در تمامی بخش‌ها را بکند و به سمت دیگر بخش‌ها تقاضا افزایش یابد.

کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد
@den_ir

http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3345134

هفته‌نامه تجارت‌فردا

25 Jan 2018 07:14

بارش‌های ناچیز امسال قطعا اوضاع را در مناطق مرکزی کشور بحرانی‌تر خواهد کرد. اگر خشکسالی از همین حالا مدیریت نشود، چقدر احتمال وقوع بحران‌های اقتصادی،اجتماعی و امنیتی وجود دارد؟

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

24 Jan 2018 09:43

♻️تجربه کشورهای جهان در انتقال آب چه درس‌هایی دارد؟

محمد علی‌نژاد در شماره 255 تجارت‌فردا پس از مرور تجربه کشورهای چین، آفریقای جنوبی، لیبی، استرالیا، ایالات متحده و هند در زمینه انتقال آب نوشته است:

✍️با توجه به پژوهشی که شیکلومانف در سال 2012 در خصوص چشم‌انداز انتقال آب انجام داده است، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 2020 حدود 1250 کیلومتر مکعب آب در سال در نقاط مختلف دنیا جابه‌جا شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد در کشورهای پرجمعیت و پراکندگی نامناسب جمعیت، به دلیل افزایش تقاضا، پروژه‌های انتقال آب در مسیر رشد قرار خواهد گرفت.

✍️با توجه به تجربه شکست پروژه‌های متعدد انتقال آب در کشورهای مختلف نظیر کانادا، روسیه، مصر، ترکیه، آمریکا و اسپانیا علاقه دولت‌ها و مردم برای چنین پروژه‌هایی کاهش یافته است. با این حال اجرای پروژه‌های انتقال آب در کشورهای در حال توسعه آسیا و اقیانوسیه روندی صعودی داشته و در کشورهای توسعه‌یافته به دلیل بروز پیامدهای پروژه‌های انتقال آب موفق به توقف پروژه‌های متعددی شده است.

✍️توسعه تفکر انتقال آب بیش از اینکه راه‌حلی برای ایجاد تعادل در چرخه آب باشد یک عدم‌توازن محسوس در مبدأ و مقصد به وجود آورده است بنابراین باید ملاحظات لازم را برای اجرای این پروژه‌ها در نظر گرفت. البته نباید این مساله را فراموش کرد که جمعیت بسیار زیادی از مردم جهان از کم‌آبی ناشی از تغییرات اقلیمی، مهاجرت اجباری ناشی از جنگ، آشوب‌های منطقه‌ای، وقایع طبیعی ناخواسته و همچنین سوء‌مدیریت انسانی نظیر رشد فزاینده جمعیت، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی و کشاورزی ناسازگار رنج می‌برند و هرچند انتقال آب توانسته در کوتاه‌مدت اثرات مطلوبی در برخی حوزه‌ها به جای بگذارد اما در بلندمدت علاوه بر حل نکردن مشکل کم‌آبی موجب تشدید هدررفت آب شده و اثرات سوء بر محیط زیست می‌گذارد.

✍️نتیجه به هم خوردن تعادل زیست‌محیطی نیز افزایش بیکاری، مهاجرت و متاقشات اجتماعی خواهد شد. نتایج تحقیقات فراوان نشان می‌دهد، تداوم کم‌آبی نباید دلیلی برای توجیه طرح‌های انتقال آب باشد، بلکه باید راهکارهای متفاوتی را برای حل این معضل در پیش گرفت. استفاده از منابع آب جایگزین، فرهنگ‌سازی و تغییر الگوی مصرف، کاهش تلفات آب در طول انتقال، اعمال صحیح سیاست‌های آب مجازی، اصلاح الگوی کشت، آموزش و سرمایه‌گذاری و در نهایت مدیریت سازگار آب از جمله راهکارهای جایگزین خواهند بود.

متن کامل را می‌توانید در شماره 255 هفته‌نامه تجارت‌فردا بخوانید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

23 Jan 2018 14:39

🔴اقتصاد ایران در تله سرمایه‌گذاری

آیا چشم‌انداز رشد اقتصادی تا سال 1400 امیدوارکننده است؟

✍️سیدمهدی برکچیان، استادیار اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف در شماره 255 تجارت‌فردا در پاسخ به این سوال نوشته است:

🔻بررسی روند رشد اقتصادی کشور و رشد موجودی کل سرمایه کشور در سه دهه اخیر نشان می‌دهد رشد تولید ناخالص داخلی کشور حول رشد موجودی کل سرمایه کشور نوسان داشته است.در طول 20 سال 1371 تا 1390 متوسط رشد سالانه موجودی سرمایه معادل 3.8درصد و رشد تولید ناخالص داخلی 3.9 درصد بوده است. یعنی در یک دوره بلندمدت این دو نرخ بسیار به هم نزدیک بوده‌اند که شاهدی تجربی بر ادعایی است که داشتیم: در اقتصاد ایران رشد موجودی سرمایه تعیین‌کننده رشد اقتصادی بوده است.

🔻رشد منفی سرمایه‌گذاری در دوره 1391 تا 1395 باعث شده رشد موجودی سرمایه در این سال‌ها مستمراً کاهش پیدا کند و در سال 1395 رشد موجودی سرمایه کل کشور کاملاً به صفر نزدیک شده است. میزان سرمایه‌گذاری سالانه در سال‌های اخیر آنقدر کوچک شده که اگر حتی این رقم با رشد هم مواجه شود، کل موجودی سرمایه را نمی‌تواند چندان افزایش دهد. اکنون با لحاظ نرخ رشد سرمایه‌گذاری در دوره‌های گذشته اقتصاد ایران دو سناریو برای رشد اقتصادی در پنج سال آینده قابل برآورد است.

1️⃣یک سناریو این است که اقتصاد ایران از رشد منفی سرمایه‌گذاری در دوره 1395-1391 ناگهان به شرایطی برسد که طی پنج سال 1400-1396 بالاترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در دوره‌های گذشته اقتصاد ایران یعنی متوسط رشد سالانه 10درصدی را تجربه کند.در صورت تحقق سناریوی اول اگر سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران متوسط سالانه 10 درصد رشد کند، کل موجودی سرمایه در این دوره به ‌طور متوسط سالانه 3.2 درصد رشد می‌کند و اقتصاد ایران به طور متوسط سالانه حدود 3.2 درصد رشد خواهد کرد.

2️⃣سناریوی دوم این است که متوسط رشد سرمایه‌گذاری تا سال 1400 مساوی متوسط رشد سرمایه‌گذاری در نیمه دوم دهه 80 یعنی معادل سالانه پنج درصد باشد یعنی از رشد منفی مستمر به رشد مستمر پنج‌درصدی در پنج سال آینده برسیم. بر اساس سناریوی دوم، اگر سرمایه‌گذاری سالانه پنج درصد رشد کند، کل موجودی سرمایه در اقتصاد ایران به ‌طور متوسط سالانه 1.9 درصد رشد خواهد کرد و رشد اقتصادی هم در همین حدود خواهد بود.

🔻تحقق سناریوی اول بسیار بعید به نظر می‌رسد. حتی تحقق سناریوی دوم نیز با تردیدهایی مواجه است به‌خصوص با توجه به شرایطی که اکنون اقتصاد ما با آن مواجه است و نااطمینانی‌های قابل‌توجه خارجی که به ‌ویژه با روی‌ کار آمدن ترامپ شدیداً افزایش یافته و ریسک سرمایه‌گذاری را بالا برده و همچنین شرایط سرمایه‌گذاری دولت. اما حتی اگر سناریوی دوم محقق شود، موجودی سرمایه، کمتر از دو درصد به ‌صورت سالانه رشد خواهد کرد. البته ممکن است رشد بهره‌وری سبب شود رشد اقتصادی اندکی بالاتر از رشد موجودی سرمایه قرار گیرد اما به هر حال بعید به نظر می‌رسد تحت سناریوی دوم، متوسط رشد اقتصادی به بالای سه درصد برسد.

🔻تجهیز سرمایه‌گذاری داخلی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ارتقای بهره‌وری همگی مستلزم انجام اصلاحات گسترده و ساختاری است به نحوی که روابط اقتصادی پایدار و گسترده خارجی شکل گیرد و ایران از فرصت‌های اقتصاد جهانی بهره‌مند شود و شیوه مدیریت اقتصاد کشور نیز نسبت به سال‌های گذشته بهبود فاحشی پیدا کند. با تداوم شرایط موجود، این خطر هست که اقتصاد در چرخه معیوب رشد سرمایه‌گذاری اندک-رشد اقتصادی اندک گرفتار باقی بماند.

متن کامل این تحلیل را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

23 Jan 2018 07:23

🔴آیا خودرو هیبریدی، لزوماً کم‌مصرف است؟

فربد زاوه، کارشناس خودرو در شماره 255 تجارت‌فردا در این باره نوشته است:

✍️هدف اصلی فناوری هیبریدی معمولاً کاهش میزان مصرف سوخت و تولید دی‌اکسید کربن است. هرچند تولید سایر آلاینده‌ها هم با استفاده از فناوری هیبرید می‌تواند کاهش پیدا کند. به صورت اصولی، میزان آلودگی با شاخص‌های قابل اندازه‌گیری از میزان ذرات آلاینده تعریف می‌شود که در سطوح استانداردی مختلف معیار پذیرش‌های متفاوتی را ارائه می‌دهند. بنابراین الزاماً استفاده از فناوری هیبریدی نمی‌تواند منجر به ارتقای این سطح استانداردی و حتی بهبود شاخص‌های آلاینده در خودرو شود و ممکن است سازنده خودرو با صرفه‌جویی در سایر قطعات اصلی زنجیره کنترل آلایندگی مانند مبدل‌های کاتالیستی، میزان آلایندگی خودرو تولیدی را بهبود ندهد.

✍️به زبان ساده‌تر، یک خودرو هیبریدی یورو2 صرف هیبریدی بودن، پاک‌تر از خودرو احتراقی معمولی یورو 6 نیست. این مهم در میزان مصرف سوخت هم صدق می‌کند. استفاده از فناوری هیبریدی منجر به کاهش مصرف سوخت نسبت به خودرو معمولی با همان قوای محرکه می‌شود ولی الزاماً به معنای خودرو کم‌مصرف نیست. مثلاً خودرو هیبریدی با مصرف شش لیتر 50 درصد نسبت به خودرو بنزینی با مصرف چهار لیتر سوخت بیشتری مصرف می‌کند

✍️به‌رغم فشار رسانه‌ای سنگین معترض به افزایش شدید تعرفه خودروهای هیبریدی در روزهای اخیر، بهتر است میزان تعرفه واردات خودرو با توجه به میزان مصرف سوخت و آلودگی منتشره بازنگری شود. چنین تغییر رویه‌ای در نگاه مدیریت کلان تجاری و صنعتی کشور، می‌تواند به محصولات داخلی هم تسری پیدا کند تا تولیدکنندگان، واردکنندگان و علی‌الخصوص مصرف‌کنندگان با تغییر و اصلاح رفتار خود، میزان اثرات نامطلوب توسعه ناوگان خودرویی را بر اقتصاد و محیط زیست مدیریت و تعدیل کنند.

✍️دولت می‌تواند، با کاهش تعرفه واردات خودرو برای همه انواع خودرو و اخذ عوارض شماره‌گذاری و سالانه سنگین متناسب با میزان خالص آلودگی تولیدی و مصرف سوخت آن، هم ذائقه بازار را به شدت کنترل کرده، هم درآمدهای خود را از محل ناوگان خودرو دائمی کند و هم نقش موثری در کنترل آلودگی محیط زیستی در کشور ایفا کند. در این مدل، تعرفه واردات و شاید تولید بسیار پایین در نظر گرفته می‌شود و خودروها متناسب با میزان آلایندگی و مصرف سوخت خود، ملزم به پرداخت عوارض سنگین در زمان شماره‌گذاری و همچنین عوارض سالانه هستند. چنین مدلی، مستقل از فناوری و با تکیه بر بازدهی واقعی خودرو، می‌تواند سوءاستفاده و در عین حال، انحراف از اهداف کاهش مصرف سوخت ناوگان حمل‌ونقل و آلودگی متصاعد از آن را به حداقل برساند.

متن کامل این تحلیل را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

22 Jan 2018 15:41

🔴 ناامید از سیاست

🎤تقی آزاد ‌ارمکی، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران وضعیت امید و سرمایه اجتماعی در ایران را تحلیل می‌کند:

📌 در ایران از علوم اجتماعی خیلی ریاکارانه و ابزاری استفاده می‌شود. تولیدکنندگان بیشتر این سنجش افکارها جامعه‌شناسان نیستند، بلکه کسانی هستند که خود را پژوهشگر می‌دانند و پژوهشگر اجتماعی عنوان و تلقی می‌شوند. نتیجه این سنجش افکارها القای ناامیدی در جامعه است. اینها ادبیات تولید می‌کنند و آدم‌ها هم شروع می‌کنند به گفتن از ناامیدی، بعد هم جامعه احساس می‌کند ناامید است و تصور می‌کند ریشه نارضایتی‌اش ناامیدی است.

📌 فهم من به عنوان یک جامعه‌شناس از جامعه ایران این است که جامعه ایران ناامید نیست، بلکه از حوزه سیاست و مدیرانش ناامید شده است. خارج از حوزه سیاست، جامعه ناامید نیست. جامعه نسبت به هر چیزی که مدیران سیاسی بر آن دست می‌گذارند، واکنش نشان می‌دهد. می‌خواهند طلاق را کاهش دهند، طلاق بالاتر می‌رود. می‌خواهند سبک زندگی مردم را طبق سلیقه خود درست کنند، سبک زندگی به هم می‌ریزد.

📌 ایران دچار میرایی بخش خصوصی شده است. ایرانیان اگر جایی برای سرمایه‌گذاری داشتند می‌ماندند و در کشور خودشان کار می‌کردند. این افراد از امثال من بیشتر عرق ملی دارند. هر روز تهدید می‌شوند و قوانین جدید و محدودیت‌های جدید و مالیات‌های بیشتر برای آنها تعیین می‌شود. در حالی که باید آنها را آزاد بگذارند که اشتغال ایجاد شود. وقتی این سرمایه‌گذار بتواند در کشور کار کند، بسیاری از مسائل حل می‌شود.

📌 ماجرای گمشده‌ای در ایران وجود دارد و آن حق واگذاری اجتماعی است؛ جامعه به خود و به نیروهای اصلی خود واگذار نمی‌شود. کنشگران سیاسی و حکومتی دارند برای جامعه تصمیم می‌گیرند. بی‌اعتمادی به دولت، برنامه‌های توسعه و مداخله‌گری دولت از همین بابت است، وگرنه جامعه ما ناامید نیست. اگر جامعه ناامید بود، باید اتفاق‌های دیگری در این جامعه رخ می‌داد.

📌 مساله چرخه تغییر و مسیر جدیدی است که در ایران شکل گرفته است. این مسیر جدید را به رسمیت نمی‌شناسند و اسمش را ناامیدی می‌گذارند، اما جامعه کنش اقتصادی و اجتماعی خود را دارد. جامعه ایرانی در مرحله تغییر عمده و اساسی است. تغییرات اساسی در این جامعه اتفاق افتاده و تغییرات آتی هم در پیش داریم؛ جابه‌جایی نیروهای اجتماعی با توجه به اتفاق‌ها و انتظارات جدید اجتماعی و فرهنگی در راه است. این یعنی ما با یک جامعه جدید روبه‌رو هستیم که بازی‌های جدیدی می‌خواهد و مسوولیت‌های جدیدی طلب می‌کند.

متن کامل این گفت و گو را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

22 Jan 2018 12:06

🔴چرا دولت و بانک مرکزی از اصلاح نرخ ارز واهمه دارند؟

پویا جبل‌عاملی، اقتصاددان در این مورد به تجارت‌فردا گفته است:

🔻متاسفانه تا به حال هیچ دولتی در ایران نبوده که بخواهد نرخ ارز افزایش پیدا کند و واقعی باشد. همیشه دولت‌ها از اصلاح و تعدیل نرخ ارز طفره رفته‌اند. حتی در دولت آقای روحانی هم وضع به همین‌گونه است و تاکنون شاهد بوده‌ایم که اصلاح نرخ ارز را به تاخیر انداخته است. در حالی که افزایش نرخ ارز به نفع اقتصاد است و یک امتیاز برای دولت محسوب می‌شود.

🔻به نظر می‌رسد مسوولان دولتی مکانیسم اثرگذاری نرخ ارز را بر تولید، اشتغال و رفاه درک نمی‌کنند و تنها تاثیرگذاری افزایش نرخ ارز را در لحظه بررسی می‌کنند و نگران می‌شوند. در حالی که اگر به منافع افزایش نرخ ارز در بلندمدت توجه کنند متوجه خواهند شد چه مزایایی برای اقتصادمان به دنبال دارد. به طور مثال، اثر مفید افزایش نرخ ارز بر صادرات و تولید با یک تاخیر زمانی خود را نشان می‌دهد. مثلاً در برخی از صنایع شش ماه تا دو سال طول می‌کشد تا اثرات خود را نمایان کند.

🔻از آنجا که اثرات مفید افزایش نرخ ارز در بلندمدت رخ می‌دهد، فرآیند موجود به خوبی درک نمی‌شود و متاسفانه شاهدیم که دولتمردان بدون توجه و بررسی جوانب امر، واکنش نشان می‌دهند و تنها چیزی که می‌بینند این است که به واسطه افزایش نرخ ارز قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند و باعث نارضایتی عمومی می‌شود.

🔻در حالی که دولت باید منافع بلندمدت اثرات افزایش نرخ ارز را در نظر بگیرد و اسیر مسائل عوام‌گرایانه نشود. جای تاسف دارد که همیشه دولت به اثرات کوتاه‌مدت توجه می‌کند و به همین خاطر همیشه مخالف افزایشنرخ ارز است.حتی در دولت آقای روحانی هم با این وضعیت غیرمعقول مواجه هستیم.

🔻نمی‌دانم چرا از تجربیات دیگران استفاده نمی‌شود. چرا به کشورهایی که امروز به عنوان در حال توسعه شناخته می‌شوند به عنوان یک تجربه موفق نگاه نمی‌شود تا این فرآیند راه‌های خطا را از پیش روی ما حذف کند. کشورهایی که در چند سال اخیر پیشرفت کرده‌اند به عنوان مثال در جنوب شرق آسیا و چین از ابزار نرخ ارز استفاده کردند تا به اینجا رسیدند. یعنی نه‌تنها به دنبال حفظ ارزش پول ملی خود نبودند بلکه پول ملی خود را تضعیف هم کردند. این اقدامات را انجام دادند به این دلیل که بتوانند تولید و صادرات خود را تقویت کرده و توسعه پیدا کنند. اصولاً در دنیا هم وقتی بحث جنگ ارزی می‌شود، یعنی اقدام برای تضعیف مداوم پول ملی کشورها صورت می‌گیرد برای این است که بتوانند صادرات خود را افزایش دهند. اما متاسفانه ما چنین وضعیتی را در ایران نداریم و دولت مانع جدی بر سر افزایش نرخ ارز است.

🔴متن کامل را در اینجا می‌توانید بخوانید:

https://goo.gl/APG1q9
✅آدرس کانال تجارت‌فردا:
@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

22 Jan 2018 07:16

🔴نگرانی بانک مرکزی نسبت به بیت‌کوین ناشی از چیست؟

سیدمحمدرضا داودالحسینی، اقتصاددان ارشد در بانک مرکزی کانادا در گفت‌وگو با تجارت‌فردا می‌گوید:

🔻من نمی‌دانم که آیا معاملات بیت‌کوین در ایران فراگیر شده یا نه، ولی می‌توانم حدس بزنم که در پی افزایش بی‌سابقه قیمت بیت‌کوین در چند ماه اخیر افراد بیشتری متمایل به سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین شده باشند. همان‌طور که می‌دانید در قضیه موسسات غیرمجاز، بانک مرکزی به نوعی دیر وارد مساله شد، و مستقل از اینکه آیا از ابتدا مسوولیتی در قبال این موسسات داشت یا نه، می‌توانست حداقل در بعد اطلاع‌رسانی شفاف‌تر و قوی‌تر عمل کند. حال، در این قضیه من هشدار رئیس بانک مرکزی را مبارک می‌دانم، و معتقدم که بانک مرکزی باید از کانال‌های دیگر هم این اطلاع‌رسانی را انجام دهد تا افراد با چشم باز و آگاه از ریسک‌های موجود به این مساله ورود کنند.

🔻استفاده از بیت‌کوین یا بقیه ارزهای دیجیتال مستلزم تحمل ریسک است و افرادی که در این زمینه فعالیت اقتصادی می‌کنند، جلوگیری کند. باید کاملاً واقف به این قضیه باشند (قیمت بیت‌کوین ظرف چند ماه چهار برابر شد و بعد ظرف یک هفته یک‌سوم ارزش خود را از دست داد). البته نیازی نیست که سیاستگذار یا رگولاتور از فعالیت افراد که به‌طور خصوصی روی بیت‌کوین سرمایه‌گذاری می‌کنند، جلوگیری کند. همان‌طور که افراد در زمینه‌های دیگری ریسک می‌کنند و دولت نباید تا جایی که ریسک سیستماتیک برای سیاست پولی و سیستم مالی ایجاد نشود، دخالت کند.

🔻به عنوان یک مثال اضافه کنم که رئیس بانک مرکزی کانادا در یک مصاحبه اخیراً ضمن ذکر این نکته که بیت‌کوین پول نیست (چون تغییرات ارزش زیادی دارد و شما به راحتی نمی‌توانید آن را خرج کنید)، تاکید می‌کند بر اینکه سرمایه‌گذاری روی بیت کوین یک نوع قمار است و سرمایه‌گذاران در این بازار امید دارند که از افزایش قیمت سود کنند و بدین‌وسیله هشدار می‌دهد تا افراد از ماهیت پر‌ریسک این سرمایه‌گذاری آگاه باشند.

🔻مخالفم که بیت‌کوین به عنوان یک ارز به رسمیت شناخته شود. منظورم این نیست که بیت‌کوین باید غیرقانونی باشد. خیر، هر‌کس می‌تواند با صلاحدید و مسوولیت خودش در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کند. همچنین، اینکه بانک‌ها یا فین‌تک‌ها فناوری بلاک‌چین را مطالعه و در مواردی که مفید است به‌کار گیرند، کار مبارکی است و این مساله باید تشویق شود. منتها بانک‌ها یا موسسات مالی نباید اجازه داشته باشند که وارد فعالیت در حوزه بیت‌کوین و ارزهای مجازی شوند.

👈🏻متن کامل این گفت و گو را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

21 Jan 2018 10:42

🔴 پیش‌نیاز یا مانع

🎤 حسین عباسی، اقتصاددان و استاد دانشگاه مریلند از اصلاحات اقتصادی و پیش نیازهای آن می گوید:

📌 در اصلاحات مجموعه‌ای از سیاست‌ها وجود دارد که اجرای بعضی از آنها آسان‌تر و نتایج آن ملموس‌تر است و اجرای بعضی دیگر، سخت‌تر و نتایجش بلندمدت‌تر است. به همین ترتیب بعضی از این سیاست‌ها ممکن است در مقام اجرا با مخالفت زیادی از سوی بخشی از مردم و سیاستمداران و بعضی دیگر با انتقاد و مخالفت کمتری مواجه شود. مهم‌تر اینکه فارغ از مخالفت زیاد یا کم، درجه اهمیت این سیاست‌های اصلاحی با هم متفاوت و نیازمند اولویت‌بندی است.

📌 زمانی که قیمت بنزین تعدیل شود و افزایش یابد، قاعدتاً اثری منفی روی بعضی فعالیت‌ها خواهد گذاشت، اما مطالعات اقتصادی نشان می‌دهد که خانوار با اثرات جانبی منفی این اصلاح راحت‌تر کنار می‌آید تا اینکه گاز مصرفی خانوار دفعتاً افزایش یابد. ضمن اینکه اصلاح قیمتی باید مقداری زمان‌بر باشد تا به مردم اجازه اصلاح دهد مثلاً اینکه در حین افزایش تدریجی قیمت، خانه‌ها را عایق‌بندی کنند. با افزایش قیمت بنزین مردم می‌توانند از سفرهای غیرضروری کم کنند، اما افزایش یکباره نان مشکل ایجاد می‌کند چون عادت مصرفی مردم به یکباره تغییر نمی‌کند.

📌 واقعیت تقریباً غیرقابل‌انکاری است که هیچ اصلاحاتی در یک اقتصاد صورت نگرفته است مگر اینکه سیاستمدار، حزب او و گروه‌های موافق او جز برندگان بوده باشند؛ علت آن هم روشن است چون هر تصمیم اقتصادی، برنده و بازنده خواهد داشت. برنده‌های یک سیاست برای حفظ آن، چه مثبت باشد و چه منفی، تلاش می‌کنند. زمانی که یک سیاست بد اقتصادی مانند مجوزهای متعدد، یارانه‌ها و ... برقرار است، افراد منتفع از این سیاست‌ها برای تداوم آن تلاش می‌کنند و از سیاستمدار هم می‌خواهند که به اجرای این سیاست ادامه دهد.

📌 اینکه انتظار داشته باشیم در برابر اصلاح اقتصادی هیچ اعتراضی نشود درست نیست اما اینکه در حل‌وفصل مسالمت‌آمیز این اعتراضات ناتوان هستید مساله دیگری است. اگر به دولت اجازه ندهید که بنزین را گران بکند، نمی‌تواند حقوق بازنشسته‌ها یا کارگران کارخانه را پرداخت کند یا نمی‌تواند مطالبات بخش خصوصی را بدهد. اگر به بهانه پیش‌نیازها از اصلاحات جلوگیری کنید در واقع وضع را بدتر کرده‌اید و ضربه بزرگ‌تری به مردم و اقتصاد کشور زده‌اید.

📌 پیش‌نیاز اصلاحات اقتصادی باید باریک تعریف بشود. نمی‌توان پیش‌نیازها را گسترده تعریف کرد وگرنه هیچ اصلاحی انجام نمی‌شود. نمی‌توان گفت تا همه پنجره‌ها در تمامی خانه‌های ایران دوجداره نشود، بهتر است قیمت گاز افزایش نیابد چون به مردم فشار وارد می‌شود؛ این پیش‌نیاز نیست. نمی‌توانیم بگوییم هرگاه تمام خودروهای ایران مانند نمونه‌های خارجی کم‌مصرف شدند، آنگاه قیمت بنزین را افزایش می‌دهیم؛ این اصلاً پیش‌نیاز نیست.

👈🏻متن کامل این گفت و گو را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda

هفته‌نامه تجارت‌فردا

21 Jan 2018 08:11

🔴با سایه می‌جنگیم

مرتضی ایمانی‌راد، اقتصاددان در شماره 255 تجارت‌فردا درباره اینکه چرا سهم بخش خصوصی از اقتصاد بیشتر نمی‌شود، نوشته است:

✍️مطالعات چندین‌ساله و مخصوصا دوره راهبری که در چهار سال اخیر در خارج از کشور دیدم من را به این نقطه رسانده که مسائل حاکمیتی، ساختارها، موانع تولید، بزرگ نشدن بخش خصوصی، افزایش فساد و خیلی موارد دیگر بیشتر «سایه » هستند تا «عامل ». درست همانند تمثیل غار افلاطون که عده‌ای زندانی به دلیل اینکه پشت به واقعیات داشتند و تنها از طریق شعله‌های آتش سایه‌ای از واقعیت را می‌دیدند، فکر می‌کردند این سایه‌ها همان واقعیات هستند. در اقتصاد ایران هم گاهی اوقات ما فکر می‌کنیم که عده‌ای تصمیم گرفته اند فاسد باشند و در نتیجه فساد سیاسی گسترده‌تر شده است یا مسوولان اجرایی که درگیر فساد شده‌اند، از ابتدا برای کسب منافع شخصی خود وارد سیستم دولتی شده‌اند.

✍️یا بگذارید مثال دیگری بزنم؛ بسیاری از مردم و مسوولان فکر می‌کنند هر موقع قیمت دلار بالا می‌رود نرخ تورم هم افزایش پیدا می‌کند. یعنی یک رابطه علی بین نرخ دلار و تورم را فرض محکمی می‌دانند، در حالی که این رابطه بیشتر یک همزمانی بین این دو متغیر است نه یک رابطه علت و معلولی. ولی مردم و بعضی از مسوولان سایه را می‌بینند و نمی‌دانند که پست سر این سایه واقعیتی وجود دارد که چیز دیگری را می‌گوید. یا وقتی هزینه مبادلات در اقتصاد بالا می‌رود پیشنهاد می‌شود که سیاست‌هایی وضع شود که هزینه مبادلات را پایین بیاورد. ولی بالا رفتن هزینه مبادلات یک سایه است و چون واقعیت جای دیگری است، هر چه تلاش می‌کنیم و سیاست‌های متفاوت اعمال می‌کنیم باز هزینه مبادلات نه‌تنها کم نمی‌شود بلکه رو زبه‌روز بیشتر هم می‌شود.

✍️جنس واقعیت اصلی که توضیح‌دهنده بسیاری از سایه‌های اقتصاد ایران است شناختی cognitive است؛ حوزه‌ای که به تازگی وارد علم اقتصاد شده و در نتیجه در سطح دانشگاه‌های جهان هم نارس است و مبانی اصلی آن هنوز جا نیفتاده است. وقتی در سطح سیاستگذاری کشور یک نوع شناخت مشابه یا تقریباً مشابه وجود داشته باشد و این نوع شناخت پایدار و تاریخی باشد، این شناخت‌ها واقعیت اصلی اقتصاد ایران را شکل می‌دهد.

✍️مشکل ریشه‌ای اقتصاد ایران و به‌خصوص عدم توجه به بخش خصوصی در ریشه‌ها شکل گرفته و این ریشه‌ها همان شناخت‌های پایدار و تاریخی‌اند. اگر این شناخت‌ها تغییر نکنند (که برخی از آنها تغییر کرده‌اند ولی این تغییر بسیار کند بوده است)، هیچ‌چیز تغییر نمی‌کند. موانع شناختی انگاره‌های سختی هستند که تولید سیاست معیوب می‌کنند. جالب این است که سیاستگذار در جهت رفع عیب سیاست تدوین می‌کند و مجریان با شناخت خود اجرا می‌کنند.

👈🏻 متن کامل این تحلیل را در شماره 255 تجارت فردا مطالعه کنید.

@tejaratefarda